Elektronika va sxemalar 2” fanidan 073-20 sirtqi gurux talabasi Mamajonov Adxamjonning

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

“Elektronika va sxemalar 2” fanidan

073-20 sirtqi gurux talabasi
Mamajonov Adxamjonning
1-2-3- Laboratoriya ishlari

1. 
   Laboratoriya
   

Topilgan qiymatidan foydalanib dastlabgi hisoblashlar uchun berilgan formulalar yordamida hisob-kitob qiling

Kuchaytirgich ishchi rejimini o‘rnatish.






Baza toki
Kollekter toki
va baza tokini statik uzatish koeffisiyenti

Berilgan parametrlar:
BTda yasalgan UE kuchaytirgich sxemasini tadqiq etishdaNIMultisim daturiy muhitida foydalanish tavsiya etiladigan tranzistor BC547A;

2.1– jadval.

Talaba t/r	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
RE(kOm)	0.1	0.33	0.15	0.1	0.7	0.8	0.25	0.1	1	1	0.5	0.5	0.6	1	1
RK(kOm)	1	3.3	1.5	1	6	1.6	2.5	1	3.3	6.6	3.3	1	1.2	3.3	6.6
IK(mA)	6	4	5	4.5	4	1	1.2	5	5	3	3.5	5	5	3	2.5
E2(V)	12	15	15	12	12	15	12	15	16	15	12	13	15	14	15

Dastlabgi hisoblashlar

1. 
   
   
2. 
   
   
3. 
   
   
4. 
   
   
5. 
   
   
6. 
   
   

2.2- jadval

	0	30	60	90	120	150	180	210	240	270	300	330	360
	15	16.5	17	15	13.5	11.5	15	13.5	11.5	15	16.5	17.5	15
	6.25	9.33	6.7	0	13	17	6.25	13	17	0	9.33	6.47	6.25
	12.5	18.66	13.4	0	26	34	12.5	26	34	0	18.66	13.4	12.5
	7.5	11.25	8.6	0	18.8	21	15	18.8	21	0	11.25	8.6	7.5
	15	7.5	12	0	7.5	12	15	7.5	12	0	7.5	12	15

