Elektromexanik turdagi asboblarning ishlanishi, xususiyatlari

Afzalliklari:

• 
  ham o’zgaruvchan, ham o’zgarmas tok zanjirlarida ishlatiladi;
  
• 
  bevosita katta qiymatdagi toklarni ham o’lchashi mumkin;  konstruktsiyasi nisbatan sodda.
  

Kamchiliklari:

• 
  shkalasi notekis (kvadratik) darajalanadi;
  
• 
  o’lchash xatoligi biroz katta (magnitoelektrikka nisbatan);  sezgirligi yuqori emas.
  

3. Elektrodinamik o’lchash asboblari

3-rasm. Elektrodinamik o’lchash asbobi

Elektrodinamik o’lchash asbobi 1, 1`-qo’zg’almas g’altaklar; 2- qo’zg’aluvchan g’altakdan iborat.
Ikkita bir xil 1 va 1¹ qo’zg’almas g’altaklardan, qo’zg’aluvchan 2 g’altakdan o’zgarmas toklar I₁ , I₂ o’tganda har bir o’ram atrofida magnit maydoni hosil bo’ladi (7.5-rasm). I₁, I₂ toklar hosil qilgan magnit maydonlarining o’zaro ta’sirida aylantiruvchi moment M hosil bo’ladi. Tokli qo’zg’almas va qo’zg’aluvchan g’altaklarning elektromagnit maydon energiyasi quyidagiga teng
bu yerda
L1- qo’zg’almas g’altakning induktivligi;
L2 - qo’zg’aluvchan g’altak induktivligi bo’lib, ular g’altaklarning o’zaro holatiga bog’liq emas;
M₁₂ – o’zaro induktivlik koeffitsienti bo’lib, uning qiymati qo’zg’almas va
qo’zg’aluvchan g’altak o’qlari o’rtasidagi burchakka bog’liq.
W_e qiymatini (9.1) ifodaga qo’yib aylantiruvchi moment ifodasini yozamiz. dM¹²
(12)
Aylantiruvchi va teskari ta’sir etuvchi momentlar o’zaro teng bo’lganlarida asbob qo’zg’aluvchan qismi uchun turg’un muvozanat holati vujudga keladi.

(9.14) ifoda elektrodinamik o’lchash mexanizmlarining shkala tenglamasi deb ataladi.
Toklar o’zgaruvchan bo’lsa quyidagi ifodaga ega bo’lamiz:
(15)

bu yerda φ – I₁ va I₂ toklar o’rtasidagi faza siljish burchagi. I₁ va I₂ toklarning effektiv qiymati.
Qo’zg’almas va qo’zg’aluvchan g’altaklar ketma-ket ulanganda (6.15) ifoda quyidagicha yoziladi:
(16)
Bunday asboblarning shkalasi notekis (kvadratik) xarakterga ega bo’ladi. Elektrodinamik o’lchash mexanizmlari ampermetr va volьtmetrlar sifatida kam ishlatiladi. Ular asosan quvvatni o’lchash uchun vattmetr sifatida va logometrik mexanizmi printsipida yasalganida esa fazometr va chastotomer sifatida ishlatiladi.
Afzalliklari:

• 
  ham o’zgaruvchan, ham o’zgarmas tok zanjirlarida ishlatiladi;
  
• 
  yuqori darajadagi aniqlikka ega;
  
• 
  elektr quvvati sarfini hisoblashda qo’llanilishi mumkin; • bir vaqtning o’zida ikkita kattalikni tekshirish mumkin.
  

Kamchiliklari:

• 
  xususiy energiya sarfi katta;
  
• 
  tashqi temperaturaga bog’liqligi kuchli;
  
• 
  katta qiymatlarni bevosita o’lchay olmaydi.