Editörler Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu Prof. Dr. Mustafa Alkan Sağıroğlu / Alkan grafik

Şekil 7.7. Caydırıcılıkta Misillemenin Etki Seviyeler
i.
ABD eski Genelkurmay Başkan Yardımcılarından (2007-2011) olan 
Orgeneral James Cartwright siber caydırıcılığı, “siber ortamda 
başkalarının bize yapmak istediklerinin aynısını onlara yapma ye-
teneği” [32] olarak tanımlamıştır. Bu tanımlamanın nükleer veya 
Fazla
Şiddet
Az
Nükleer
Fiziki (Konvansiyonel, Askeri)
Siber
Diplomatik / Ekonomik vb.


---

M U S T A F A Ş E N O L
210
konvansiyonel caydırıcılık için karşılık bulduğu kabul edilmekle 
birlikte, siber gücün ve kullanılmasının özellikleri dolayısıyla, siber 
caydırıcılık için yeterli olup olmayacağı tartışılmaktadır. 
Siber saldırılara ve savaşa karşı caydırıcılık stratejisini analiz eden 
çalışmaların çoğu soğuk savaş teorilerine dayanmaktadır. Bu kap-
samda başarılı bir caydırıcılık için yerine getirilmesi gereken taraf-
ların yetenekleri, misilleme tehdidinin güvenilirliği ve tehdidin sal-
dırgana iletilmesi koşullarının, siber saldırıların yarattığı tehditlere 
uygulandığında, saldırının başarısız olunmasının beklendiği iddia 
edilmektedir [45].
İstihbarat yetenekleri bu sorunun çözümünü kolaylaştırsa da, ge-
nelde saldırıya karşılık verileceği zaman daha geniş bir potansiyel 
tehdidi kapsayacak şekilde değerlendirilmelidir. Soğuk savaş döne-
minde her iki tarafın da yetenekleri açıkça bilinirken, bilgi çağında 
olası saldırganların sayısının artması ve güçlerinin de belirsizliği, 
caydırıcılık mesajının kime ve nasıl ileteceğinin zorlukları istikrarlı 
ve inanılır caydırıcılık sunma olasılığını düşürmüştür.
Siber saldırılara karşı caydırıcılığın zorlukları nedeniyle; nükleer 
savaşı önlemenin olmazsa olmazı olan caydırıcılık kuramının, gü-
nümüzde siber savaşı durdurmakta önemli bir rol oynayamadığı ve 
ABD’nin nükleer ve konvansiyonel anlamda sağladığı caydırıcılığı, 
tüm çabasına rağmen siber alanda sağlayamayacağı ileri sürülmek-
tedir [32]. Bu tez, 2011 yılında ABD Savunma Bakanlığınca hazır-
lanan raporlardan sızan bilgilerden, “siber saldırıların savaş sebe-
bi sayılacağının ve askeri operasyonlarla karşılık verilebileceğinin 
açıklanması” [46] ile desteklenmektedir.
Ancak, siber silahlar nükleer silahlara benzemez ve bireyler, küçük 
gruplar ve devletler tarafından kolayca geliştirilip konuşlandırılır-
lar. Kolayca çoğaltılır ve ağlar arasında dağıtılır [47]. Siber alanda 
bilgisayar ve iletişim teknolojileri kullanarak elde edilen imkân ve 
kolaylıkların bir güç (siber güç) olduğu, bu gücün hem saldırı ara-
cı, hem de saldırı hedefi olabileceği, tarafların birbirine zarar ver-
mek, siber güçlerini zayıflatmak veya bazı unsurlarını devre dışı 
bırakmak maksadıyla karşılıklı siber güçlerini kullanabilecekleri 
tereddüde meydan bırakmayacak şekilde ortadadır. Bu arada, güç-
lü ülkelerin en gelişmiş siber silahlarını kullandığı türden bir siber 

---

H İ B R İ T S AVA Ş K A P S A M I N D A S İ B E R S AVA Ş V E S İ B E R C AY D I R I C I L I K
211
savaşın henüz gerçekleşmediği [25] öne sürülmektedir. Bu nedenle 
gelişmiş ve kullanılmayı bekleyen siber silahların kullanılacağı bir 
savaşı kimin kazanacağı, bu savaşın sonuçlarının ne olacağı şu anda 
tahmin edilse de tam olarak bilinmemektedir. 
Libicki’ye göre ise, siber caydırıcılık işe yarayabilir. Ancak bunun 
için, siber caydırıcılığı nükleer ve klasik askeri caydırıcılıktan ayı-
ran, siber caydırıcılığın aleyhinde olan ve problemli yanlarını orta-
ya koyan üçü asıl, altısı yardımcı olmak üzere dokuz soruyu cevap-
lamak gerekmektedir [32].