3) Olingan natijalar asosida quyidagi grafiklarni chizing


4 - o‘lchash sxemalari (asboblari);
Oʻlchash asboblari — oʻlchanadigan kattalikning qiymatini (yoki miqsorini) bevosita aniqlashga imkon beradigan vositalar. Analog, raqamli, koʻrsatuvchi va qayd qiluvchi, integrallovchi, jamlovchi va boshqalar turlarga boʻlinadi. Analog Oʻlchash asboblarida kattaliklarni oʻlchash shkala boʻyicha, raqaml i Oʻlchash asboblarida raqamli hisoblash qurilmasi boʻyicha amalga oshiriladi. Koʻrsatuvchi Oʻlchash asboblari oʻlchash natijalarini faqat koʻrib turib aniqlash uchun moʻljallangan. Qayd qiluvchi Oʻlchash asboblari oʻlchash natijalarini qogʻozga qayd qilib borish qurilmasi bilan taʼminlanadi. Bunday asboblar yozib boruvchi (qaydlar qogʻozga diagramma tarzida chizib boriladi) va bosuvchi (oʻlchash natijalari qogʻozga raqamlar tarzida bosib boriladi) turlarga boʻlinadi. Integrallovchi Oʻlchash asboblarida oʻlchanadigan kattalik vaqt yoki boshqa mustaqil oʻzgaruvchan miqdor boʻyicha integrallanadi (mas, elektr va gaz hisoblagichlari). Jamlovchi Oʻlchash asboblari turli kanallar boʻyicha keluvchi ikki yoki bir necha kattalik qiymatini jamlab koʻrsatadi (mas, bir necha elektr generatorining quvvatini jamlovchi vattmetr).
Oʻlchash asboblari korxonalarida texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish maqsadida Oʻlchash asboblari koʻpincha rostlash, hisoblashechish va boshqarish qurilmalari bilan taʼminlanadi. Ular maxsus tuzilgan dasturlar boʻyicha ishlaydi.
Oʻlchash maʼlumotlarini uzatish, oʻzgartirish yoki avtomatik boshqarish tizimlarida foydalanish uchun qulay boʻlgan shakldagi signalni ishlab chiqish uchun moʻljallangan oʻlchash vositasi oʻlchash qurilmasi deb ataladi. Bu qurilma Oʻlchash asboblarini, oʻlchash oʻzgartirgichlari (oʻlchanadigan kattalikni uzatish uchun qulay signalga oʻzgartiruvchi vosita) ni, kuchaytirgichlar va boshqalar moslamalarni oʻz ichiga oladi.
Chiziqlar va burchaklarni oʻlchash qurollari (chizgʻichlar, transportirlar va boshqalar) oʻlchash vositalari, vazn (ogʻirlik) oʻlchanadigan vositalar (mas, tarozi) oʻlchov vositalari deb ataladi.
Elektr taqsimlash qurilmalarida va yuqori kuchlanishli oʻzgaruvchan tok zanjirlarida tok kuchi, kuchlanish, quvvat va energiyani oʻlchash xavfsizligini taʼminlash uchun elektr oʻlchash transformatori qoʻllanadi. Uning birlamchi chulgamiga oʻlchanadigan kattalik (tok, kuchlanish va boshqalar) taʼsir qiladi, ikkinchi (pasaytiruvchi) chulgʻami esa Oʻlchash asboblariga va himoya relesiga ulanadi. Oʻlchash transformatori yordamida elektr Oʻlchash asboblari (voltmetr, ampermetr va vattmetr) bilan elektr kattaliklarning turli qiymatlarini oʻlchash mumkin. Keng maʼnoda — Oʻlchash asboblari turli kattaliklar (fizik, mexanik, elektr va magnit kattaliklar) ni oʻlchash bilan bogʻliq boʻlgan barcha oʻlchash apparatlari, qurilmalari va vositalarini oʻz ichiga oladi. Hozir impulsli va raqamli oʻlchash apparatlari keng qoʻllanilmoqda.
5)
5.1 BTli sodda kuchaytirgich bosqichi ishlash prinsipini tushuntiring.
Bipolyar tranzistorlar asosidagi kuchaytirgich kaskadlar. Kuchaytirgich kaskadlarining ishlatiladigan sxema turlari har xil bo'lishi mumkin. Bunda tranzistor UE, UK yoki UB sxemada ulangan b o ’lishi mumkin. U E sxemada ulangan kaskadlar keng tarqalgan. UK sxemada ulangan kaskadlar ko’p kaskadli kuchaytirgichlarda asosan chiqish kaskadi sifatida ishlatiladi. UB ulangan kaskadlar ultraqisqa toiqinli (UQT) va o'ta yuqori chastota (O'YCh) to ’lqin diapazonida ishlovchi generator va kuchaytirgichlarda keng q o ’llaniladi.
UE sxemada ulangan bipolyar tranzistor asosidagi kuchaytirgich kaskadimwg prinsipial sxemasi rasmda keltirilgan. UE sxemada ulangan ВТ asosidagi sodda kuchaytirgichni hisoblaymiz. UE sxemada ulangan ВТ asosidagi kuchaytirgich sxemasi. Kirish signali manbayi R(a) ichki qarshilikka ega kuchlanish generatori
Ue sifatida koTsatilgan. Signal manbayi va yuklama Rya kuchaytirgichni
kaskadga ajratuvchi С I va C2 kondensatorlar orqali ulangan.
Kondensatorlar, kuchaytirgichning sokinlik rejimini buzmagan holda,
kirish va chiqish signallarining faqat o ‘zgaruvchan tashkil etuvchilari
o ‘tishini ta ’minlaydi. R(b) rezistor yordamida, kuchaytirishning berilgan
sinfi uchun, bazaning I(bo) sokinlik toki qiymati belgilanadi.
U shbu kaskad uchun aytib o ‘tilganlarning barchasi p-n-p tranzistor asosidagi kaskadlar uchun ham oTinli bodadi. Bunda kuchlanish manbayining qutbini va toklar yo‘nalishini o ‘zgartirish yetarli bo'ladi. K uchaytirgich kaskadning kirish kuchlanishi deltaU(k/r) miqdorga o'zgardi deb faraz qilaylik. Bu baza tokining ortishiga olib keladi. Tranzistorning emitter va kollektor toklari hamda kaskadning chiqish kuchlanishi deltaU(chiq) orttirma oladi. Shunday qilib, kirish kuchlanishi (toki)ning har qanday o ‘zgarishi chiqish kuchlanishi (toki)ning p ro p o rsio n a l o ‘zgarishiga olib keladi. Q iy m at jih a td a n ushbu o ‘zgarishlar kaskadning kuchaytirish koeffitsienti bilan aniqlanadi.