Elektr enyergiyasi sanoati

6.  Tolimarjon  issiqlik  elektr  stansiyasi 

7.  O‟zbekiston 

energetikasining 

zamonaviy 

ahvoli 

va 

taraqqiyotining  istiqbollari 

 

XULOSA. 

ADABIYOTLAR. 

ILOVALAR. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

3 

KIRISH 

 

       Elektr  energiyasi  xosil  qilishga  mo‘ljallangan  korxona  yoki  jixozlar  elektr 

stansiyasi deb ataladi. 

       Energiyani  bir  turdan  boshqa  turga  o‘zgartirishdagi  asosiy  texnologik 

jarayonning  xususiyatlari  va  foydalaniladigan  energetik  resursning  turiga  qarab 

elektr  stansiyalari  issiqlik  (IES),  atom  (AES),  gidroelektrstansiya  (GES), 

gidroakkumulyatsiyalovchi  (GAES),  gaz  turbinali  va  boshqa  stansiyalarga 

bo‘linadi. 

       Elektr  energiyasini  o‘zgartirish  hamda  taqsimlashga  mo‘ljallangan  elektr 

podstansiyalari  – elektroustanovkalar  muxim  rol o‘ynaydi. 

        Mustaqil  mamlakatimiz  va  boshqa  bir  qator  mamlakatlarda  elektr  energiyasi 

hosil  qilish  va  uni  uztish uchun 50 Gs chastotali uch fazali o‘zgaruvchan tok qabul 

qilingan  (  AQSH  va  boshqa  bir  qator  davlatlarda  60  Gs  chastota qabul qilingan ). 

Uch  fazali  tokdan  foydalanish  sababi  shundaki,  ikki  fazali  o‘zgaruvchan  tok 

ustanovkalariga  qaraganda  uch  fazali  tok  tarmoqlari  va  qurilmalari  juda  tejamli 

bo‘ladi,  shuningdek  eng  ishonchli,  oddiy  va  arzon  asinxron  divigatellardan  elektr 

yuritma  sifatida foydalanish  imkoniyati  bo‘ladi. 

Issiqlik  elektr  stansiyasi  qayta  tiklanmaydigan  energetik  zahiralar,  yonilg’ i 

energetik  resurslari,  neft  mahsulotlari,  gaz,  ko‘ mir  asosida  ishlaydi.  Bu  erda 

issiqlik  energiyasi  avvalo  mexanik  energiyaga  aylanadi,  ya’ ni  bug’   (yoki  gaz) 

harorati  t=400-600  S

0

  va  bosimi  R=3-30  mPa  turbogenerator  bilan  sinxron 

generatorni  aylantiradi.  Generator  uch  fazali  o‘ zgaruvchan  tok  ko‘ rinishda  elektr 

energiya  ishlab  chiqaradi.  Turbogenerator  (gazogenerator)  uch  pog’ onali  bo‘ lib, 

uning ikkinchi yoki uchinchi pog’ onasidan ma’ lum harorat va bosimda bug’  olinib, 

uy-  ro‘ zg’ or  yoki  ishlab  chiqarish  ehtiyojlariga  ishlatiladi.  Ayrim  IESlarda  faqat 

elektr  energiya  ishlab  chiqariladi,  lekin,  ko‘ pincha  IESlarda  kam  elektr  ham 

issiqlik  energiyasi  ishlab  chiqarib  tegishli  tarmoq  orqali  iste’ molchilarga 

etkaziladi.   

---

 

4 

Ta’ kidlab  o‘ tish  kerakki,  IESlarning  eng  zamonaviy  texnologik  uskunalar 

bilan  jihozlanganlarining  foydali  ish  koeffitsienti  40%  oshmaydi.  IESda  issiqlik 

energiyasi  avval  mexanik  energiyaga,  keyin  elektr  energiyasiga  o‘ zgartiriladi. 

Shuning uchun FIK (foydali ish koeffitsienti)  past.