Əl-maiDƏ (SÜFRƏ)

[e-mail]. Tərc. F.S.

63 “(Ərəb tarixində iki Ad tayfasının adı çəkilir. Biri Hudun tayfası Ad, digəri isə Adul–İrəmdir ki, ona Zatul–İmad da deyilir. Onları bir-birindən fərqləndirmək üçün burada birinci Ad qəbiləsi Hud qövmü adlandırılır)”. Dırnağa alınmış və iki mötərizə arasında olan bu iqtibas Müqəddəs Quranın Ziya Bünyadov və Vasim Məmmədəliyev tərəfindən tərcümə edilmiş variantında həmin ayənin bilavasitə mətninə əlavə edilmiş izahdır. Mən ayənin ərəb mətni ilə yaxınlığına riayət etmək məqsədilə, həmin əlavəni Quran ayəsinin çevrilmiş mətnindən çıxarıb burada ayrıca verməyi məqsədəuyğun saydım. F.S.

64 Hud peyğəmbərin (ə) vəfatından sonra Səmudun törəmələri Şimali Ərəbistan ərazisində məskunlaşdılar. Özlərinə imarətlər, saraylar tikdilər. Daşları yonub heykəllər düzəltdilər. Evlərini və saraylarını bu heykəllərlə bəzədilər. Səmud xalqı Allahın Təkliyi etiqadını yadırğayıb, Ona şərik qoşdular və heykəltaraşların hazırladığı bütləri özlərinə tanrı saydılar. Bu xalqın içində əxlaq və fəzilət baxımından ən üstünü olan Salehə qırx yaşında Allah peyğəmbərlik verdi. Mənbə: İqra-2, elektron proqram, “Peyğəmbərlər tarixi” bölməsi (Türkiyə Cümhuriyyəti). F.S.

65 Kursiv mənimdir. F.S.

66 Yəni, hətta peyğəmbərin (ə) belə bu maddi aləmdə Allahı görə bilməsi mümkünsüzdür. F.S.

67 Ayənin bu (Z.Bünyadov. və V.Məmmədəliyev.) variantında bir sıra kiçik təshihlərə yol verilmişdir ki, bu da bu günədək “risalət” və onun təki olan “risalə” sözünün Azərbaycan dilində qarşılığının mənaca tam sabitləşməməsi və birmənalı istilaha çevrilməməsi ilə əlaqədardır. Risalət, sözün qrammatik formasından asılı olmayaraq, ərəb dilindən, əsasən, “peyğəmbərlik” və ya “peyğəmbərlik vəzifəsi” kimi və yaxud da “müraciətnamə”, “bəyanat” və bir sıra başqa mənalarda tərcümə edilir ki, bu da onun çoxvariantlı anlaşılmasına səbəb olur. Ayələrin tərcüməsində isə bu incəliklərə xüsusi diqqət yetirilməsi olduqca vacibdir. Məsələn, istifadə etdiyimiz ayənin mətnində “risalələrimlə” sözü “risalətlərimlə” formasında (-“t” ilə) verilmişdi. Halbuki həmin sözün “t” cəm formasında verilməsi Allahın Musa peyğəmbərə (ə) bir sıra peyğəmbərliklər və ya Kitablar verməsi kimi başa düşülə də bilər. Lakin Allah Musaya (ə) bir ali vəzifə - peyğəmbərlik və eyni zamanda Tövratı bəxş edir və buna görə də, “onu götür” deyir. Ayənin şərhinin doğru anla­şılması və istifadə edilmiş Quran tərcüməsinin özəlliyinin oxucu tərəfindən nəzərə alınması məqsədilə mən bu qeydləri etmək məcburiyyəti qarşısındayam. Bir məsələni də vurğulamaq yerinə düşərdi ki, böyük İslam alimi və müfəssiri Əbdürrəhman əs-Səədinin bu məşhur əsəri Quranın əsli əsasında şərh edildiyi halda, sonrakı tərcüməçilər, bəzən istər-istəməz, onun kitabını orijinallığını tam saxlamamış tərcümələrin əsasında öz ana dillərinə çevirmək zəruriyyətində qalırlar ki, bu onların üzərinə böyük məsuliyyət qoyur. Buna görə etiraf etmək lazımdır ki, bu gün bu – dünya şöhrətli təfsirin dilimizə səlis və oxunaqlı tərzdə çevrilməsi və əksər insanlarımız tərəfindən aydın başa düşülməsi üçün ölkədə indiyədək həyata keçirilmiş Quran tərcümələrinin mətninə bəzi (imkan daxilində) təshihlər edilmədən onların istifadəsini çətinləşdirir. Düşünürəm ki, Müqəddəs Quranın ölkəmizdəki möhtərəm tərcüməçiləri Allahın Kitabının bu ilk geniş şərhinin Azərbaycan dilində işıq üzü görməsi üçün Böyük Allah xatirinə etdiyim bir sıra təşəbbüsləri nəzərə alıb, məni o qədər də çox qınamazlar. Həm olsun Allaha – aləmlərin Rəbbinə! Onun xatirinə məzəmmət olunmaq da xoşdur! F.S.

68 İlk öncə ayənin (7.155) bu tərcüməsi ilə (Z.B. və V.M.) qarşınızda olan şərhin mətni arasında bir sıra cüzi də olsa fərqlər mövcuddur (“sarsıntı yaxalayanda (ildırım vuranda...”). Təfsir müəllifi bu sarsıntının “zəlzələ” olduğunu konkretləşdirmiş və “ildırım” haqqında məlumat verməmişdir. Tərc. F.S.

69 “...həm də bu xüsusiyyətlərdən biri onun (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) təbliğatı və qadağaları idi” ifadəsi növbəti abzasda (“O (ona Allahın salavatı və salamı olsun!), insanları gözəlliyi, salehliyi və faydası tamamilə aydın olan əməllər etməyə çağırırdı.” ) cümləsi ilə başlayaraq geniş şərh edilir.

70 Ayənin tərcüməsinin mətni qismən redaktə edilmişdir. F.S.

71 Həmin fraqmentin qalın şrift və kursivlə verilməsi mənimdir. F.S.

72 Bu hərəkət, hələ ayaq üstə durmağa alışmamış körpə uşağın yanları üstə bardaş quraraq yanları üstə hərəkət etməsinə bənzərdir. F.S.

73 Xeyirxah, yaxşı, faydalı. F.S.

74 Ayənin tərcüməsi qismən redaktə edilmişdir. F.S.

75 Ayənin tərcüməsi qismən redaktə edilmişdir. F.S.

76 Müşriklər – Allaha şərik qoşanlar, bütpərəstlər. F.S.

77 Ayənin tərcüməsinə bəzi dəyişikliklər edilmişdir. F.S.

78 Ayənin tərcüməsi redaktə edilmişdir. F.S.

79 Burada bəhs edilən əvəzi veriləcək günahlar – bu dünyadan köçməzdən öncə vaxtında tövbə edilməmiş və bağışlanılmamış günahlardır. F.S.

80 Ayənin tərcüməsinin birinci hissəsi bu variantda daha anlaşıqlı və əslinə daha yaxındır: