I bob. 2-ma’ruza. BIR FAZALI SINUSOIDAL TOK ZANJIRLARI VA ULARNI HISOBLASH Reja:
2.1. Sinusoidal o’zgaruvchan tok elektr zanjirlari va uning elementlari.
2.2. Sinusoidal kattaliklarning vektor tavsiflari va ularning ahamiyati.
2.3. Aktiv qarshilikli, induktiv va sig’im elementli zanjirlardagi tok va kuchlanishning vektor
tasvirlari.
2.4. Sinusoidal kattaliklarning simvolik(kompleks) tasviri. Kompleks qarshilik va kompleks
o‘tkazuvchanlik.
2.5. Sinusoidal tok zanjirlarida aktiv, reaktiv va to’la quvvatlar.
2.6. R, L va C elementlari ketma-ket ulangan zanjirlarni hisoblash. Tok va kuchlanishlarning vektor
tasvirlarini qurish.
2.7. R, L va C elementlari elementlari parallel ulangan o’zgaruvchan tok zanjirlarini hisoblash.
Kuchlanishlar, qarshiliklar va quvvatlar uchburchaklari.
2.1. Sinusoidal o’zgaruvchan tok elektr zanjirlari va uning elementlari. O’zgarmas tok metallarda erkin elektronlarning barqaror ilgarilanma harakatidan iboratdir. Agar
elektronlar tebranma harakatda bo’lib, tok vaqt birligi ichida ham qiymati, ham yo’nalishini davriy
o’zgarib tursa, bunday tok
o’zgaruvchan tok deb yuritiladi.
Elektr energiyasi issiqlik energiyasiga aylanib, elektr va magnit maydonlari energiyasi o‘zgaradigan
elektr zanjiri
R– qarshilik, C- sig’im va L-induktivlik deb ataladigan uch xil parametrlar bilan
ta’riflanadi.
Sinusoidal tokda aktiv R, induktiv L va sig‘im C elementlar uchun asosiy bog‘lanishlar 1-jadvalda
keltirilgan.
Induktivlik va sig‘im uchun bir davrdagi o‘rtacha quvvat nolga teng bo‘lgani uchun ushbu elementlar
reaktiv deb ataladi, ularning oniy quvvati amplitudasi esa Volt-Amper reaktiv (
Var)
o‘lchov birligida
bo‘ladi(2.1-rasm).
2.1-rasm. Sinusoidal tokda aktiv R, induktiv L va sig‘im C elementlar
25
Qarshiliklar uchun bir davrdagi o‘rtacha quvvat doimo noldan katta, shuning uchun ushbu element
parametrlari
