Əhli Sünnə Vəl Cəmaat Sələfi Salihin Əqidəsi
Şəri Təvəssül Və Bidət Təvəssül Barəsində Etiqadı
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Şəri Təvəssül Və Bidət Təvəssül Barəsində Etiqadı Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - dedi ki: “Bir kimsənin Uca Allaha yalnız Onu vəsilə edərək və yalnız Uca Allahın buyurduğundan başa düşüldüyü kimi əmr edilmiş və izn verilmiş şəkildə dua etməsi lazımdır. “Ən gözəl adlar (əsmayi-hüsna) Allahındır. Onu bu adlarla çağırıb dua edin. Onun adları barəsində küfr edənləri (əziz sözündən Uzza, Allah sözündən əl-Lat, mənnan sözündən Mənat kimi adlar düzəldib haqq yoldan azanları) tərk edin. Onlar etdikləri əməllərin cəzasını alacaqlar!”. (əl-Əraf 180) 55 . 55 “Durrul Muxtar Məa Haşiyəti Rəddil Muxtar” 6/396-397. 61 Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - dedi ki: “Dua edən kimsənin filankəsin haqqı üçün, və ya Peyğəmbərlərinin, Rəsullarının haqqı üçün Beytul Haramın və Məşərul Haramın haqqı üçün səndən diləyirəm deməsi məkruhdur” 56 . Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - dedi ki: “Hər hansı bir kimsənin yalnız Allahı vəsilə edərək dua etmsi lazımdır. Bir kimsənin Sənin Ərşinin izztəti haqqı, məxluqatının haqqı üçün deməsini məkruh görürəm” 57 . Allahı İsim və Sifətləri Barəsində Etiqadı Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Hər hansı bir kimsə Allahın zatı haqqında özündən bir şeylər söyləməsi düzgün deyildir. Əksinə o, Allahı özünü vəsf etdiyi vəsflərlə vəsf edər. Özündən Onun haqqında heç bir şeylər söyləməz. Aləmlərin Rəbbi olan Allah bundan Uca və Böyükdür” 58 . Əbu Hənifədən: “Uca Allah (dünya səmasına) nazil olması (ən- Nuzul) barəsində - sual verildikdə o: “O, necəliyi (barəsində sual verilmədən) bizə bilinməyən bir şəkildə” deyə cavab vermişdir 59 . Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Allahı insanlara aid hər hansı bir özəlliklə vəsf edən (oxşadan) bir kimsə kafir olar” 60 . Əbu Hənifədən: “İbadət etdiyin İlahın haradadır? Deyə soruşan bir qadına bu cavabı vermişdir: «Allah səmadadır, yerdə deyil». 56 “Şərh Əqidətul Təhaviyyə” s. 234, “İthaafus Saadətil Muttəqin” 2/285, Aliyyul Qari “Şərh Fiqhul Əkbər” s. 198. 57 “Təvəssul vəl Vəsilə” s. 82, “Şərh Fiqhul Əkbər” s. 198. 58 “Şərh Əqidətul Təhaviyyə” 2/427, “Cəlaul Ayneyn” s. 368. 59 “Əqiətus Sələf Əshəbul Hədis” s. 42. Beyhəqi “Sifət” s. 456, “Şərh Əqidətul Təhaviyyə” s. 245, Qari “Şərh Fiqhul Əkbər” s. 60. 60 “Əqidətul Təhaviyyə” əl-Albani s. 25. 