Ekolojik turiZMİn süRDÜRÜlebiLİRLİĞİ
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Sürdürülebilir turizm; yöredeki insanların ve turistlerin ihtiyaçlarını
gelecekteki fırsatları da koruyarak karşılama anlayışıdır (Avcıkurt, 1997:136). Turizmin sürdürülebilir olmasını ifade eder. Sürdürülebilir turizm kavramı, daha geniş bir kavram olan “sürdürülebilir büyüme”den gelen ve bu büyümeyi turizmin özel bağlamına uygulama anlamına gelen özel bir terimdir. Çevre kalitesini devam ettirmek, turistik bölgelerin yaşam kalitelerini yükseltmek, kaliteli ziyaretçi deneyimini gerçekleştirmek, kalkınmada eşitliği teşvik, turizmin ekonomiye ve çevreye katkılarını sağlamak ve geliştirmek gibi amaçlar taşımaktadır (Inskeep, 1991:461). Sürdürülebilir turizm; insanın etkileşimde bulunduğu veya bulunmadığı çevrenin bozulmadan ve değiştirilmeden korunarak, kültürel bütünlüğün, ekolojik süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve yaşamı sürdüren sistemlerin sürdürüldüğü ve aynı zamanda tüm kaynakların ziyaret edilen bölgedeki insanların ve turistlerin ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçlarını doyuracak şekilde ve gelecek nesillerin de aynı ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri biçimde yönetildiği bir kalkınma şeklidir. Sürdürülebilir turizm kalkınması, turizm sektöründe yer alan ev sahipleri ile turist kesimlerinin ihtiyaçlarının, bugün var olan kaynakların, gelecekte değerlerinin korunarak uzun süreli ve kesintisiz şekilde karşılanmasıdır (WTO, 1998:21). Turizmin sürdürebilirliği, turizme neden olan yerel, bölgesel ve ülkesel değerlerin bilinmesi, korunması, geliştirilmesi ve çekiciliğinin her dönem 99 Ş.KAYPAK/Ekolojik Turizmin Sürdürülebilirliği…. devamlılığının sağlanması anlamına gelmektedir. Sürdürülebilir turizmin gerçekleştirilmesinde, turizm-çevre-insan etkileşimin yaşandığı, doğal ve kültürel değerleri içeren tüm kaynakların korunarak gelecek nesillere aktarılması önem taşımaktadır. Bu aktarımın başarılması, tüketicinin değişen tüketim anlayışı ve ekoturizm ölçütlerine dayanır. Sürdürülebilir turizmle birlikte, ekoturizm ve sorumlu turizm kavramları da kullanılmaktadır. Sürdürülebilir turizm kavramı, turizm ile çevre arasındaki ilişkiye işaret etmektedir. Varlığını tamamen çevre ve insan üzerine kurgulayan turizm endüstrisi için turizmde sürdürülebilirlik, ancak uzun dönemli olmak stratejisi ile anlam kazanabilmektedir. Aksi takdirde, bugünkü kuşakların dahi artık yararlanamadığı turizm kaynaklarından gelecek kuşaklarında yararlanması mümkün olamayacaktır. 1992’de Turizm Birliği ve Dünya Doğa Fonu, sürdürülebilir turizmi, hem günümüz, hem de gelecekle ilgili turizm ve buna bağlı altyapı olarak; doğal, sosyal ve kültürel kaynakların gelecekteki üretkenliği ve canlanması için doğal kapasiteler içinde hareket eden, adetlerin ve yaşam biçimlerinin, geçmişin ve şimdinin yapacağı katkıların farkında olarak, turizmin ekonomik karında adil bir paya sahip olduklarını kabul eden, yatırım sahiplerince ve yerel topluluklarca yönlendirilen bir olgu olarak nitelendirmektedir. Sürdürülebilir turizm tanımlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi zor bir süreçtir. Sürdürülebilirliğin geniş yapısı içinde turizm endüstrisi yeşil kimlikler oluşturmak için çaba sarf etmiştir (Johnson, 2002:261). Giderek kirlenen dünyamızın hem doğal hem de kültürel zenginliklerin paylaşılması ve belirli