Амин Бабайев, Вцгар Бабайев

Heyvani məhsullar: 
 
Konvensional  ərzaq məhsullarının hazırlanmasında icazə verilən su 
heyvanları, akvakultura mənşəli olmayan 
 
Pendir suyu “herasuola” 
 
 
A. İstehsal vahidləri   
3. İstehsal bu standarta müvafiq olan torpaq ərazisi, istehsal sahələri, təsərrüfat binaları, 
bitkiçilik və heyvandarlıq məhsulları üçün saxlama avadanlıqları olan bir yerdə aparıl-
malıdır və bu standarta müvafiq olmayan üsullarla becərmə aparan hər hansı bir vahid-
dən tam surətdə ayrılmalıdır; fəaliyyəti öz kənd təsərrüfatı məhsullarının hazırlanması 

---

 
345
və qablaşdırılması ilə limitləşdirildiyi halda hazırlama və qablaşdırma emalatxanaları 
birliyin hansısa bir hissəsini təşkil edə bilər.   
4.  Əgər inspeksiya ilk dəfə  həyata keçirilirsə, sertifikatlaşdırma qurumunun müştərisi 
(operator) məzmununa aşağıdakılar daxil edilən kontrakt imzalayır:  
a) saxlama və istehsal binaları, torpaq sahəsi  göstərilməklə vahidin və ya toplama 
ərazisinin, həmçinin müəyyən hazırlama və yaxud qablaşdırma fəaliyyətlərinin baş 
verdiyi yerlərin tam təsviri;  
b) yabanı  məhsullar toplandıqda üçüncü tərəfin verdiyi müvafiq təminat nəticəsində 
istehsalçı Əlavə 1 paraqraf 10-un tələblərinin əməl olunmasını təmin etməlidir; 
c) bütün praktik tədbirlər təsərrüfatdaxili səviyyədə edilməlidir və bu, standarta 
uyğunluğu təmin etməlidir;  
d) torpaq sahəsində  və ya yığım ərazisində  bu standartın Bölmə 4-nə müvafiq olmayan 
məhsullar  üçün aparılan son tədbirlər;  
e) sahibkarın hətta çətin vəziyyətlərdə belə bu standartın Bölmə 3 və 4-də qeyd olunan 
tədbirləri yerinə yetirəcəyi barəsində öhdəlikləri.  
5. Hər il sertifikatlaşdırma qurumu tərəfindən təyin olunmuş tarixdən əvvəl  sahibkar öz 
bitkiçilik və heyvandarlıq məhsullarının istehsal qrafiki, torpaq sahəsinin planı ilə 
sertifikatlaşdırma qurumunu tanış etməlidir.  
6. Yazılı və sənədləşdirilmiş bütün hesablar qorunub saxlanmalıdır ki, sertifikatlaşdırma 
qurumu istifadə olunan bütün xammalın mənşəyini və kəmiyyətini və bu cür material-
lardan istifadəni təftiş edə bilsin. Bundan əlavə yazılı  və  sənədləşdirilmiş hesablar 
saxlanmalıdır ki, istənilən vaxt  satılan  bütün kənd təsərrüfatı məhsullarının mənbəyini, 
kəmiyyətini və göndərilməsini  nəzarətdə saxlaya bilsin. Birbaşa istehlakçıya satılan 
məhsulun kəmiyyəti yaxşı olardı ki, göndəlik hesablamalar əsasında aparılsın.  Əgər 
istehsal vahidi özü kənd təsərrüfatı məhsullarının emalını həyata keçirirsə, onun hesabı 
bu Əlavənin  B 2-də tələb olunan  məlumatları özündə cəmləşdirməlidir.   
7. Hər bir heyvan individual şəkildə identifikasiya edilməlidir.  Əgər bunlar kiçik 
məməlilərdirsə  və ya quşlardırsa, o zaman ya toplaşma və ya otlama xüsusiyyətlərinə 
görə identifikasiya edilməlidir. Arılar isə pətəyinə görə müəyyənləşdirilməlidir. Yazılı 
və sənədləşdirilmiş bütün hesablar qorunub saxlanmalıdır ki, mal-qaranın və ya arıların 
sistem daxilində mütəmadi olaraq daşınmasına və nəzarətdə olmasına və lazım gələndə 
audit məqsədilə yoxlama aparmağa imkan yaratsın. Sahibkar aşağıda qeyd olunan 
hesabatların təfsilatlı və yenilənmiş şəkildə nəticələrini qoruyub saxlamalıdır:  
a) heyvanların seleksiyası və mənşəyinin müəyyənləşdirilməsi; 
b) hər hansı alış əməliyyatının qeydiyyatı; 
c) xəstəliklərin, zədələnmələrin və reproduktiv problemlərin qarşısının alınması  və 
idarəedilməsi məqsədilə tərtib olunan sağlamlıq haqqında plan;  
d) hər hansı bir məqsədlə istifadə olunan müalicə üsulları  və  dərmanlar, həmçinin 
karantin müddəti və müalicə olunmuş heyvanların və ya pətəklərin identifikasiyası;  
e) tətbiq olunan yem və yemin alınma mənbələri;  
f) mal-qaranın təsərrüfat daxilində  hərəkəti və arı  pətəklərinin xəritədə qeyd edildiyi 
kimi yem ərazisində hərəkəti; 
g) daşınma, kəsim və ya satış; 
h) hər növ arı məhsullarının ekstraksiyası, emalı və saxlanması. 
8. Bu standartın paraqraf 4.1(b) bölməsində qeyd olunanlara əsasən istifadəsi qadağan 
olunan maddələrdən başqa təsərrüfata kənardan gətirilən maddələrin saxlanması.   

