Qon plazmasi, uning tarkibi va xususiyatlari Odam qon plazmasining hajmi 55-60% ni tashkil etadi. Qon plazmasini
shaklli elementlaridan ajratish uchun maxsus qonni ivishdan saqlovchi moddalar
qo'shish yo'li bilan olingan qonni sentrifugalanadi. Avvalo, og'ir bo'lgani uchun
probirka tubiga eritrotsitlar cho'kadi, uning ustiga oq tusli leykotsidar («leykon»-
rangsiz), so'ngra yaltiroq ko'rinishli qon plastinkasidan trombotsitlar cho'kadi.
Shaklli elementlar ustida suyuq rangsiz yoki sarg'ich tusli qavat plazma ajraladi.
Qon plazmasi (qon zardobi) qonning suyuq qismi bo'lib, u murakkab aralashmadir.
Uning tarkibida oqsillar, yog'lar, karbonsuvlar, mineral tuzlar, fermentlar, antetelalar
va erigan holdagi gazlar (kislorod, karbonat angidrid kabilar) bo'ladi.
Plazma tarkibida o'rtacha 90% suv, 7-8% oqsillar, 0,9% tuzlar, 0,1% glyukoza,
0.8% yog'lar bo'ladi. Plazmadagi oqsillardan-albumm-4%, globulin 2,8% va
fibrinogen-0,4%ni tashkil qiladi. Fibrinogen va albumin muhim biologik
ahamiyatga ega bo'lib, jigarda hosil bo'ladi va qonning ivishini amalga oshiradi.
Globulin esa jigar, taloq, ilik va limfa tugunlarida hosil bo'ladi. Limfa oqsillarining
miqdori 0,3-0,4% ga teng.
Qon plazmasidan hamma oqsillar chuktirilgandan so'ng filtratda modda
almashinuvining oraliq mahsulotlari-siydik kislotasi, kreatin, amiak va boshqa
moddalarni ajratish mumkin. Bu moddalar tarkibidagi azot,
qoldiq yoki
oqsilsiz azot deb ataladi, uning miqdori katta odamlarda 20-40 mg% ni yoki 20-40 mg 100
ml qon hajmiga to'g'ri keladi.
Qon plazmasi tarkibida yog' kisiotasi va yog'simon moddalar uchraydi. Nahorda,
och holda odam qon plazmasida 0,5-1,0% chamasi yog' va yog'simon moddalar
topilgan.
Glukozaning qon plazmasidagi umumiy miqdori 80-120 mg% ga teng.
Ovqatlanganda uning miqdori 0,2 % ga ko'tariladi. Buni
