Əhli Sünnə Vəl Cəmaat Sələfi Salihin Əqidəsi

6. Xuzeyfə İbn Yəmən - radıyallahu anhu – deyir ki: «Peyğəmbər 
– sallallahu aleyhi və səlləm –  in  səhabələrinin  ibadət  deyə  etmədiyi 
heç  bir  şeyi  siz  də  ibadət  deyə  etməyin.  Çünki  əvvəl  gələn,  sonra 
gələnə  söyləyəcək  bir  söz  buraxmamışdır.  Ey  Alimlər  topluluğu! 
Allahdan qorxun. Sizdən əvvəlkilərin izlədiyi yolu tutun»
270
.  
 
7.  İbn  Ömər  - radıyallahu anhu –  deyir  ki:  «İnsanlar  əvvəlkilərin 
izlədikləri  (yolu)  izlədikcə  doğru  yolla  getməyə  davam 
edəcəklər»
271
.  
 
8. Əbu Dərda - radıyallahu anhu – deyir ki: «Sən əvvəlkilərin izini 
(yolunu) izlədiyin müddətdə əsla azmazsan»
272
.  
 
9.  İbn Abbas  - radıyallahu anhu –  deyir  ki:  «Sünnət əhli olan  bir 
kimsəyə baxmaq, sünnətə dəvət edər, bidəti isə qadağan edər»
273
.  
 
10.  İbn  Məsud  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Bizə  Uca  Allahın 
Kitabından və ya  Allahın  elçisinin sünnəsi  ilə  bağlı  bildiyimiz  hər 
hansı bir məsələ haqqında soruşsanız biz onu sizə çatdırarıq. Lakin 
sizin sonradan uydurduğunuz şeylərə biz cavab vermirik»
274
.  
 
11. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Allah hər 
bidət  sahibinin  tövbəsini  o,  bidətini  tərk  edincəyə  qədər  pərdə  ilə 
əngələmişdir»
275
. 
 
                                                
270
 İbn Batta «əl-İbanə». 
271
 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat».  
272
 İbn Batta «əl-İbanə». 
273
 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat». 
274
 Darimi 1/46. 
275
 əl-Albani «Səhih Tərğib vət Tərhib» 1/26 hədis 52. 

 
200 
12.  Əbu  İdris  əl-Həvlani  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Bir 
ümmət dində bir bir bidət ortaya çıxarsa mütləq Allah bu səbəbdən 
onlardan bir sünnəni götürər»
276
. 
 
13. Ubeyy İbn Kəb - radıyallahu anhu – deyir ki: «Sizə o, yola və 
sünnəyə möhkəm sarılmağınızı tövsiyə edirəm. Çünki kim o, yolda 
və  sünnədə  olarsa  Rəhmanı  xatırladığı  vaxt  Onun  qorxusundan 
gözləri yaşla dolarsa həmin adama Allah əzab verməz»
277
.  
 
14.  Ömər  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Rəy  əhli  (Kitab  və 
Sünnəyə  əsaslanmayaraq  öz  rəyləri  ilə  hökm  edənlər)  sünnəyə 
müxalif  olanlardır.  Hədisləri  yadda  saxlamaq  onlara  çətin 
gəlmişdir.  Onlar  hədisləri  tərk  etdiklərinə  görə  onları  yadda 
saxlaya  bilməmişlər.  Bunun  nəticəsində  öz  fikirlərinə  əsaslanaraq 
öz  ağıllarına  uyğun  söz  söyləmişlər.  Bununla  da  həm  özləri 
azmışlar həm də başqalarını azdırmışlar»
278
. 
 
15.  Əli  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Nəfsin  istəyi  sünnəyə 
müxalif olanın qənaətinə görə haqdır»
279
. 
 
16.  İbn  Məsud,  Ubey  İbn  Kəb  - radıyallahu anhum  –  deyirlər  ki: 
«Sünnədə  iqtisad,  bidətlərdə  ictihad  etməkdən  xeyirlidir  (yəni:  az 
da  olsa  sünnə  ilə  əməl  etmək  çox  bidətlə  əməl  etməkdən 
xeyirlidir)
280
. 
 
17.  İbn  Məsud  - radıyallahu anhu –  deyir  ki:  «Siz (sünnəyə) tabe 
olun. Bidət ortaya çıxarmağa çalışmayın. Çünki sünnə sizə kifayət 
edər, bidətə ehtiyac yoxdur»
281
. 
                                                
276
 İbn Vaddah «əl-Bidə» səh 36. 
277
 Əbu Nueym «Hiylə» 1/352-353, əl-Lələkai 1/54. 
278
 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 121, İbn Həcər «Fəthul Bəri» 13/289, Laləkai 1/123. 
279
 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 122. 
280
 Darimi 1/72, əl-Bəğavi «Şərhu Sünnə» 1/208, Həkim «Mustədrək» 1/103. 
281
 Darimi 1/69. 

 
201 
 
18.  İbn  Abbas  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Bir  il  keçməmiş 
insanlar  bidəti  ortaya  çıxarmağa  və  sünnəni  məhv  etməyə 
başladılar.  Nəhayət  bidətlər  yayılmağa,  sünnə  isə  tərk  olunmağa 
başladı»
282
. 
 
19.  Əbu  Zərr  -  radıyallahu  anhu  –  rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər  –
sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  bizə  üç  şeyi  tərk  etməməyi  əmr  etdi: 
«Yaxşılığı  əmr  edib  pislikdən  çəkindirmək  və  insanlara  sünnəni 
öyrətməyi»
283
. 
 
20.  İbn  Məsud  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Cəmaat  Allaha 
itaətə uyğun gələn şey deməkdir, sən tək qalsan da belə»
284
. 
 
21. İbn Teymiyyə – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Biz hədis əhli 
deyərkən  sadəcə  onu  duyan,  yazan  və  rəvayət  edənləri  deyil, 
hədisi  qorumağa  çalışan,  onun  bilgisinə  sahib  olmağa,  zahirdə  və 
batində  onu  anlamağa  və  ona  haqqıyla  uymağa  çalışanları  qəsd 
edirik»
285
.  
 
22.  İbn  Məsud  -  radıyallahu  anhu  –  rəvayət  edir  ki:  «Cəmaatın 
içində xoşlanmadığınız bir şey şübhəsiz ayrılıq halında sevdiyiniz 
bir şeydən xeyirlidir»
286
. 
 
23.  Usamə  İbn  Şərik  -  radıyallahu  anhu  –  rəvayət  edir  ki, 
Peyğəmbər  –  sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  buyurdu:  «Allahın  əli 
cəmaatın üzərindədir»
287
. 
 
                                                
282
 İbn Vaddah «əl-Bidə» səh 38. 
283
 Darimi 1/136. 
284
 Lələkai 1/109. 
285
 Fətava 4/91-95.  
286
 Laləkai 1/108, əş-Şatibi «əl-İtisam» 2/261. 
287
 İbn Əbu Asim «əs-Sünnə» 1/40, əl-Albani səhih. 

 
202 
24.  İbn Abbas  - radıyallahu anhu –  rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər  – 
sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  buyurdu:  «Allahın  əli  cəmaatla 
birlikdədir»
288
. 
 
25.  İbn Abbas  - radıyallahu anhu –  rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər  –
sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  buyurdu:  «Kim  əmrindən  xoşuna 
gəlməyən  bir  şey  görərsə,  ona  səbr  etsin.  Çünki  şübhə  yoxdur  ki, 
cəmaatdan  bircə  qarış  ayrılandan  sonra  ölən  kimsə  mütləq 
cahiliyyə ölümü ilə ölər»
289
. 
 
