Ə. Q. Abbasov

 
 
 
Elektrik şəbəkələri 
 
Müəssisənin 
elektrik 
təchizatı 
sistemi 
adətən 
qidalandırıcı,  paylaşdırıcı  transformatorlardan  və  çevirici 
yarımstansiyalardan,  onları  əlaqələndirən  hava  və  kabel 
xətlərindən ibarət olur. 
35-220kV gərginlikli elektrik enerjisini bir qayda olaraq 
hava, 6-10kV gərginlikdə isə kabel xətləri ilə paylayırlar. 
Müəssisənin  ərazisindən  və  ya  əhalinin  yaşayış 
sahələrindən  keçən  hava  xətləri  qırılmaya  qarşı  daha  davamlı 
olmaqla yanaşı naqillər buraxılan həddən aşağı düşməməlidir. 
EQQ-na  əsasən  hava  xətlərinin  altından  keçən 
nəqliyyatın  təhlükəsizliyini  təmin  etmək  üçün  1000V-a  qədər 
gərginlikdə  yerdən  sallanmış  naqilə  qədər  olan  məsafə  6m, 
1000V-dan  yuxarı  və  110kV-a  qədər  –  7m,  220kV  
gərginlikdə  isə  8m-dən  az  olmamalıdır.  Həmçinin  hava 
xətlərindən 
müxtəlif 
binalara 
və 
tikililərə 
qədər 
normallaşdırılmış məsafəni gözləmək tələb olunur.  
 Etibarlılıq və təhlükəsizlik şərtlərinə görə  hava xəttinin  
naqillərinin en kəsiyi belə olmalıdır: 1000V-a qədər gərginlikli  
hava  xətləri  üçün  –  alüminium  naqillərinin  16mm
2
,  polad-
alüminium  10  mm
2
,  çoxnaqilli    polad  25  mm
2
,  bir  naqilli 
poladın  diametri  4mm.  1000V-dan  yuxarı  gərginlikli  hava 
xətləri  üçün  naqillərin  minimal  en  kəsiyi  alüminium  naqillər 
35mm
2
,  polad-alüminium  25mm
2
,  35kV  və  aşağı  gərginlikli 
hava  xətləri  üçün  alüminium  naqillərin  en  kəsiyi  25mm
2
, 

---

61 
 
polad-alüminium naqillər üçün isə 18mm
2
 icazə verilir. 
1000V-a qədər gərginlikli hava xətlərinə xidmət zamanı 
təhlükəsizliyi  təmin  etmək  üçün  dayaqlarda  sıfır  xəttini  faz 
xətlərindən aşağıda çəkirlər. Xarici işıqlandırma naqilləri hava 
xətləri  ilə  bir  dayaqda  quraşdırdıqda,  onları  sıfır  xəttindən 
aşağı  çəkməyə  icazə  verilir.  Əriyən  qoruyucular  dayaqlarda 
naqillərdən sonra quraşdırılır. 
Kabel  xətləri,  zədələnməyə  və  ətrafdakı  təhlükəyə  görə 
hava  xətlərindən  daha  etibarlı  sayılır,  çünki  onların  cərəyan 
keçirən damarları mexaniki zədələrdən mühafizə olunmuşdur. 
Kabel  xətləri,  birbaşa  torpaqda  xüsusi  kanallarda,  tunellərdə 
və binaların daxilində yerləşdirilir. 
Bütün  bu  hallarda  kabel  xətləri  mexaniki  təsirlərdən 
qorunmalıdır.  Əks  halda  mexaniki  örtük  və  izolyasiya  qatı 
dağılır,  elektrik  cərəyanının  təsirindən  xəsarət  alma  ehtimalı 
artmış  olur.  Ona  görə  də  yerin  altından  çəkilən  kabel  xətləri 
beton  panellər  vasitəsilə  qorunur,  ya  da  asbest  və  keramiki 
boruların içərisi ilə çəkilir. 
Kabel  xətlərinin  çəkildiyi  yol  yerli  planda  qeyd  olunur 
və  müəyyən  məsafələrdə  yerin  altından  kabelin  keçməsini  və 
onun  zədələnməsi  zamanı  yaranan  təhlükə  barəsində 
xəbərdarlıq  işarələri  qoyulur.  Zirehli  kabellərin  üstünə 
mühafizə  örtüyü  (ələlxüsus  yanar  lifli  materiallardan) 
çəkilməsi icazə verilmir. 
Kabel  xətlərinə  xidmət  zamanı  elektrik  təhlükəsizliyini 
təmin  etmək  üçün  onların  metal  örtüklərini  torpaqlamaq 
vacibdir. 
Elektrik  paylaşdırıcı  qurğularda  quraşdırılmış  kabel,  
xüsusi  çəpərlənməyə  malik  kameralarda  yerləşdirilir,  ya  da 

---

62 
 
toxunması mümkün olmayan hündürlükdə bərkidilir. 
Təzə çəkilmiş kabel xəttini istismara buraxmazdan öncə 
onun  cərəyan  keçirən  hissələrinin  (damarlar)  izolyasiyasının 
sınağını aparırlar.