4.3. Impulsli va impulsli-kodli modulyatsiyalangan signallar O’lchash texnikasida keyingi yillarda asosan impulsli va impulsli-kodli modulyatsiyalangan signallar qo’llanilmoqda.
Impulsli modulatsiyalash Impulsli modulatsiyalashda (4.11-rasm) eltuvchi (aniqrog‘i, quyi eltuvchi) tebranish sifatida turli davriy impulsli ketma-ketliklardan foydalaniladi va ularning parametrlaridan biriga o‘lchash axboroti kiritiladi. Diskret signallar uchun modulatsiyalash jarayonini impulslarning parametrlarini manipulatsiyalash deb atash qabul qilingan.
Quyi eltuvchi tebrainsh amplitudasi Uelt, davomiyligi va takrorlanish davri T bo‘lgan davriy to‘g‘ri to‘rtburchakli impulslar ketma-ketligi bo‘lsin (4.11-a rasm). Matematik hisoblashlarni ayoniy qilish va soddalashtirish uchun modulatsiyalovchi signal sifatida boshlang‘ich fazasi q0=90° bo‘lgan e(t)=E0cosωt garmonik tebranishni qabul qilamiz (4.11-b rasm).
Impulsli modulatsiyalashni modulatsiyalanadigan ketma-ketlikning o‘zgartiriladigan parametriga bog‘liq ravishda quyidagilarga ajratiladi:
– amplitudaviy-impulsli modulatsiya (AIM), bunda o‘lchash axboroti bo‘yicha boshlang‘ich impulslar ketma-ketligining amplitudasi o‘zgaradi (4.11-d rasm);
– kenglik-impulsli modulatsiya (KIM), bunda o‘lchash axboroti qonuni bo‘yicha boshlang‘ich impulslar ketma-ketligining kengligi (eni) o‘zgaradi (4.11-e rasm);
– fazaviy-impulsli modulatsiya (FIM) yoki vaqt-impulsli modulatsiya (VIM), bunda o‘lchash axboroti qonuni bo‘yicha impulslarning vaqt bo‘yicha vaziyati o‘zgaradi (4.11-f rasm);
– chastotaviy-impulsli modulatsiya (ChIM), bunda o‘lchash axboroti qonuni bo‘yicha eltuvchi tebranishlar impulslarining kelish chastotasi o‘zgaradi (4.11-g rasm);
– impulsli-kodli modulatsiya (IKM), bunda birlamchi signal raqamli kodga – bir xil davomiyllikka ega bo‘lgan impulslar (1 – «birlar») va pauzalar (0 – «nollar») ketma-ketligiga aylanadi. Bu modulatsiyalash turi (4.11-h rasm) hozirgi zamon o‘lchash texnikasida eng keng qo‘llanilmoqda.
