Elektronika va asbobsozlik

NAZORAT UChUN SAVOLLAR

1. 
   O‘tkazgichning solishtirma qarshiligi deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Nima sababdan hamma o‘tkazgichlarning solishtirma qarshiligi bir xil bo‘lmaydi?
   
3. 
   Nima uchun isitish elementlari solishtirma qarshiligi katta bo‘lgan o‘tkazgichlardan tayyorlanadi?
   
4. 
   Nima uchun elektr tokini masofaga uzatishda solishtirma qarshiligi juda kichik bo‘lgan o‘tkazgichlardan foydalaniladi?
   
5. 
   Elektr tokini eng yaxshi va yomon o‘tkazuvchi materiallarni
   sanang.
   

Laboratoriya ishi № 6


Mavzu: G‘altakning induktiv qarshiligini aniqlash.


Ishning maqsadi: 1. Aktiv va reaktiv qarshiliklar farqini o‘rganish. 2. G‘altakning induktiv qarshiligini aniqlashni o‘rganish.
Kerakli asbob va uskunalar: O‘zgaruvchan tok manbai. Voltmetr. Ampermetr. Induktivlik g‘altagi. Reostat va ulash simlari.


Nazariy qism.


O‘tkazgichlarning qarshiliklari ikki xil bo‘ladi: a) elektr toki o‘tganida issiqlik ajraladigan, yaoni elektr energiyasi isrof bo‘ladigan qarshilik — aktiv qarshilik; b) elektr toki o‘tganida elektr energiyasi isrof bo‘lmaydigan qarshilik — reaktiv qarshilik. Induktiv va sirim qarshiliklarni reaktiv qarshiliklar deyiladi.
G‘altakning induktiv qarshiligini aniqlashda undan o‘zgaruvchan tok o‘ttanida shu tokning kuchlanish fazasi /2 oldinda yuradi. Chastotasi  bo‘lgan o‘zgaruvchan tokning induktiv qarshiligi, o‘zgaruvchan elektr toki uchun Om qonunidan kelib chiqqan holda, quyidagi ifodadan aniqlanadi:


R_L=L=2L, (1)
bunda: L – berilgan g‘altak induktivligi, Gn;  – tarmokdagi o‘zgaruvchan elektr tokining chastotasi, Gs.
‘ar qanday o‘tkazgich, eng kichik bo‘lsa ham aktiv qarshilikka ega bo‘ladi. Shuning uchun o‘zgaruvchan tokning zanjirining to‘liq qarshiligini aniqlashda quyidagi ifodadan foydalaniladi:
Z = U /I (2)
Mahlumki, tenglik asosida undan R_L topiladi:
(3)