62 Bəs Allah: «Siz harda olsanız, o sizinlədir». (əl-Hədid 4) sözünə nə deyirsən?» sualına isə belə cavab verdi. «Bu sənin bir kimsəyə məktub yazıb mən səninlə bərabərəm deməyin kimidir. Halbuki sən onun yanında deyilsən» 61 . Səhabələr Barəsində Etiqadı Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - səhabələr barəsində deyir ki: “Onlardan hər hansı birinin Rəsulullah ilə birlikdə keçirdiyi bir an (saat) belə, bizdən hər hansı bir kimsənin nə qədər uzun olursa olsun ömür boyu əməlindən daha xeyirliir” 62 . Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Rəslullahdan – sallallahu aleyhi və səlləm - sonra insanların ən fəzilətlisi Əbu Bəkr, Ömər, Osman və Əlidir. Ayrıca Peyğəmbrin bütün səhabələri haqqında onları xeyirlə yad etməkdən başqa bir şeylər söyləmərik” 63 . 61 Beyhəqi «əl-Əsma və əs-Sifət» 429, 2/170, Zəhəbi « Müxtəsər Uluv» s. 135. 62 Məkki “Mənakibu Əbu Hənifə” s. 76. 63 “Nurul Lami” 119. 63 Kəlam Barəsində Sözləri İmam Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Bəsrədə həva (bidət) sahibləri çoxdur. Oraya iyirmiyə yaxın dəfə girib çıxdım. Kimi zaman bir il, kimi zaman da daha çox və daha az qaldım. O, Zamanlar kəlam elminin elimlrin ən üstünü olduğunu zənn edirdim” 64 . Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - dedi ki: “Allah Amr İbn Ubeydə lənət etsin. Çünki o, isanlar üçün heç bir faydası olmayan kəlam elminə gedən yolu açmışdır” 65 . Bir nəfər İmama: “İnsanların əl-Araz (bir şeyin təsadüfi, keçici, müvəqqəti, əhəmiyyətsiz xassəsi) və Cisimlər haqqında sonradan ortaya atdıqları söz və açıqlamalar haqqında nə deyirsən?”. İmam: “Bunlar fəlsəfəçilərin görüşüdür. Sən rəvayətlərə (hədislərə) və Sələfin yoluna tabe ol. Sonradan ortaya çıxarılmış hər bir şeydən uzaq dur. Çünki sonradan çıxarılanlar bidətdir” 66 . Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi -, Əbu Yusuf - rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Dinin əsasları ilə bağlı məsələlərdə insanlarla Kəlam əsaslarına görə nə badə danışasan. Çünki onlar səni təqlid edən bir topluluqdur. O, Təqdirdə onlar da kəlamla məşğul olurlar” 67 . Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - oğlu Həmmada - rahmətullahi aleyhi - dedi ki: “Bir gün atam yanma gəldi. Yanımda kəlam ilə məşğul olan bir toplum adam da vardı. Bu vaxtı bir məsələ barəsində mübahisə edirdik. Mübahisə əsnasında səsimizi qaldırdıq. Onun evdə olduğunu bildikdə yanına çıxdım. Mənə: “Ey 64 əl-Kürdi “ Mənakibu Əbu Hənifə” s. 137. 65 əl-Hərəvi “Zəmmul Kəlam” s. 28-31. 66 əl-Hərəvi “Zəmmul Kəlam” vr. 194 b. 67 əl-Məkki “Mənakibu Əbu Hənifə” s. 183-184. 64 oğlum! Yanında kimlər var?” deyə soruşdu. Mən: “Filan, filan və filan deyərək yanımda olanların adlarını dedim”. Nə barədə danışırsınız. Filan məsələ barəsində danışırıq – dedim. O: “Ey Həmmad! Kəlamı burax” dedi. Mən: “Mən atamın işləri bir-birinə qarışdırdığını görmədiyim kimi (yəni: öz sözlərinə müxalif olduğunu), bir işi əmr edib sonra da o işi qadağan etdiyini də görməmişdim”. Mən: “Ata, sən bundan öncə mənə kəlam ilə məşğul olmağı əmr etmirdinmi?”