ELÇİn qarayev iRƏvan xanliğI (1747-1828) baki 2010



Yüklə 4,58 Mb.
səhifə24/31
tarix03.02.2017
ölçüsü4,58 Mb.
#7388
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   31

İ.Şopen,543-546.


İşğaldan sonra İrəvan şəhərində Cənubi Azərbaycandan, İrandan və Osmanlı dövlətindən köçürülmüş erməni əhalisi də yerləşdirilmişdi. Belə ki, şəhərdə İran və Cənubi Azərbaycandan 366, Osmanlı ərazisindən isə 11 köçürülən erməni ailəsi yaşayırdı. Şəhərə köçürülmüş erməni ailələri demək olar ki, bütün məhəllələrə paylanmışdı. Onlar əsasən şəhərin mərkəzi hissəsində yerləşdirilmişdi. İran və Cənubi Azərbaycandan köçürülən 231 erməni ailəsi İrəvanın «Şəhər», 87-si «Təpəbaşı», 48-i həmin vaxta qədər heç bir erməni ailəsinin yaşamadığı «Dəmirbulaq» məhəllələrində, Osmanlı ərazisindən köçürülən 8 ailə «Şəhər», 3-ü isə «Təpəbaşı» məhəllələrində yerləşdirilmişdi. Ümumilikdə, şəhərə köçürülən erməni əhalisinin sayı 1763 nəfərdən ibarət idi.

Kənd əhalisi. İrəvan xanlığı əhalisinin əksəriyyəti kəndlərdə yaşayırdı. Bəzi mənbə və tarixi ədəbiyyatda xanlıq əhalisinin ümumi etnik və say tərkibi haqqında statistik rəqəmlər göstərilsə də, Rusiya işğalına qədər kəndlərdə yaşayan əhalinin sayı haqqında məlumata rast gəlmədik. Kənd əhalisinin sayı haqqında yalnız işğaldan sonra 1829-1832-ci illərdə həyata keçirilən kameral siyahıyaalınma əsasında konkret rəqəmlər söyləmək mümkündür. Kənd əhalisinin etnik və say tərkibinin ümumi mənzərəsini izləmək baxımdan məhz kameral təsvir böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Kameral təsvirdə İrəvan xanlığının ərazisində 831 kənd qeydə alınmışdı. Lakin bunlardan 310 kənd tamamilə dağıdılmışdı. Dağıdılmış kəndlərin sayahısı aşağıdakılardır:



1.Qırxbulaq mahalında- Kürəcik, İynədüz, Güllücə, Qaraceyran, Tecirəbək, Bozaklı, Qaraqala, Qatırçay və yaxud Heydərgöl, Ərzap, Norinus, Damcılı, Kitikən və yaxud Kətikut, Quyulu, Qızqala, Tezxarab, Babacur, Damagirməz, Dəlləkli, Kankan, Göykilsə, Yaycı, Qızılqala, Çobangərəkməz, Azaklar, Əkikənd və yaxud Muradtəpə, Ərzini (26 kənd);

2.Zəngibasar mahalında- Həsənağa, Sinnik, Qaracalar, Ozanlar, Dərcan, Yeniköy, Cəfərabad (7 kənd);

3.Gərnibasar mahalında- Məsimli, Taytan, Bayraməliqışlağı, Qulaqsız, Zöhrablı, Qurdkəndi, Şəfiabad, Kirbozavənd, Başqərni, Mürzük, Heyranısuliya, Burduq, Kerkəc, Gilanarsufla, Moll Əhməd, Qaqavuz, Şəhriyar, Şoğaib, Heyranıs Sufi, Kərpicli, Abdallar, Qurbanqala ulya, Qurbanqala sufi, Ərtiz, Yappa, Əlimərdan, Əliqırağı, Ellicə, Buralan, Sultantəpə, Əzizli, Əlisərgi, Qalakənd, Qarahacılı, Xıdırlı, Adətli, Taraşköy, Əliqızıl, Bulaqbaşı, Bayraməli kəndi, Purça, İmamverdiqalası, Tərəkəmələr (43 kənd);

