ƏHMƏd-cabiR ƏHMƏdov zeytun və zeytun yağI (Monoqrafiya)

1.9. Zeytundan tibbi məqsədlər üçün

istifadə olunması
Tibbi məqsədlə Avropa zeytununun yarpaq (Follum oleae) və yetişmiş meyvələrindən alınmış yağından (Oleum olivarum) istifadə edilir.

Zeytun meyvəsinin tərkibində piyli yağlar (40 – 60%), enzimlər, boyaq və aşı maddələri, yarpaqlarında isə qlikozidlər, üzvi turşular, mannit, aşı maddələr, flavonoidlər, taninlər və s. aşkar edilmişdir.

Zeytun yağı – olein, linol, palmitin və stearin turşularının qliseridlərindən ibarət sarımtıl rəngli, duru, zəif xarakterli iyə və xoş yağlılıq tamına malik yağdır. Tibbi, yeyinti və texniki zeytun yağlarına ayrılır. Tibbi zeytun yağı əsasən trioleindən ibarət, rəngsiz və şəffaf yağdır. Onun turşuluq ədədi 2- yə yaxın, yod ədədi isə 75- 88- dir. Zeytun yağının texniki sortu sabunbişirmə sənayesində istifadə olunur. Yeyinti zeytun yağı isə orqanizm üçün çox faydalı olan qiymətli ərzaq məhsuludur.

Zeytunun əsas təsiri onun yağının ödqovucu, yarpağının isə hipotenzif və antiaritmik olmasıdır. Son zamanlar zeytun yarpaqlarından oleuropein maddəsi alınmış və farmakoloji cəhətdən öyrənilmişdir. Heyvanlar üzərində aparılan təcrübələrdən məlum olmuşdur ki, oleuropein qan təzyiqini əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salır. Onun hipotenzif təsiretmə müddəti beş saata qədər davam edir. Bundan əlavə oleuropein ürəyin tac damarlarını genişləndirir, ürəkdəki aritmiyanı götürür. Belə hesab olunur ki, zeytun yarpaqlarından alınmış dəmləmə və spirtli duru ekstrakt ürək- damar sistemi xəstəliklərinin müalicəsində istifadə oluna bilər.

Zeytun yağı yaxşı ödqovucu maddə olmaqla yanaşı, həmdə zəif işlədici təsirə malikdir. Mədə- bağırsaq xəstəliklərində yaxşı effekt göstərir. Öd daşlarının orqanizmdən kənar edilməsinə səbəb olur. Kamfora, cinsiyyət hormonları, onların analoqlarının və digər inyeksiya məhsullarının hazırlanmasında çox gözəl həlledicidir.

Almaniyada zeytun yarpaqlarından alınan “Olivysat” adlanan standartlaşdırılmış ekstrakt buraxılır. O hipotenzif maddə kimi, qan təzyiqi yüksək olanlara (gündə 3 dəfə, hər dəfə 40 damcı) məsləhət görülür.

Fransada Avropa zeytununun yarpaq tumurcuqlarından alınmış spirtli cövhər hipertoniya, ateroskleroz və piy mübadiləsi pozğunluğuna qarşı istifadə olunur.

Rus xalq təbabətində zeytun yağından ödqovucu, öd daşlarını xaric etmək, həzmi yaxşılaşdırmaq, habelə yüngül işlətmə məqsədilə istifadə edilir.

Əbu Əli İbn Sina duza qoyulmuş zeytunun mədəni möhkəmləndirdiyini, iştahı artırdığını, zeytun yağının herpes və qızılyel xəstəliklərində, oturaq sinirin iltihabında faydalı olduğunu qeyd etmişdir.