. O: “Bəli, lakin bu gün mən sənə kəlam ilə məşğul olmağı qadağan edirəm”. Mən: “Nə üçün?” dedim. O: “Övladım kəlam məsələləri barəsində ixtilafa düşdüyünü gördüyün bu kimsələr bir görüş ətrafında birləşmiş və tək bir din üzərə idilər. Nəhayət şeytan onları bir-birilərindən uzaqlaşdırdı, aralarına düşmənçiliyi və ayrılığı saldı, onlar da sonunda ayrılığa düşdülər” 68 . İmam Əbu Hənifə - rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Mən müşahidə etdim ki, kəlam əhlinin ardıcılları sərtləşmiş və kobudurlar. Quran və Sünnədən uzaqlaşmalarına iki barmaq arası baxardılar və buna görə də əxlaq və təqvadan məhrum oldular” 69 . Təqlid Barəsində Sözləri İmam Əbu Hənifə – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Hədis səhih olduğu zaman mənim görüşüm odur» 70 . Əbu Hənifə – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Haradan aldığımızı bilmədikcə heç kimsəyə bizim görüşümüz ilə əməl etmək olmaz» 71 . 68 əl-Məkki “Mənakibu Əbu Hənifə” s. 373. 69 İmam Zəhəbi “Siyer” 6/399. 70 İbn Abbidin «Haşiyə» 1/63, «Rəsmul Muftu, Məcmuatur Rəsail» 1/4. 71 İbn Abdil Bərr «İntiqa fi Fəzailil Səlasətil Əimmətil Fuqaha» səh. 145, İbn Qeyyim «İlamul Muvakkin» 2/309, İbn Abidin «Haşiyə» 6/293, Rəsmul Muftu s. 29-32, Şarani «Mizən» 1/55. 65 Əbu Hənifə – rahmətullahi aleyhi –deyir ki: «Dayandığım dəlili bilmədikcə mənim görüşüm ilə fətva vermək haramdır. Biz bir insanıq. Bu gün bir söz deyirik, sabah isə ondan əl çəkirik». Əbu Hənifə – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Ey Yaqub! Məndən hər eşitdiyini yazma. Çünki mən bu gün bir görüşü mənimsəyib, səhəri isə onu tərk edə bilərəm. Sabah bir görüş sahibi oluram, o biri gün isə onu da tərk edə bilərəm» 72 . Əbu Hənifə – rahmətullahi aleyhi – deyir ki: «Allahın Kitabı və Rəsulunun Sünnəsinə tərs olan bir söz söylədiyim zaman mənim görüşümü tərk edin» 73 . Abu Amr AbdurRahman İbn Amr Əl-Əvzai - rahmətullahi aleyhi - İmam Nəvəvi “Təhzib” AbdurRahman İbn Mehdidən rəvayət edir ki: “Hədisdə İmam kişilər dörddür: “Əvzai, Məlik, Sufyan əs- Sovri və Həmməd İbn Zeyd”. H. 88-də düyaya gəlmiş, H. 157-də dünyasını dəyişmişdir 74 . Lələkai - rahmətullahi aleyhi - deyir ki, bizə Həsən İbn Osman xəbər verdi ki: Bizə Əhməd İbn Hamdan xəbər verdi ki: Bizə Bişr İbn Musa xəbər verdi ki: Bizə Muaviyə İbn Amr xəbər verdi ki: Bizə Əbu İshaq xəbər verdi ki: əl-Əvzaidən soruşdum o, da belə dedi: “Sən Sünnət üzərində sabit ol. Sünnət sahiblərinin durduğu yerdə sən də dur. Onların dediklərini danış. Onların haqqında danışmadıqları məsələlərdə sən də danışma. Səndən öncəki Saleh Sələfin yolunu izlə. Çünki onlara bəs edən sənə də bəs edər” 75 . Sam (Suriyə) əhalisi bu bidətdən – Quranın məxluq olması - xəbərsiz 72 Şarani «Mizən» 1/55, Əbul Həsənət «Nafiul Kəbir» s. 135. 