26.  Zeyd  İbn  Sabit  -  radıyallahu  anhu  –  rəvayət  edir  ki, 
Peyğəmbər  –sallallahu aleyhi və səlləm –  buyurdu:  «Üç  xislət  vardır 
ki,  heç  bir  müsəlmanın  qəlbi  bunları  yerinə  yetirərkən  qüsur 
göstərməz:  «Əməli  səmimi  olaraq  Allah  üçün  etmək,  idarəçilərə 
nəsihət etmək və cəmaata bağlı qalmaq…»
290
. 
 
27.  Ömər  -  radıyallahu  anhu  –  rəvayət  edir  ki,  Peyğəmbər  – 
sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  buyurdu:  «Bir  yerdə  yemək  yeyin  və 
dağılmayın.  Çünki  şübhə  yoxdur 
ki, 
bərəkət  cəmaatla 
birlikdədir»
291
. 
 
28.  İbn  Abbas  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Kim  uydurma 
adlardan  birini  qəbul  edərsə,  həmin  adam  İslam  boyunbağısını 
boynundan çıxarmış sayılır»
292
. 
 
29.  Bir  nəfər  bayram  günü  qəbristanlığda  bayram  namazından 
əvvəl  namaz  qılmaq  istədi.  Əli  -  radıyallahu  anhu  –  isə  ona  mane 
oldu.  Adam:  «Ey  möminlərin  əmri!  Mən  bilirəm  ki,  Allah  namaz 
qılmaqdan ötrü əzab etməyəcəkdir. Əli: «Mən də bilirəm ki, Allah, 
                                                
288
 Tirmizi «Sünnən» 7/2166 həsən-qərib. 
289
 Buxari, Müslim. 
290
 İbn Əbu Asim «əs-Sünnə» 1/45, əl-Albani səhih. 
291
 İbn Məcə 3287, 2/1093,1094, əl-Albani «Səhih əl-Cəmi» 4/168. 
292
 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 137. 

 
203 
Allahın  Rəsulu  bir  işi  etmədikcə,  yaxud  da  o,  işin  edilməsi  üçün 
təşviq  etmədikcə  edənə  savab  verilmir.  Bu  durumda  sənin 
qılacağın namaz əbəs bir iş olmuş olur. Əbəs iş etmək də haramdır. 
Bəlkə  də  Uca  Allah  Peyğəmbərə  müxalif  olduğun  üçün  bu  əbəs 
işdən ötrü səni cəzalandırsın»
293
. 
 
30.  Ummu  Dərda  -  radıyallahu  anhə  –  deyir  ki,  bir  gün  Əbu 
Dərda - radıyallahu anhu – qəzəbli halda mənim yanıma girdi. Mən: 
«Sənə nə olub ki, belə qəzəblisən?» dedim. O: «Allaha and olsun ki, 
mən bilmirəm bu insanlarda cəmaat namazına yığılmaqdan başqa 
Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – dən nə qalıb»
294
. 
 
31.  İbn  Məsud  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Sonradan  ortaya 
çıxan bidətlərdən özünüzü qoruyunuz. Çünki din qəlbdən heç bir 
zaman bir dəfəyə silinməz. Lakin şeytan sizlər üçün qəlbdən imanı 
büstbütün silənə qədər bidətlər ortaya qoyar». 
 
32.  İbn Abbas  - radıyallahu anhu –  deyir  ki:  «Bidət  əhli olanlarla 
oturub  qalxma,  çünki  onlarla  oturub  qalxmaq  qəlbləri  xəstə 
edər»
295
. 
 
33.  Muaz  İbn  Cəbəl  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Ey  insanlar! 
Elm  qaldırılmadan  əvvəl  elm  öyrənməyə  çalışın.  Onu  da  bilin  ki, 
elmin  qaldırılması  elm  əhli  olan  kimsələrin  getməsidir. 
Bidətlərdən,  bidət  ortaya  qoymaqdan  çəkinin.  Həddi  aşmaqdan 
çəkinin, siz öz halınıza baxın»
296
. 
 
34.  İbn  Ömər  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Hər  bir  bidət 
sapıqlıqdır. İstərsə insanlar onu gözəl görsünlər»
297
. 
                                                
293
 «Məcmuul Bəhreyn». 
294
 Buxari. 
295
 Lələkai «Şərhu Usulu Etiqad Əhli Sünnəti vəl Cəmaat». 
296
 İbn Vaddah «əl-Bidə». 
297
 Laləkai «Şərhu Usulu Etiqad Əhli Sünnəti vəl Cəmaat». 

 
204 
 
35. Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Kim bidət 
etsə və ya bidətçini gizlətsə onu Allah, mələkləri və bütün insanlar 
lənətləyəcəklər»
298
.  
 
36. Əli - radıyallahu anhu – deyir ki: «Əgər din ağıla görə olsaydı 
(xufun)  alt  tərəfinin  məst  edilməsi,  üst  tərəfin  məst  edilməsindən 
daha  uyğun  olardı.  Lakin  mən  Peyğəmbər  –  sallallahu  aleyhi  və 
səlləm – in (xufun) üst tərəfinə məst etdiyini gördüm»
299
. 
 
37.  Abdullah  İbn  Ömər  -  radıyallahu  anhu  –  ya  bir  məsələ 
haqqında sual verib sonra da atan (Ömər) bunu qadağan etmişdir 
deyən  bir  kimsəyə  belə  cavab  vermişdir:  «Peyğəmbər  –  sallallahu 
aleyhi  və səlləm  –  in  əmrinə  uymaq  daha  uyğundur,  yoxsa  atamın 
əmrinə?»
300
. 
 
38.  Abdullah  İbn  Ömər  - radıyallahu anhu –  səhabələr içərisində 
sünnətə çox  bağlı  bir  kimsə  idi.  Bir  nəfər asqırıb:  «Əlhəmdulilləhi 
Vəs  Salətu  Vəs  Saləmu  Alə  Rəsulullah»  dedikdə  İbn  Öəmr: 
«Peyğəmbər  – sallallahu aleyhi və səlləm –  bizə  belə  öyrətdi.  Sizdən 
biri  asqıranda  “Əlhəmdulilləhi  Alə  Kulli  Hal”  desin.  Peyğəmbərə 
salət və salam gətirsin demədi»
301
. 
 
39.  İbn  Abbas  -  radıyallahu  anhu  –  sünnətə  qarşı  ona  təməttu 
həcci  haqqında  soruşana  demişdir:  «Belə  getsə  çox  keçməz  ki, 
səmadan üzərinizə daşlar yağar. Mən sizə deyirəm ki, Peyğəmbər – 
sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  belə  buyurdu  deyirəm,  sizlər  də  mənə 
Əbu Bəkr və Ömər belə dedilər, deyirsiniz»
302
. 
 
                                                
298
 Buxari 4/73, Müslim 1371.  
299
 İbn Əbi Şeybə «Musənnəf» 
300
 İbn Qeyyim «Zədul Məad». 
301
 Tirmizi 2738, əl-Albani “Həsən”.  
302
 AbdurRazzaq «Musənnəf». 

 
205 
40. Ömər - radıyallahu anhu – deyir ki: «Mən insanların nə zaman 
islah  olub,  nə  zaman  işlərinin  pozulacağını  bilirəm.  Əgər  kiçik 
yaşdakılar  anlayış  sahibi  olurlarsa  böyüklər  bu  işin  içindən 
çıxmazlar.  Lakin  yaşı  ötmüş  kimsələr  məsələləri  qavrayarlarsa, 
kiçiklərdə onlara uyarlarsa hər iksi də hidayət taparlar»
303
. 
 
41.  İbn  Məsud  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «İnsanlar  elmi 
böyüklərdən  öyrəndikləri  müddətdə  xeyir  içində  qalmağa  davam 
edərlər.  Onu  kiçiklərdən  və  şərlilərdən  öyrənməli  olarlarsa  onda 
həlak olurlar»
304
. 
 
42.  İbn  Məsud  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Möminə  hər  cür 
damğa  vurula  bilər,  yalnız  xainlik  və  yalançılıq  damğası 
vurulmaz»
305
.  
 
43.  Ubey  İbn  Kəb  -  radıyallahu  anhu  –  deyir  ki:  «Mömin  dörd 
şeyin arasındadır. Bəla və müsibətlə qarşılaşarsa səbr edər, ona bir 
şey verilərsə şükr edər, bir şey söyləyərsə doğru söyləyər, bir hökm 
verərsə ədalətli olar»
306
. 
 
44.  Abdullah  İbn  Məsud  - radıyallahu anhu  –  deyir  ki:  «Cəmaat 
haqqa uyğun olandır.  Tək  də olsan haqqa  uyğun  hərəkət  edirsən. 
Bil ki, cəmaat sənsən»
307
. 
 
45.  Qudayf  İbn  əl-Hərisdən  - radıyallahu anhu –  rəvayət  edir  ki, 
Peyğəmbər  –  sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  buyurdu:  «Bir  qövm  bir 
bidət ortaya çıxarsa mütləq sünnədən bir o, qədəri yox olar»
308
. 
                                                
303
 İbn Əbdil Bərr «Cəmiu bəyanil ilm» s. 247. 
304
 İbn Əbdil Bərr «Cəmiu bəyanil ilm» s. 248. 
305
 İbn Əbi Şeybə «Kitabul İman» s. 35 əl-Albani səhih.  
306
 Əbu Nuaym əl-Əsfəhani «Hiylətul Övliya» 1/255. 
307
 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat» 1/108-109. 
308
 Əhməd «Musnəd» 4/105, Süyuti «Cəmius Səğir» 2/480 № 7790,  əl-Albani «Daifu Cəmius 
Səğir»  5/78  №  4985  -  zəif.  Lakin  Həsən  İbn  Atiyyədən  gələn  rəvayət  isə  səhihdir  əl-Albani 
«Mişkətul Məsabih» 1/66. 

 
206 
 
46. Sufyan əs-Səuri – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Sünnəyə tabe 
ol və bidəti tərk et»
309
. 
 
47. Avn  İbn  Abdullah  – rahmətullahi aleyhi –  deyir  ki:  «Hər  kim 
İslam və Sünnə üzrə ikən ölərsə artıq hər cür xeyrin müjdəsi onun 
üçündür»
310
.  
 
48.  Sufyan  əs-Sövri  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Gün  çıxan 
tərəfdən  olan  bir  adamın  sünnətə  bağlı  olduğuna  dair  sənə  bir 
xəbər çatarsa, sən də ona salam göndər. Çünki sünnət əhli (sünnətə 
bağlı) kimsələr azalmışdır»
311
. 
 
49.  Malik  İbn  Miğəl  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Əgər  bir 
kimsə  İslam  və  Sünnədən  başqa  bir  adla  xatırlanarsa  sən  onu 
istədiyin dinə nisbət edə bilərsən»
312
. 
 
50.  əl-Auzai  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Beş  şey  var  ki, 
Peyğəmbər  –  sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  in  səhabələri  ondan 
ayrılmamışlar.  Cəmaata  qatılmaq,  sünnəyə  tabe  olmaq,  məscidi 
abadlaşdırmaq,  Quran  oxumaq  və  Allah  yolunda  cihad 
etmək…»
313
.  
 
51. əz-Zuhri  – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Bizim gəlib getmiş 
elm  adamlarımız  Sünnəyə  möhkəm  sarılmaq  qurtuluşdur  – 
deyərdilər»
314
.  
 
                                                
309
 əl-Bəğavi «Şərhu Sünnə» 1/217. 
310
 Lələkai 1/67. 
311
 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat». 
312
 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 153. 
313
 əl-Bəğavi «Şərhu Sünnə» 1/217. 
314
 Darimi «Sünnən» 1/45, Lələkai 1/94. 