4.Vedibasar mahalında- Reyhanlı, Şirazlı, Qaralar, Saray, Çatqıran, Qarabağlar sufi, Qarabağlar ulya, Talasavan, Şahablı, Zəncirli, Pünüt, Şorsu, Daşnov, Həsənqala, Vəlican, Köşəhli, Abbasabad, Əliqızıl, Muradabad, Əliabad, Əliqırıq, Günlük, Baxçacıq, Xamud, Qızılverən, Zimmi, Musacıq, Hand, Qazançı, Xosrov, Haxıs (33 kənd);

5.Şərur mahalında- Hacıqara, Qalacıq, Fərhadarxı, Boşqışlaq, Daşarx ulya, Örtülü məzrə, Şaban məzrə, Kürkçi Bayat məzrə, Yovşan məzrə, Kabud məzrə, Dəhnəkənd və yaxud Dəmirçiqışlağı (11 kənd);

6.Sürməli mahalında- Vəlican, Talasavan, Abbasabad, Sərhəngabad, Rəsullu, Zəagan, Atlıca, Hacıabbas, Saxsalı, Qaraçılı, Mərhava, Çıraxlı, İstinax çıraqlı, Uruşmuş, Ərgöv, Göyumus, Qurqan, Qaraçay, Əliməlik, Zor, Əlikeçən, Quşçu, Karvansaray, Asma, Quyuca, Çıraxçı, Sarıhasar, Muça (28 kənd);

7.Dərəkənd-Parçenis mahalında- Qaraqoyunlu, Kiti, Sürməli, Aşıq Hüseyn, Qarabulaq, Qaraqala, Çaldağ, Qaziqoparan (8 kənd);

8.Saatlı mahalında- Xəlilqışlağı, Ərmən kövşəni, Sufilər, Mirzəxan, Başqışlağı (5 kənd);

9.Talın mahalında- Aylanlı, Siçanlı, Nadirxanlı, Pirmələk, Sutökülən, Ağakiçik, Məzarcıq, Pirtikən, Qaraqala, Çiçəkli, Püsəgən, Çartəpə, Müstüklü, Qoruq, Parakənd, Daşqala, Çorsulu, Bəbirli, Sadıqlı, Zərincə, Aşağı Dəmirçili, Sabunçular, Kiçikyataq, Balaşbəy qulu, Böyükqızıl qul, Göyərçin (27 kənd);

10.Sərdarabad mahalında- Cəfərxan Rəncbəri, Teymurxan kəndi və yaxud Dövlətabad, İtköy, Qatırabad və yaxud Əbdülabad, Artaşad (Fəthabad), Rəhimabad və yaxud Molla Bədəl və yaxud Səfiabad, Keçili, Xam (8 kənd);

11.Körpübasar mahalında- Teymurxan Kolani, Ağdəmir, Qaraqışlaq, İnəkli, Çobani, Arpahəvəsik, Haçabağ, İlançalan, Anberd (9 kənd);

12.Abaran mahalında- Qotur, Tezxarab, Şabanlı, Xaçbulaq, Köhnə Qəzənfər, Bitli, Əmirli, Yarbaş, Məmişkəndi, Qarabulaq, Hamamlı, Kürdəli, Cancik, Cilligöl, Şahqulu olan, Porsuqlu, Camışlı, Əyri budaq, Muncuqlu, Pəmbək, Günbəz, Sibitağ (22 kənd);

13.Dərəçiçək mahalında- Ada Göyçə, Kiçik Ördəkli, Alapapaq, Barat, Qonaqgirməz, Eşşəkquduran, Çobangölü, Keğaç, Maman, Aydın, Şəhərbaşı, Misxana, Sutökülən, Çiçəkli, Pirpalıd, Zeynalağa (16 kənd);

14.Göyçə mahalında- Buğdatəpə, Hacımumu xan, Allahverdibəy, Üçtəpə, 2 kəndin adı unudulub, Kərimkəndi, 4 kəndin adı unudulub, Yuxarı Altuntaxt, Aşağı Altuntaxt, Dəmirçi Poqos, burada 5 kəndin adı unudulub, Ağrıca, Atdaş, Axsaqtovuz, Karvansaray, 1 kəndin adı unudulub, Qasımbaşı, Mədinə, burada 6 kəndin adı unudulub, Baş Gözəldərə, Xan Çingizoğlu, 5 kəndin adı unudulub, Qızılkilsə, 5 kəndin adı unudulub, Böyükağa, 9 kəndin adı unudulub, Ağkilsə, 2 kəndin adı unudulub, Göyçə, Sultanəli, Satanağac, Karvansaray, Ağrığa, 2 kəndin adı unudulub, Kərimağa kəndi, Dəli Harutyun, Qəmasar (67 kənd) (415,509-517). İrəvan xanlığının mahallarından yeganə Seyidli-Ağsaqqallı mahalında dağıdılmış kəndlər qeydə alınmamışdır.

