E qosimov, M. Akbarov

Kazeinli bo‘yoqlar — pigment, kazein, moy, ohak, bura va antiseptikdan iborat quruq aralashma holida chiqariladi.
Sanoatda 31 xildagi rangli kazein bo‘yoqlar ishlab chiqariladi. Bunday bo‘yoq tayyorlash uchun quruq aralashmaga suv qo‘shib qorishtirib bo‘yash uchun tayyor holatga keltiriladi. Sifatli kazein bo‘yoq sovuq
suvda bir soat ichida batamom erib ketadi va 1 sm² da 100 ta teshigi bo‘lgan sim g‘alvirdan suzib o‘tkaziladi. Manniy krupaga o‘xshagan, hamda ushlab ko‘rilganda silliq, ya’ni erimagan kazein qolmaydi.
Bo‘yash uchun tayyor holda keltirilgan kazeinli bo‘yoqlarning berkituvchanligi 200 g/m² dan ortiq bo‘lmasligi kerak. Kazeinli bo‘yoqlar binolarning pishiq g‘ishtdan qurilgan va suvalgan fasadlarini, ichki yog‘och-taxta va suvoq yuzalarini bo‘yash uchun ishlatiladi.
Silikatli bo‘yoq — kaliyli shisha eritmasi hamda pigmentlar bilan bo‘rning quruq aralashmasidan tashkil topgan.
Silikatli bo‘yoqlar tayyorlash uchun faqat eruvchan kaliy shishasini ishlatish mumkin. Agar natriyli eruvchan shisha ishlatiladigan bo‘lsa, bo‘yalgan joyda oq dog‘lar paydo bo‘lib qoladi. Birinchi marta bo‘yash uchun zichligi 1,14 ga teng bo‘lgan, uning ustidan ikkinchi marta bo‘yash uchun esa 1,18 g/m³ ga teng bo‘lgan suyuq shisha ishlatiladi. Silikatli bo‘yoqning berkituvchanligi 200 g/m³ dan katta bo‘lmasligi lozim.
Silikatli bo‘yoqlar binolarning pishiq g‘ishtdan qurilgan va suvalgan fasadlarini, shuningdek II va III klass bino va inshootlarning nam tegadigan suvalgan yuzalarini bo‘yash uchun ishlatiladi.
Fasadbop mineral bo‘yoqlar — pigment bilan to‘ldirgichning quruq aralashmasidan iborat bo‘ladi. To‘ldirgich sifatida (uning og‘irligiga nisbatan 10% miqdorda kazein yelimi qo‘shilgan) nafis maydalangan ohaktosh ishlatiladi. Pigment hamda to‘ldirgich ashyodan qanday miqdorda olish kerakligi tayyorlanadigan bo‘yoq rangiga bog‘liq.
Bu bo‘yoqlar suvalgan va suvalmagan g‘isht binolarining ichki va tashqi tomonlarini bo‘yash uchun ishlatiladi. Bo‘yoqni ishlatishdan oldin unga 1:1 nisbatda sovuq suv qo‘shib suyultiriladi va kazein yelim batamom bo‘kkuncha 1-2 soat idishda qoldiriladi. Shundan keyin bo‘yoqqa 10—15% so‘nmagan ohak va uning og‘irligiga nisbatan 1,5-2% miqdorda osh tuzi qo‘shiladi. So‘nmagan ohak bo‘yoqda so‘ndirilgandan keyin, mo‘yqalam yuradigan holatga kelguncha suv qo‘shib suyultiriladi va 1 sm² da 900 ta teshigi bor sim g‘alvirdan suzib o‘tkaziladi. Pigment bilan to‘ldirgichning, ya’ni nafis maydalangan ohak toshning quruq aralashmasi ham chiqariladi. G‘alvirdan o‘tgan massa hayvonot mahsulotidan tayyorlangan 2 l yelimga solib bo‘ktiriladi va 10 l bo‘lguncha suv qo‘shib suyultiriladi. Tayyor bo‘yoq 1 sm² da 900 ta tegishli bor sim g‘alvirdan suzib o‘tkaziladi. Bunday bo‘yoq xuddi odatdagi yelimli bo‘yoq singari ichki bo‘yoq ishlari uchun ishlatiladi.
Moyli bo‘yoqlar bo‘yoqchilik ishlarida eng ko‘p ishlatiladigan bo‘yoqlardir. Moyli bo‘yoqlar ularni tayyorlashda foydalanilgan bog‘lovchining sifatiga va pigmentning turiga qarab har xil yuzalarni bo‘yash uchun ishlatiladi. Masalan, tashqi yuzalarni bo‘yash uchun litoponli oq bo‘yoq ishlatish man qilingan, chunki, ular yorug‘lik ta’sirida qorayib ketadi. Qo‘rg‘oshinli oq bo‘yoqni esa turar joylarning ichki yuzalarini bo‘yash uchun ishlatish man qilingan, chunki unda odam uchun zararli moddalar bor. Yangi suvalgan joyni sariq kron bilan bo‘yashga ruxsat etilmaydi, chunki u ishqor ta’siriga bardosh berolmaydigan bo‘yoq.
O‘simlik moyidan tayyorlangan alif moy qo‘shilgan bo‘yoqlar ichki va tashqi bo‘yoq ishlarini bajarishda, bino va inshootlardagi temir, yog‘och-taxta va qurigan suvoq yuzalarini bo‘yash uchun ishlatilishi kerak.