 
207 
52.  Əyyub  əs-Şahtiyani  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Mənə 
sünnət  əhlindən olan  bir nəfərin ölüm xəbəri  gəlib  çatdıqda sanki 
orqanlarımdan birini itirmiş kimi oluram»
315
. 
 
53.  Abdullah  İbn  Mübarək  –  rahmətullahi  aleyhi  –  dən  cəmaat 
haqqında  soruşduqda  o,  belə  cavab  vermişdir:  «Əbu  Bəkr  və 
Ömər»  –  dir  demişdir.  Ona:  «Əbu  Bəkr  və  Ömər»  vəfat  ediblər 
deyə  soruşanda,  bu  dəfə:  «Filan  və  filankəsdir»  demişdir.  Yenə 
onların  vəfat  etdiyini  xəbər  verdikdə  o:  «Həmzə  əs-Sukkəri  bir 
cəmaatdır»
316
. 
 
54.  Abdullah  İbn  Mubarək  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Ey 
qardaşım!  Bunu da bil ki, bu gün sünnətə sarılaraq ölmək Allahın 
hüzuruna  çıxacaq  hər  bir  müsəlman  üçün  bir  lütf,  bir 
mərhəmətdir»
317
. 
 
55.  Əbu  Məsud  əl-Əşaridən  -  radıyallahu  anhu  –  dan  fitnə  ilə 
bağlı sual soruşduqda demişdir: «Sən cəmaatla birgə olmağa çalış. 
Şübhəsiz  Allah  Muhəmməd  –  sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  in 
ümmətini  zəlalət  üzrə  bir  yerə  yığmaz.  Təfriqəçilikdən  çəkin, 
şübhəsiz təfriqə zəlalətin özüdür»
318
. 
 
56.  Fudayl  İbn  İyad  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Şübhəsiz 
Allah  onların  vasitəsi  ilə  ölkələrə  hidayət  verdiyi  qulları  vardır. 
Bunlar sünnət əshabı olan kimsələrdir»
319
. 
 
57.  Abidə  İbn  Ömər  əs-Sələmi  –  rahmətullahi  aleyhi  –    Əli  - 
radıyallahu anhu – belə demişdir: «Cəmaat halında sənin və Ömərin 
                                                
315
 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat». 
316
 Bəğavi «Şərhu Sünnə» 1/216. 
317
 İbn Vaddah «əl-Bidau vən Nəbyu Anhə». 
318
 əş-Şatibi «əl-İtisam» 2/261. 
319
 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat». 

 
208 
fikri,  ayrılıq  halında  sənin  tək  başına  olan  fikrindən  daha  çox 
xoşuma gəlir»
320
.  
 
58.  əl-Albani  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «İslam  dövlətini 
qəlbinizdə qurun ki, Allah da onu sizin üçün yer üzündə qursun». 
 
59.  İmam  Şafii  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Mən  hədis 
əhlindən bir kimsəni gördümmü sanki Peyğəmbər – sallallahu aleyhi 
və səlləm – in səhabələrindən birini görür kimi oluram»
321
. 
 
60. Amr İbn Qeys əl-Mulai – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Əgər 
sən  bir  gəncin  əvvəldən  (ilk  yetişdiyi  andan  etibarən)  Əhli  Sünnə 
vəl  Cəmaatla  birlikdə  yetişdiyini  görsən  bil  ki,  ondan  (xeyirli 
şeylər) uma bilərsən. Əgər bidət əhli ilə birlikdə olduğunu görsən 
ondan ümüdünü kəs. Çünki gənc adam birinci dəfə necə yetişərsə 
o, cür də olacaq»
322
. Başqa bir yerdə: «Cavan yetişir. Əgər elm əhli 
ilə  oturub  durmağı  seçirsə,  qurtulması  ehtimalı  böyükdür.  Əgər 
başqalarına meyl edəcəksə, həlak olma ehtimalı böyükdür»
323
. 
 
61.  İmam  Malik  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Bu  ümmətin 
başı  nə  ilə  islah  olunmuşsa,  bu  ümmətin  sonu  da  ancaq  onunla 
islah olunur  (düzəlir).  O,  gün  din olmayan  heç  bir  şey  bu  gün  də 
din olmaz»
324
. 
 
62.  Abdullah  İbn  Mubarək  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki: 
«Güvənib dayandığın əsər (əvvəlkilərin yolu) olsun»
325
. 
 
                                                
320
 «Fəthul Bəri» 7/73. 
321
 Xatib «Şərəfu Əshəbu Hədis». 
322
 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat», İbn Batta «Şərhu əl-İbanə». 
323
 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» 1/206. 
324
 Qadi İyad «əş-Şifa» 2/88. 
325
 Beyhəqi «Sünənul Kubra». 

 
209 
63.  İbn  Şəvzəb  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Gəncin  ibadətə 
yönəldiyi  vaxt  sünnə  sahibi  olan  bir  insanla  rastlaşması  Allahın 
nemətlərindəndir»
326
. 
 
64.  Əbu  Sələmə  İbn  AbdrRahmən  Həsənul  Bəsriyə  demişdir: 
«Mənə  sənin  özündən  fətva  verdiyini  söylədilər.  Allah  Elçisinin  – 
sallallahu  aleyhi  və  səlləm  –  in  sünnəsi  və  ya  Allah  tərəfindən 
göndərilmiş  kitabın  hökmü  ilə  olmasa  heç  vaxt  öz  fikrinə  görə 
fətva vermə»
327
.  
 
65.  İbn  Qeyyim  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «İmamların 
birindən  sünnə  haqqında  soruşduqda  o,  belə  demişdir:  «Mənim 
sünnədən başqa heç bir adım yoxdur»
328
. 
 
66.  Muafa  İbn  İmran  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «İnsanı 
öləndən sonra  tərif  et.  Çünki ölənə  qədər onun sünnə  və  ya  bidət 
üzərə öləcəyi bilinməz»
329
.  
 
67.  Meymun  İbn  Mihran  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki: 
«İslamdan başqa adlandırılan hər bir addan çəkin»
330
. 
 
68.  Əbu  Bəkr  əl-Əyyaş  –  rahmətullahi  aleyhi  –  dən  sünnə  əhli 
kimdir?  deyə  soruşduqda  o,  dedi:  «Nəfsin  müxtəlif  istəklərindən 
bəhs ediləndə onların heç birinə tərəfdər olmayandır»
331
. 
 
69.  Əyyub  əs-Səhtiyani  –  rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Əhli 
Sünnənin  ölümünü  istəyən  adamlar  əslində  ağızları  ilə  Allahın 
                                                
326
 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 133, «əl-İbanə» 1/205. 
327
 Darimi 1/59. 
328
 «Mədaricus Salihin» 3/174. 
329
 Lələkai «Şərhu Usuli Etiqadi Əhli Sünnə vəl Cəmaat». 
330
 İbn Batta «Şərhu əl-İbanə» səh 137. 
331
 Lələkai 1/60,65. 

 
210 
nurunu  söndürmək  istəyənlərdir.  Ancaq  kafirlər  istəməsələr  də 
Allah nurunu tamamlayacaqdır»
332
. 
 
70.  Həssən  İbn  Atiyyə  – rahmətullahi  aleyhi  –  deyir  ki:  «Cəbrail 
Allah  Elçisinə  – sallallahu aleyhi və səlləm –  ə  Quranı  gətirdiyi  kimi 
sünnəni də gətirdi»
333
.  
 
71. Fudeyl İbn İyad – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Gördüyüm 
bütün  xeyirli  insanlar  sünnəyə  bağlı  kimsələr  idilər  və  bidət 
sahiblərindən uzaq qalmağı əmr edərdilər»
334
.