Ümumiyyətlə İrəvan xanlığında əhalinin yaşadığı 521 kənd var idi. 1829-1832-ci illərdə həyata keçirilən kameral siyahıyaalma əsasında mahallar üzrə kəndlərdə yaşayan yerli əhalinin say dinamikasını və etnik tərkibini əks etdirən 5.2 cədvələ nəzər salaq:



Cədvəl 5.2

Qırxbulaq mahalı üzrə

Sayı

Kəndlər

Azəri türkü

Ermənilər

ailənin sayı

Adamın sayı

ailənin sayı

adamın sayı

kişi

qadın

yekun

kişi

qadın

yekun

1

Oxçaberd

12

33

40

73

--

--

--

--

2

Məngüs

11

34

26

60

--

--

--

--

3

Cüvriş

--

--

--

--

22

54

49

103

4

Kamal

13

21

16

37

--

--

--

--

5

Tutiyə

10

21

15

36

--

--

--

--

6

Zar

20

49

40

89

--

--

--

--

7

Cadqıran

4

10

9

19

--

--

--

--

8

Kəmris

--

--

--

--

6

15

14

29

9

Ağazor

3

13

14

27

9

20

22

42

10

Başkənd

--

--

--

--

--

--

--

--

11

Şahab

--

--

--

--

--

--

--

--

12

Ərəmus

--

--

--

--

--

--

--

--

13

Dizək

--

--

--

--

1

2

2

4

14

Ərinc

--

--

--

--

33

100

92

192

15

Avan

--

--

--

--

--

--

--

--

16

Çalmakçı

--

--

--

--

80

197

181

386

17

Kanakir

2

10

5

15

58

214

172

386

18

Qətran

6

14

14

27

--

--

--

--

19

Putkin

--

--

--

--

18

51

41

92

20

Məgüb

--

--

--

--

--

--

--

--

21

Ellər

--

--

--

--

18

44

44

88

22

Yelqovan

--

--

--

--

17

46

36

82

23

Yekun

81

205

178

383

262

743

653

1396


Zəngibasar mahalı üzrə

Sayı

Kəndlər

Azəri türkləri

Ermənilər

ailənin sayı

adamın sayı

ailənin sayı

adamın sayı

kişi

qadın

yekun

kişi

qadın

yekun

1

Şinqovit-Bayat

16

39

36

75

-

-

-

-

2

Çarbaq

7

17

14

31

-

-

-

-

3

Şinqovit

-

-

-

-

11

25

23

48

4

Noraqovit

-

-

-

-

28

82

76

158

5

Behbudabad

-

-

-

-

-

-

-

-

6

Uluxanlı

311

970

767

1737

-

-

-

-

7

Aşağı Necili

45

203

208

411

-

-

-

-

8

Yuxarı Necili

20

86

69

155

-

-

-

-

9

Hacı İlyas

75

250

195

445

-

-

-

-

10

Qalalı

-

-

-

-

35

77

73

150

11

Ağcaqışlaq

14

33

37

70

-

-

-

-

12

Şirabad

-

-

-

-

51

103

112

215

13

Arbat

50

139

125

264

-

-

-

-

14

Haçıpara

75

182

144

326

-

-

-

-

15

Göykümbəz

4

12

9

21

8

18

14

32

16

Sarvanlarxaraba

7

17

12

29

-

-

-

-

17

Dəmirçi şöllü

46

196

142

338

-

-

-

-

18

Qaraqışlaq

23

84

67

151

-

-

-

-

19

Verməzyar

11

33

28

61

-

-

-

-

20

Donuzyeyən

42

188

167

355

-

-

-

-

21

Sarvanlar ulya

28

85

67

153

-

-

-

-

22

Reyhanlı

12

49

31

80

-

-

-

-

23

Əbdülkəndi

17

50

35

85

-

-

-

-

24

Seyidkəndi

20

59

54

113

-

-

-

-

25

Sarıcalar