---

 
346
9. Sertifikatlaşdırma qurumu ildə  ən azı bir dəfə  təsərrüfatın tam inspeksiyasını öz 
üzərinə götürür.    
Məhsullardan nümunələr bu standartda siyahıda olmayan məhsulların 
istifadəsindən  şübhələndikdə götürülür. Hər inspeksiya aparıldıqdan sonra inspeksiya 
hesabatları tərtib olunur.   
Əlavə olaraq ehtiyac olduğu halda, qeyri-müntəzəm, xəbərdarlıqsız inspeksiyalar 
da aparılmalıdır.   
Sahibkar sertifikatlaşdırma qurumlarına yoxlama aparmaq, saxlama və istehsal 
ərazilərinə,  ümumi torpaq sahəsinə    baxış keçirmək, həmçinin uçot-hesabatlara və 
sənədlərə  baxmaq üçün şərait yaratmalıdır.   
10. Sahibkar həmçinin yoxlama aparmaq məqsədilə yoxlama aparan qurumu onun üçün 
vacib hesab edilən hər hansı bir məlumatla təmin etməlidir. 
 11.  Bu  standartın Bölmə 1-nə  əsaslanan və  istehlakçı üçün son qablaşdırma 
mərhələsini keçməyən  məhsullar standarta müvafiq olmayan maddələrlə  və ya 
məhsullarla çirklənmənin və dəyişdirilmənin qarşısı alınaraq və buna təminat verilərək 
daşınmalıdır. Qanuna əsasən aşağıda qeyd olunan məlumatlar verilməlidir:  
− istehsala və mıəhsulun hazırlanmasına cavabdeh olan şəxsin adı və ünvanı;  
− məhsulun adı; 
− məhsulun ekoloji statusa malik olması barəsində.  
12. Sahibkar eyni ərazidə bir neçə istehsal vahidini idarə edirsə (paralel istehsal), Bölmə 
1-də qeyd edilməyən istehsal vahidləri və istehsal edilən məhsullar paraqraf 4, 6 və 8-ə 
əsasən inspeksiya subyekti olmalıdır. Bu istehsal vahidlərində yuxarıda paraqraf 3-də 
qeyd edildiyi kimi fərqləndirilə bilinməyən sortlardan istifadə edilməməlidir. 
Əgər sertifikatlaşdırma orqanı  tərəfindən bu kənaraçıxmalara icazə verilirsə, bu 
halda  əlavə inspeksiya tələbatları – xəbərdarlıqsız sahə  səfərləri, yığım zamanı  əlavə 
inspeksiyalar,  əlavə  sənədləşmə  tələbatları, sahibkarın müxtəlif statuslu məhsulların 
qarışmasının qarşısını almaq qabiliyyətlərinin qiymətləndrilməsi və  s.  kimi  tədbirlər 
görülməlidir.  
Gələcəkdə hətta fəqləndirilə bilinmədiyi halda belə eyni sortdan istifadə edilməklə 
paralel istehsaldan istifadə edilməsi məsələsinə bu standartda baxıla bilər və ancaq 
adekvat inspeksiya tətbiq olunması üçün subyekt olmalıdır. 
13. Ekoloji heyvandarlıqda bütün heyvanlar bir yaxud oxşar istehsal vahidində bu 
standartdan irəli gələn qaydalara uyğun saxlanılmalıdır. Bununla belə, bu standarta 
uyğun olmadan saxlanan heyvanlar bu standarta uyğun olaraq saxlanan heyvanlardan 
aydın  şəkildə ayrılmaq  şərtilə ekoloji təsərrüfata gətirilə bilər. GABA müxtəlif növlər 
üzrə daha məhdudlaşdırıcı tədbirlər irəli sürür.  
14. GABA qəbul edə bilər ki, bu standartın müddəalarına uyğun olaraq saxlanmış 
heyvanlar adi otlaq sahələrində otarılsın, bir şərtlə ki: 
a) bu sahədə ən azı son üç il ərzində bu standartın Bölmə 4.1 (a) və (b)-yə əsasən icazə 
verilən maddələrdən başqa digər məhsullar istifadə edilməmiş olsun; 
b) bu standartın müddəalarına müvafiq olaraq saxlanan heyvanlarla digər heyvanlar 
arasında aydın ayrılma sistemi olsun.  
15. Heyvandarlıq məhsulları istehsalı üçün sertifikatlaşdırma bu Əlavənin digər 
müddəalarına xələl gətirmədən istehlakçılara təminat vermək üçün istehsaldan satışa 
qədər bütün mərhələlər üzrə inspeksiyalar təşkil etməlidir və texniki cəhətdən mümkün 
olduğu qədər heyvanların və heyvandarlıq məhsullarının istehsal olunduğu təsərrüfat-

---

 
347
dan, digər emal və hazırlıq işlərindən yekun qablaşdırma və yaxud etiketlənməyə qədər 
bütün mərhələlər üzrə yoxlanıla bilməsini təmin etməlidir.