bir adil kazancın bölge yaşayanlarına aktarılması önemli bir alan olarak görülmektedir. Sürdürülebilir turizm kavramı, yıllar geçtikçe gelişerek turizme uygulanmış ve turizm planlaması, gelişimi ve işleyişinde, korunmuş bölgelerde turizm, otel işletmesi, balina izleme, mercan kayalıklarına dalma, havayolları turizmi gibi alanlarla ilgili genel bir kavram haline gelmiştir (Garrod ve Fyall, 1998:203) Çevreyi ekonomik sistemin önemli bir parçası olarak gören, çevre planlama ve yönetim tekniklerini kullanmanın çevresel korumaya yardımcı olabileceği şeklindeki ekonomik yöntemler ve yaklaşımlardaki gelişmelere rağmen turizmdeki gelişmenin çevre üzerindeki olumsuz etkileri konusundaki kaygı, gelişim için yeni kavramsal bir çerçeve gerektirmiştir. Bu kavramsal yaklaşım, “sürdürülebilir gelişim” olarak Brundtland Raporu’nun yayımlanmasından sonra önem kazanmıştır. Günümüzde turizmi de içeren her türlü gelişim yeni bir paradigmanın bir parçası haline gelmektedir. Sürdürülebilirlik kavramı turizm sektöründe farklı biçimlerde uygulanmıştır: küresel, ulusal ve yerel düzeyde, kamu ve özel sektörde birtakım şirket düzenlemelerinde çevreyi daha merkezi bir noktada tutmaktadırlar. Fakat bunun çevre için gerçek bir kaygı mı, ya da sadece daha fazla müşteri çekme amaçlı bir çaba mı olduğu belirsizdir. Geçmişte, turizmin çevresel sonuçlarını değerlendirmek; çevresel etki değerlendirmesi, gelişme kapasitesi ve değişikliğin kabul edilebilir limitleri üzerine dayanmakta ve seyahatin evrensel sonuçlarını göz ardı ederek, yerel çevrede meydana gelen değişikliklere odaklanmaktaydı. Ancak, ulaşımın -özellikle hava trafiği- uzun mesafeli turizmle bağlantısı olan çevresel etkilerin büyük çoğunluğunun sorumlusu olduğu ortaya çıkmıştır. Örneğin; tipik bir yolculuğun % 90’ından fazlasının iklim değişikliğine katkısı 100 Alanya İşletme Fakültesi Dergisi 2/2 (2010)93-114 vardır. Bu nedenle, seyahatin belli şekilleri ve bazı hedefler sürdürülebilirlilik açısından sorunlu durumda olabilir (Gössling vd., 2002:199-200). Sürdürülebilir turizmi anlatırken ılımlı, sanayi sonrası, alternatif, sorumlu, uygun, yeşil, kırsal, düşük etkili, çevre ve doğa temelli gibi eş anlamlı ve benzer ifadelerin kullanıldığı görülmektedir. Sürdürülebilir turizm kimilerine göre bir gelişme süreciyken; kimilerine göre de turizmde bütün olarak yol gösterici bir ilkeyi temsil eder (Godfrey, 1998:213). Teoride turizm, çevresel gelişim kapasitesi, toplumsal sorumluluk ve turizmin yerel halkın istekleriyle bağdaşması konularına saygılı olarak sürdürülebilirlik ilkeleriyle bütünleşir. Turizm, geleneksel kurumsal sınırları aşıp bir sınıf hak sahibi arasında bağlantı kuran birçok ekonomik, sosyal ve siyasi gücün politika yönetimini etkilediği bir rekabet ortamında çalışır. Aynı şekilde, çevreyi de etkiler. Sürdürülebilirlik, turizm endüstrisindeki uzun süreli rekabet ortamını geliştirme amacıyla, sosyal ve ekonomik kalkınmanın yanı sıra çevreyi de ilgilendiren farklı konuları bütünleştirmeye çalışır (Kernel, 2005:151). Turizm, günümüzdeki en geniş, en hızlı gelişen endüstrilerden biridir. Bu hızlı büyüme, turizm ürünlerinin ve mekânlarının çeşitlendirilmesini sağlamaktadır. Böylece, küçük çaplı, yan turizm ve kırsal “deneyim” turizmi gibi yeni, alternatif turizm çeşitlerine ihtiyaç doğmaktadır (Lordkipanidze vd, 2005:788). Turizmde alternatif arayışlar çevrenin ve sosyal yapının hızla tahrip olmasını önlemeye yönelik yeni bir politika olarak karşımıza çıkmaktadır. Ekolojik dengelerin sürekliliğini ve toplumsal değerlerin yaşatılmasını amaçlayan bu turizm anlayışı, bölgesel gelir artırıcı bir araç olarak kullanılabilir niteliktedir. Turizmin, ağırlıkla doğal kaynaklara dayalı olması, sürdürülebilir büyüme fikrine çok uygun düşmektedir. Turizmin gelişiminin sürdürülebilir olabilmesi için; politikaların uyum ve düzenini, büyüme sınırlamalarının kabul edilirliğini ve uzun süreli bir vizyonun var olması gibi ön koşulları, planlamanın ilk safhalarında belirlemek gerekmektedir (Ahn vd, 2002:2). Sürdürülebilir turizm parçalarını belirlemek, bu parçaları değerlendirme ve uygulamanın yöntemlerini tasarlamak için bireyler, örgütler ve hükümetler çaba göstermektedir. Strateji belirleme gitgide önemli bir araç olmuştur. Sürdürülebilir turizm ilkeleri dünyanın çeşitli bölgelerinde daha geniş çapta pratiğe dönüştürülmüştür (Twynam ve Johnston, 2002:1165). Sürdürülebilir turizm çerçevesinde bir başka nokta da sürdürülebilir ürün kavramıdır. Ancak sürdürülebilir ürün kavramı, ürünün sürdürülebilirliğinden ziyade “yaşam kalitesi” için ne getiriyor düşüncesine odaklı “ekonomik yarar” olarak anlaşılmaktadır. Turizm olayının gerçekleştiği yeri çevreleyen turizm hareketlerinde sadece girdilerin değerlendirilmesi sakıncalı durumlar yaratmaktadır. Değerlendirme için oluşturulacak düzgün bir çatı girdilerden ziyade aynı zamanda çıktılara odaklanan bir izleme sistemini gerektirir (Nortcote ve Macbeth, 2006:200). Aksi takdirde, sadece girdilerin dikkate alınması, sürdürülebilir turizm ürünlerini oluştururken, ürünün yanlış tanımlanması, anlaşılmaması ve değersiz görülme gibi sorunları da beraberinde getirebilir. Güçlü bir sürdürülebilir turizm stratejisi tüm aktörlerin bu süreç içerisinde yönetilmesiyle mümkün olabilir. Sürdürülebilir turizmde yer alan aktörler belirgin çizgilerle birbirinden ayrılmasa da görev ve 101 Ş.KAYPAK/Ekolojik Turizmin Sürdürülebilirliği…. sorumluluklarını uygun bir biçimde yerine getirmeleri gerekmektedir. Turistik etkinlikler ve yerel halkın etkinliklerinin iç içe geçtiği, turistik ve yerel olanakların kullanıldığı sistemde; doğal-kültürel sistemin, altyapının karşılıklı ilişkileri görülmektedir. Sürdürebilirlik açısından bu etkileşim önem taşımaktadır. Bu etkileşimi sağlamak temelde, planlama, örgütleme, eşgüdümleme, yöneltme ve denetim işlevlerini kapsayacak şekilde etkin yönetim anlayışıyla mümkün olabilir. Sürdürülebilir gelişim için turistik ürün, yerel turist hedeflerine önceleri dâhil edilmeyen yerel ihtiyaçlara katkıda bulunmalı; yerel insanı sosyal çevreden ve yaşam koşullarından uzaklaştırmadan özsaygı kazanmasına, özgürlük vermeye yardımcı olmalıdır. Sadece ülkesel ekonomik büyümeyi değil, aynı zamanda bölgesel ve yerel ekonomik gelişmeyi de hızlandırmalıdır. Bu bağlamda, turistik ve yerel olanaklar ve altyapı temel alınarak uzun süreli yerel ve turistik amaçlı etkinlikler yapılmaktadır. Bu etkinlikler, turistik ürüne temel teşkil eden bileşenlerle, genel doğal çevre bileşenlerinin zarar görmesini önlemeye yönelik yönetim ve pazarlama anlayışını yerleştirmeli; bakımsızlığı, eksiklikleri ve yoksulluğu azaltmalıdır. Süreç iyi yönetilemeyeceği için beklenen katkıyı sağlamayabilir. Ekoturizm faaliyetleri için sürdürülebilirlik önemlidir. Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|