18

59

48

107

-

-

-

-

26

Şöllü Mehmandar

69

228

178

406

-

-

-

-

27

Yekun

910

2979

2434

5413

133

305

298

603


Gərnibasar mahalı üzrə

Sayı

kəndlər

Azəri türkü

Ermənilər

ailənin sayı

Adamın sayı

ailənin sayı

adamın sayı

kişi

qadın

yekun

kişi

qadın

yekun

1

Ağhəmzəli

45

118

114

232

-

-

-

-

2

Cəbəçili

19

72

63

135

-

-

-

-

3

Qaratəpə

6

26

19

45

-

-

-

-

4

Qaradağlı

26

70

58

128

-

-

--

-

5

Xarratlı

31

95

88

183

-

-

-

-

6

Boğamlı

30

123

120

243

-

-

-

-

7

İmamşahlı

5

17

14

31

-

-

-

-

8

Qaraqoyunlu

13

38

34

72

-

-

-

-

9

Göyləsər ulya

24

62

59

121

-

-

-

-

10

Toxanşahlı

-

-

-

-

-

-

-

-

11

Şeyxzadəli

61

250

224

474

-

-

-

-

12

Tamamlı

-

-

-

-

-

-

-

-

13

Qarahəmzəli

11

33

22

55

-

-

-

-

14

Çiyadamlı

34

96

70

166

-

-

-

-

15

Başnəli

8

14

16

30

-

-

-

-

16

Uğurbəyli

13

46

41

87

-

-

-

-

17

Çiləxanlı

29

79

76

155

-

-

-

-

18

Böyük Dəlilər

10

27

19

46

-

-

-

-

19

Kiçik Dəlilər

-

-

-

-

-

-

-

-

20

Novruzlu

1

4

3

7

-

-

-

-

21

Qəmərli

31

88

79

167

-

-

-

-

22

Darğalı

22

69

56

125

-

-

-

-

23

Yuva

5

18

15

33

-

-

-

-

24

Məsimli

10

34

28

62

-

-

-

-

25

Bəycivazlı

22

57

45

102

-

-

-

-

26

Axund Bozavənd

20

55

47

102

-

-

-

-

27

Artaşat

-

-

-

-

-

-

-

-

28

Qurbanqulu və yaxud Torpaqqala

12

22

18

40

-

-

-

-

29

Təpəbaşı

1

3

2

5

-

-

-

-

30

Dvin

15

32

19

51

-

-

-

-

31

Ayazlı

7

21

22

4

-

-

-

-

32

Qulaməli Bozavənd

18

50

36

86

-

-

-

-

33

Doqquz

27

65

62

127

2

6

2

8

34

Yamancəli

10

26

18

44

-

-

-

-

35

Mehrablı

-

-

-

-

-

-

-

-

36

Ağcaqışlaq

-

-

-

-

11

26

19

45

37

Cənnətli

13

27

32

59

-

-

-

-

38

Ağbaş

-

-

-

-

21

38

54

92

39

İpəkli

5

11

11

22

-

-

-

-

40

Göyləsər sufla

1

3

2

5

-

-

-

-

41

Arpava

8

19

16

35

-

-

-

-

42

Qaravəli

16

53

49

102

-

-

-

-

43

Aratan

14

52

47

99

-

-

-

-

44

Emincə

11

26

19

45

-

-

-

-

45

Aralıx

20

44

48

92

-

-

-

-

46

Ciflik

5

17

14

31

-

-

-

-

47

Sirboğan

4

10

9

19

-

-

-

-

48

Bayburt

19

54

42

96

-

-

-

-

49

Gilyanar

28

79

64

143

-

-

-

-

50

Körpüqulağı

26

64

65

129

-

-

-

-

51

Göl

11

38

24

62

-

-

-

-

52

Koxt

6

24

16

40

-

-

-

-

53

Yekun

753

2231

1945

4176

34

70

75

145

Yüklə 4,58 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   31




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin