E nuritdinov odam fiziologiyasi

 
Assimilastiya va dissimilatsiya 
Odam tashqi muhitdan ovqat qabul qilishi,organizmda uning o'zgarishi,hazm 
qilinishi, hosil bo'lgan qoldiq moddalarning tashqi muhitga chiqarilishi 
moddalar 
almashtnuvi
yoki 
me-taboiizm
deyiladi.Ovqat tarkibidagi organik moddalarning 
kimyoviy,mexanik,termik o'zgarishi natijasida ulardagi potensial energiyasiga 
aylanadi. Hosil bo’lgan energiya hisobiga to'qimalar va a'zolar ish bajaradi,hujayralar 
ko'payadi,ularning eskirgan tarkibiy qismlari yangilanadi,yosh organizm o'sadi va 
rivojlanadi. Ana shu energiya hisobiga odam tana haroratining doimiyligi 
ta'minlanadi. 
Moddalar almashinuvi bir-biriga chambarchas bog'liq bo'lgan ikki jarayon: 
assimilatsiya
va 
dissimilatsiya
orqali o'tadi. Bularni 
anabolizm
va 
katabolizm
deb 
ham aytiladi. 
Ovqat moddalari tarkibiy qismlarining hujayralarga o'tishi 
assimilatsiya 
yoki 
anabolizm 
deyiladi. Bu jarayon natijasida hujayralarning tarkibiy qismlari 
yangilanadi, ular ko'payadi. Or-ganizm qancha yosh bo'lsa, unda assimilatsiya 
jarayoni shuncha faol o'tadi. Bu esa yosh orga-nizmning o'sishi va rivojlanishini 
ta'minlaydi. 
Hujayralar 
eskirgan 
tarkibiy 
qismlarining 
parchalanishi 
(yemirilishi) 
dissimilyasiya
yoki 
katabolizm
deyiladi. Buning natijasida energiya hosil bo'ladi va 
bu energiya assimilatsiya ja-rayoni uchun sarflanadi. Dissimilatsiya jarayoni 
natijasida hosil bo'lgan qoldiq moddalar ayirish a'zolari orqali tashqariga chiqariladi 
(karbonat angidrid, suv, azot qoldiqlari va boshqalar). 
Shunday qilib,odam organizmida assimilatsiya va dissimilatsiya jarayonlari bir-
biriga bog'liq holda davom etadi. Sog'lom bo'lgan katta odamlarda bu ikkala jarayon 
bir-biriga teng muvozanatda bo'ladi.Yosh organizmda assimilatsiya jarayoni ustunroq 
bo'lib, buning natijasida o'sish va rivojlanish ta'minlanadi. Keksa odamlar 
organizmida esa dissimilatsiya jarayoni ustun bo'ladi.