73 Şarani «Mizən» 1/26. 74 “Şəzəratuz Zəhəbi” 1/241-242. 75 Lələkai “Şərhu İtiqadi Əhli Sunnə Vəl Cəmaa” 2/174. 66 idilər. Bu bidəti İraqlılardan bir kimsə gətirərək (insanlar) arasında yaydı. Halbuki Şamın fuqahası və alimləri bu görüşlərini rədd edib cavab vermişlər. Bununla belə Şam əhalisinin bir qrup kimsələrinin qəlblərində bu bidət yer tutdu. Bu bidət dillərinə şirin gəldi və nəhayət bu məsələdə başqaları ixtilafa düşdükləri kimi olar da ixtilafa düşdülər. Əgər bu bir xeyir olsydı sizin Sələfləriniz dura- dura bu özəl olaraq sizə verilməzdi. Çünki onlar Uca Allahın seçdiyi Peyğəmbərinin – sallallahu aleyhi və səlləm - səhabələridir. Peyğəmbərini – sallallahu aleyhi və səlləm - oların arasından seçib göndərdi və onları müəyyən bir xüsusiyyətlə qiymətləndirərək buyurdu: “Muhəmməd (əleyhissəlam) Allahın Peyğəmbəridir. Onunla birlikdə olanlar (möminlər) kafirlərə qarşı sərt, bir-birinə (öz aralarında) isə mərhəmətlidirlər. Sən onları (namaz vaxtı) rüku edən, səcdəyə qapanan, Allahdan riza və lütf diləyən görərsən. Onların əlaməti üzlərində olan səcdə izidir. (Qiyamət günü onlar üzlərindəki möminlik nuru alınlarındakı möhür yeri ilə tanınırlar). Bu onların Tövratdakı vəsfidir. İncildə isə onlar elə bir əkinə bənzədilirlər ki, o artıq cücərtisini üzə çıxarmış, onu bəsləyib cana- qüvvətə gətirmiş, o da (o cücərti də) möhkəmlənib gövdəsi üstünə qalxaraq əkinçiləri heyran qoymuşdur. (Allahın bu təşbihi) kafirləri qəzəbləndirmək üçündür. Onlardan iman gətirib yaxşı əməllər edənlərə Allah məğfirət (günahlardan bağışlanma) və böyük mükafat (Cənnət) vəd buyurmuşdur!”. (əl-Fəth 29). Abu Abdullah Sufyan İbn Səid əs-Sovri - rahmətullahi aleyhi - Sufyan əs-Sovri - rahmətullahi aleyhi - dövrünün fəqihlərindən- dir. İmam Əhməd - rahmətullahi aleyhi - deyir ki: “Mənim qəlbimdə kimsə Sufyanın önünə keçə bilməz”. Şöbə, Yəhyə İbn Məin - 67 rahmətullahi aleyhi - və s. Demişlər ki: “Sufyan hədisdə möminlərin əmiridir”. Bəsrədə H. 161-ci il 66 yaşında dünyasını dəyişmişdir 76 . Lələkai - rahmətullahi aleyhi - deyir ki, bizə Muhəmməd İbn AbdurRahman İbn əl-Abbas xəbər verdi ki: Bizə Əbul Fadl Şuayb İbn Muhəmməd İbn ər-Rciyan dedi ki: Bizə Əli İbn Hərb əl-Məvsili dedi ki: Bizə Şuayb İbn Hərb belə deyərkən dinlədim. Mn Sufyan əs-Sovriyə - rahmətullahi aleyhi - dedim ki: “Mənə Sünnətə uyğun bəzi şeylər söylə ki, Əziz və Cəlil olan Allah onunla məni faydalandırsın. Mən Uca və Böyük olan Allahın hüzurunda durduğum zaman O mənə: “Sən bunu haradan öyrəndin?” deyə soruşarsa mən: “Rəbbim, mənə bu hədisi Sufyan əs-Sovri - rahmətullahi aleyhi - nəql etdi və mən onu ondan öyrəndim deyim və qurtulum. Mənə görə cavabdeh sən olasan”. Sufyan - rahmətullahi aleyhi - dedi ki: “Ey Şuayb! Bu ağır, həm də nə ağır bir istəkdir”. Yaz: “Rahmən və Rahim olan Allahın adı ilə! Quran Allahın kəlamıdır, məxluq deyildir. Ondan gəldi, Ona da dönəcəkdir. Kim bundan başqa bir söz söyləyərsə o, kafirdir. İman – söz, əməl və niyyətdir. Artar və əskilər. İtaətlə artar, asiliklərlə azalar. Əməl olmadan sözün dəyəri olmaz. Söz və əməldə yalnız niyyətlə dəyər tapar. Sözün, əməlin və niyyətin də caiz olması yalnız sünnətə uyğun olması ilə dəyər tapar”. Şuayb dedi: “Ey Abdullahın atası, sünnətə uyğunluq nə deməkdir?”. O: “İki şeyxi – Əbu Bəkr və Öməri – radıyallahu anhum - önə keçirməkdir. Ey Şuayb! Osman və Əlini – radıyallahu anhum - onlardan sonra gələnlərdən önə keçirmədikcə yazdıqlarının sənə faydası olmaz. Ey Şuayb İbn Hərb! Rəsulullahın – sallallahu aleyhi və səlləm - Cənnətlik olduqlarına şahidlik etdiyi, hamısı da Qureyşdən olan on nəfər müstəsna hər hansı bir kimsə Cənnətlik və ya Cəhənnəmlik olduğuna şahidlik etməyi tərk etmədikcə sənə yazdırdıqlarımın faydası olmaz. Ey Şuayb İbn Hərb! (ayaqlarını) ayaqqabıdan çıxarmadan üzərinə məsh etməyi, ayaqlarını yumaqdan daha uyğun görmədiyin müddətdə yazdırdıqlarımın sənə faydası 76 “Şəzəratuz Zəhəbi” 1/250. 68 olmaz. Ey Şuayb İbn Hərb! Namazda “Bismilləhir Rahmənir Rahimi” gizli oxumağı açıqdan oxumaqdan daha üstün görmədikcə yazdırdıqlarımın sənə faydası olmaz. Ey Şuayb İbn Hərb! Xeyriylə şəriylə, acısı və şirini ilə qədərə və hamısının Allahdan gəldiyinə iman etmədiyin müddətdə yazdırdılarımın sənə faydası olmaz. Ey Şuayb İbn Hərb! Allaha and olsun ki, Qədəriyyənin söylədiklərini Allah da söyləməmiş, mələklər də söyləməmiş, Peyğəmbərlər də söyləməmiş, (Cənnət əhli də söyləməmiş), Cəhənnəm əhli də söyləməmiş, onların qardaşları olan lənətlik İblis də söyləməmişdir. Allah: “(Ya Peyğəmbər!) Nəfsini özünə tanrı edən və Allahın bilərəkdən (onu hələ yaratmamışdan gələcəkdə kafir olacağını bildiyi üçün) yoldan çıxartdığı, qulağını və qəlbini möhürlədiyi, gözünə də pərdə çəkdiyi kimsəni gördünmü? Allahdan başqa kim onu doğru yola sala bilər?! Məgər düşünüb ibrət almırsınız? (Haqqı bildiyi halda küfr edənin cəzası, haqqı bilmədən, cahilliyi üzündən küfr edənin cəzasından daha ağırdır. Çünki alimlə cahilin məsuliyyəti eyni ola bilməz!)”. (əl-Casiyə 23). “Amma Allah istəməyincə, siz istəyə bilməzsiniz! Həqiqətən, Allah Biləndir, Müdrikdir!”