Ekonomika va raqamli iqtisodiyot

1-topshiriq: Parametrlarni tanlash usulini qo‘llab, ish haqi fondi turlicha kattaliklarda bo‘lgan holatda firmaning shtat birliklari ish haqlari kattaliklarini aniqlang.


Mashg‘ulotni bajarish tartibi
1. Quyidagi jadvaldagi ma’lumotlardan foydalangan holda tenglamalarning koeffitsientlarini tanlashni amalga oshiring (hisoblarning besh variantidan birini).


Boshlangich ma’lumotlarni tanlash

MANSAB	Variant 1		Variant 2		Variant 3			Variant 4			Variant 5
	koef A	koef V	koef A	koef V		koef A	koef V		koef A	koef V		koef A	koef V
Kurer	1	0	1	0		1	0		1	0		1	0
Kichik menedjer	1,2	500	1,3	0		1,3	700		1,4	0		1,45	500
Menedjer	2,5	800	2,6	500		2,7	700		2,6	300		2,5	1000
Bulim boshligi	3	1500	3,1	1200		3,2	800		3,3	700		3,1	1000
Bosh buxgalter	4	1000	4,1	1200		4,2	500		4,3	0		4,2	1200
Programmachi	1,5	1200	1,6	800		1,7	500		1,6	1000		1,5	1300
Tizim analitigi	3,5	0	3,6	500		3,7	800		3,6	1000		3,5	1500
Bosh direktor	5	2500	5,2	2000		5,3	1500		5,5	1000		5,4	3000

2. Parametrlarni tanlash usulidan foydalangan xolda ketma-ket tartibda ish haqi fondi turlicha kattaliklarda:
100 000, 150 000, 200 000, 250 000, 300 000, 350 000, 400 000 rubl
bo’lgan holatlarda firma xodimlarining ish haqlarini hisoblang. So’ngra hisoblangan (tanlangan) ish haqlarini quyidagi jadvalga maxsus vstavka (spetsialnaya vstavka) ko’rinishida nusxalab qo’ying:
Ish haqi kattaliklarini tanlash (hisoblash) natijalari

Ish xaki fondi, rubl	100 000	150 000	200000	250 000	300000	350000	400000
Mansab	Xodimning ish xaki	Xodimning ish xaki	Xodimning ish xaki	Xodimning ish xaki	Xodimning ish xaki	Xodimning ish xaki	Xodimning ish xaki
Kurer	?	?	?	?	?	?	?
Kichik menejer	?	?	?	?	?	?	?
Menejer	?	?	?	?	?	?	?
Bo’lim boshligi	?	?	?	?	?	?	?
Bosh buxgalter	?	?	?	?	?	?	?
Programachi	?	?	?	?	?	?	?
Tizim analitigi	?	?	?	?	?	?	?
Bosh direktor	?	?	?	?	?	?	?

Natijada, quyidagi jadval undagi natijalar bilan birgalikda ekranda paydo bo‘ladi.


Ma’lumotlarni kattaliklar ko‘rinishida nusxalash hisoblar natijasida olingan kattaliklarni formula yordamida hisoblashga bog‘liq bo‘lmasdan nusxalantiradi.


5-topshiriq.
Ishdan maqsad: Avtomatik xulosa chiqarish vositalari bilan tanishuv.
Nazariy qism: Excel avtomatik tarzda asosiy va oraliq xulosa (yakun)lar chiqarishning eng qulay vositalariga ega. Oraliq yakun chiqarish ro‘yxatda berilganlar to‘plamiga asosan bajariladi, so‘ngra umumiy yakun (itog) hisoblanadi. Yakunlar (Itoglar) qiymatini hisoblash uchun funksiyalari, masalan, SUMM yoki SRZNACh. Oraliq yakunlar ro‘yxatda bir necha turli hisoblashlarni bir vaqtda bajarishi orqali tasvirlanishi mumkin. Yakunlarni ro‘yxatga qistirishdan avval uni saralash lozim. Ro’yxatga avtomatik yakunlarni o‘sishda uning tuzilishi tasvirlanadi. Agar yakuniy hisobot hosil qilinayotgan bo‘lsa, uning tuzilishini o‘zgartirish mumkin. Shundan so‘ng faqat ko‘rinayotgan tuzilishning berilganlari ishlayotgan diagrammani hosil qilish mumkin, bunda oraliq yakunlar saqlaydigan ro‘yxat nazarda tutiladi. Diagramma yangilanganda berilganlar yo yashiriladi, yoki ko‘rsatiladi va shunga ko‘ra detallar xam yashiriladi yoki ko‘rsatiladi.


Amaliy vazifani bajarishga oid mashq.
1-mashq. Berilganlar uchun sotuv hajmlarining shahar bo‘yicha yakuniy qiymatini va umumiy sotuv yakunlarni hisoblash zarur. Yakuniy natijalar uchun hajmli gistogramma quring.
Bajarish tartibi:
1. Excel programmasini ishga tushiring va book.xls ishchi kitobini oching.
2. «Radioapparatura» ishchi varag‘i yorlig‘ida to‘rtta tanlashni amalga oshiring yoki yangisini xosil qiling va mashqdagi berilganlar bilan uni to‘ldiring.
3. «Shaxarlar» maydoni ma’lumotlarini birinchi navbatda saralang.
4. Ro‘yxatdagi ixtiyoriy katakchani belgilang, «Itogi» buyrug‘ini tanlang.
5. «Promejutochnыe itogi» muloqot darchasi paydo bo‘ladi. Undagi «Pri kajdom izmenenii v:» guruxi ro‘yxatidan shunday ustun tanlangki, o‘zidan boshqa gruxlarni saqlaydigan xamda ularga yakun («Shaxarlar» ustuni bo‘yicha) chiqaradigan bo‘lsin.
6. «Operatsiya» guruxida shunday funksiya tanlangki, u yakun chiqarishi mumkin bo‘lsin (Summa»).
7. «Dobavit itoga po:» ro‘yxatida Summa maydoni qarshisiga «galochka» belgisini qo‘ying.
8. «OK» tugmachasini bosing.
9. Ishchi varag‘ining chap chegarasi bo‘ylab qator tugmachalar gavdalanadi. Ular kerakli detallarni yashirish yoki ko‘rsatish imkoniyatini beradi. Alohida qatorlar guruhi detallarini yashirish uchun minus qiyofasidagi tugmachani bosing ( «Skrыt detali» tugmachasi).
10. Umumiy sotilish yakunlarini ko‘rish uchun «1» knopkasini bosing, u tuzilishning yuqorisida joylashgan.
11. Shaxarlar bo‘yicha sotish yakunlari olish uchun “2” tugmachasini bosing yoki qo‘shish belgisini turting («Otobrazit detali» tugmachasi).
12. Standart uskunalar paneli Diagrammы nishonini turtting va «Gistogramma, ob’emnaya»ni tanlang. Gistogramma quring.
13. «1» belgisini turtting va axamiyat bering, Sizning gistogrammangiz qanday o‘zgaradi.
14 «3» belgisini turtting va Sizning gistogrammangiz qanday o‘zgarishini kuzating.
15. Ro‘yxatdagi yakunlarni o‘chirish uchun, ro‘yxatdagi ixtiyoriy katakchani tanlang va «Dannыe, itogi» buyrug‘ini tanlang va tegishli muloqot darchasi paydo bo‘lgach, «Promejutochnne itogi» dagi «Ubrat vse» tugmachasini bosing.