Ə. Q. Abbasov

Şəkil 14. Adamın birfazlı (və ya sabit) şəbəkəyə toxunma sxemi 
a – toxunma sxemi;  b- hesabat sxemi. 
 
    
adam
u
r
r
U
I



1
                             (1.13) 
 hesablanır. 
 
Burada   
adam
adam
r
r
r
r
r




1
1
1
 olub,  adamın  və  izolyasiya 
müqavimətinin 
paralel 
birləşdiyi 
sahənin 
ekvivalent 
müqavimətidir.  
Bu halda adamın bədəninə düşən gərginlik  
1
r
I
U
u
adam



 
olacaqdır. 
Adam bədənindən axan cərəyanın qiyməti isə 

---

56 
 
adam
u
adam
adam
adam
r
r
I
r
U
I
1




                       (1.14) 
düsturdan hesablanır. (1.14) düsturundan ümumi cərəyanını 
u
I
 
qiymətini nəzərə alsaq, 


adam
adam
adam
r
r
r
r
U
I





1
1
 və ya  


adam
u
adam
adam
r
r
I
r
r
r
r
r
Ur
I
1
2
1
2
1
1







)            (1.15) 
alarıq.  
Əgər  nəzərə  alsaq  ki,  hər  iki  naqilin  izolyasiya 
müqavimətləri  bərabərdir,  yəni 
iz
r
r
r


2
1
 olduqda, 
adam bədənindən axan cərəyanın qiymətini  
iz
adam
adam
r
r
U
I


2
                           (1.16) 
düsturdan hesablanır. 
(1.16)  düsturundan  görünür  ki,  şəbəkənin  izolyasiya 
müqaviməti  böyük  olduqca,  adamın  bədənindən  axan 
cərəyanın  qiyməti  də  az  olur.  Ona  görə  də      EQQ-na  əsasən 
şəbəkənin  naqillərinin  izolyasiya  müqavimətinin  böyük 
olmasını  tələb  edir.  Bəzi  elektrik  qurğularında  (elektrik 
nəqliyyatı,  rabitə  və  s.)  birnaqilli  qida  sistemlərindən  istifadə 
edilir.  Şəkildən  göründüyü  kimi,  ikinci  naqil  olaraq 
torpaqlamadan istifadə olunmuşdur. 
Kontakt  elektrik  şəbəkəsinin  naqilinə  işçinin  təsadüfən 
toxunmasının qarşısını almaq üçün, onu (naqili) yer səthindən 

---

57 
 
kifayət qədər hündürlükdə quraşdırırlar.