. (İnsan 30). Mələklər: “Onlar: “Sən paksan, müqəddəssən! (Bütün eyib və nöqsanlardan kənarsan!) Sənin bizə öyrətdiklərindən başqa biz heç bir şey bilmirik. (Hər şeyi) bilən Sən, hikmət sahibi Sənsən”, - dedilər". (əl-Bəqərə 32). Nuh: “Əgər Allah sizi (haqq yoldan) sapdırmaq (və ya məhv etmək) istəyirsə, mən sizə nəsihət vermək istəsəm də, heç bir faydası olmaz. O sizin Rəbbinizdir və siz Onun hüzuruna qaytarılacaqsınız!". (Hud 34). Şuayb: “Allah bizi sizin (batil) dininizdən xilas etdikdən sonra biz sizin dininizə dönsək, (sizin bütpərəst dininizin haqq olduğunu etiraf etməklə) Allaha qarşı yalan uydurmuş olarıq. Rəbbimiz Allah istəməsə, biz əsla sizin dininizə dönə bilmərik. Rəbbimiz elm ilə (Öz əzəli elmi ilə) hər şeyi ehtiva etmişdir. Biz yalnız Allaha təvəkkül emişik. Ey Rəbbimiz! Bizimlə tayfamız arasında ədalətlə hökm et. Axı Sən hökm verənlərin ən yaxşısısan!”. (əl-Əraf 89). Cənnət əhli: “Biz 69 onların (cənnət əhlinin) ürəklərindəki kin-küdurəti çəkib çıxardarıq. Onların (qaldıqları yerin) altından çaylar axar. Onlar (Rəbbinin bu lütfünü gördükdə) deyərlər: “Bizi bura gətirib çıxaran Allaha həmd olsun! Əgər Allah bizi doğru yola yönəltməsəydi, biz özümüzə doğru yolu tapa bilməzdik. Həqiqətən, Rəbbimizin peyğəmbərləri haqqı gətirmişdilər!” Onlara: “Etdiyiniz əməllərə görə varisi olduğunuz Cənnət budur!” – deyə müraciət ediləcəkdir". (əl-Əraf 43). Cəhənnəm əhli: “Onlar deyərlər: “Ey Rəbbimiz! Rəzil taleyimiz (bədbəxtliyimiz) bizə qələbə çaldı və biz haqq yoldan azan bir camaat olduq!”. (əl-Muminun 106). Qardaşları İblis: “İblis dedi: "Ey Rəbbim! Sən məni yoldan çıxartdığına görə...”. (əl-Hicr 39). Ey Şueyb! Yaxşı və günahkar hər bir kəsin arxasında namazın səhih olduğuna, cihadın Qiyamətə qədər davam edəcəyinə, istər zalım, istər adil olan hər bir əmirin bayrağı altında səbr etməyi uyğun görmədiyin müddətdə yazdıqrdıqlarımın sənə faydası olmaz. Şueyb: “Ey Əbu Abdullah! Bütün namazlar üçün (bunu deyirsən)” dedim. O: “Xeyr, yalnız Cümə və iki bayram namazı üçün bunu deyirəm. Bu namazları kimin arxasına yetişsən qıl. Bunlardan başqa qalan namazlara gəldikdə isə sən azadsan. Yalnız güvəndiyin və Əhli Sünnə vəl Cəmaatdan olduğunu bildiyin kimsələrin arxasında qıl. Ey Şueyb! Əziz və Cəlil olan Allahın hüzurunda durduğun zaman səndən bu sözlər barəsində soruşarsa: Rəbbim! Bu sözləri mənə Sufyan söylədi de! Sonra da məni Rəbbimlə tək burax!”. Məlik İbn Ənəs - rahmətullahi aleyhi - Əbu Abdullah Məlik İbn Ənəs İbn Məlik İbn Əbu Amir əl- Əsbahi. Dörd imamdan biridir. İmam, Hafiz, ümmətin fəqihi, Şeyxulİslam, Hicrət yurdunun imamı H. 93/711-cü ildə Mədinə şəhərində dünyaya gəlmişdir. Ailəsi əslən Yəmənli olub, babası Zu Əsbəh qəbiləsinə mənsub olan Məlik b. Əbu Amr əl-Əsbəhi Yəmən 70 vəlisindən aldığı zülmə dözməyərək Mədinəyə hicrət edir. Anası da Yəməndən olan Əzd qəbiləsindəndir. Aliyə İbn Şureyk əl- Əzddir. Babası Məlik İbn Əbu Amr Tabiinlərin böyüklərindən olub Ömər, Osman, Təlhə və Aişə - Allah onlardan razı olsun - hədis rəvayət etmişdir. Mədinənin böyük və məşhur alimlərindən sayılan Rabia İbn Abdurrahmanın dərslərində iştirak etmişdir. Ayrıca İmam Məlik, Cəfər Sadiqin dərslərini heç bir zaman qaçırmazdı. O, deyərdi: «Dəstəmazı olmadan hədis rəvayət etməz, Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – adı xatırlandığında üzü saralardı». Tam yetişdikdən sonra məsciddə dərs verməyə başlamışdır. O, deyərdi: «Hər kəs məsciddə oturub dərs verməz. Alimlərdən 70 nəfərin məni hazır görməsinə qədər mən dərs və fətva verməkdən çəkindim». Dərslərini Məscidul Nəbəvidə verməyə başlamışdır. Sonralar isə xəstələndiyi üçün dərslərini evində deyərdi. Bu xəstəliyini hər bir zaman hər kəsdən gizlədirdi. Xəstəliyi ağırlaşıb vəfat edəcəyini başa düşdüyü zaman gizlətdiyi xəstəliyini və gizlətmə səbəbini dostlarına belə bəyan etmişdir: «Əgər həyatımın son günləri olmasaydı sizə bildirməzdim. Məni xəstəliyim sidiyi saxlayamamağımdır. Peyğəmbərin – sallallahu aleyhi və səlləm – məscidinə tam dəstəmazlı olmadan gəlmək istəmədim. Rəbbimə şikayət olmasın deyə xəstəliyimi də kimsəyə demədim». Həm Əməvilərin, həm də Abbasilərin hakimiyyəti illərində yaşamış və bir çox işkəncələrə də məruz qalmışdır. İmam Şafii - rahmətullahi aleyhi - onun haqqında demişdir: «Məlik, Allahın tabiinlərdən sonra ümmətinə hüccət olaraq göndərdiyi bir insandır». 900 yaxın alimlərdən dərs almış. Müəllimlərindən İbn Ömərin köləsi Nəfi, Abdurahman İbn Hurmuz, Muhəmməd İbn Müslim İbn Şihab əz-Zuhri, Yəhyə İbn Səid və s. Tələbələrindən Muhəmməd əş-Şafii olmuşdur. əl-Muvatta əsərinin müəllifidir. H. 179/795-cu ildə Rəbiul Əvvəl ayının 14 Mədinə də dünyasını dəyişmişdir. Cənnətul Bəqi qəbristanlığında dəfn edilmişdir. Bu uzun ömründə 7 Əməvi, 5 Abbasi xəlifəsi, 30 Mədinə vəlisi görmüşdür. «Muvatta» – İmam Məlikin zamanında yazılmış 71 kitabların ən yaxşısı və ən çox faydalısı hesab olunur. İmam Şafii - rahmətullahi aleyhi - deyir ki: «Yer üzündə Allahın kitabından sonra Məlikin Muvatta əsərindən üstün kitab yoxdur». Çünki İmam hədis haqqında kitab yazan ilk alimlərdən idi. Bu kitabı toplamağına səbəb: Xəlifə Mənsur həcc etdiyi zaman İmamın dərslrində iştirak etmiş və ondan Peyğəmbərdən – sallallahu aleyhi və səlləm – gələn səhih hədislərin bir yerə cəm edilməsni xahiş etmişdir. İmam da bu tələbə uyğun olaraq «Muvatta» kitabını toplayır. Bəzi məlumatlara görə bu kitabı 40 il ərzində toplamışdır. əl-Əvzai - rahmətullahi aleyhi - Muvatta əsərini 40 günə əzbərləmişdir. İmam deyir ki: «Mənim 40 il ərzində yazdığım əsəri Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|