1. amplitudasi; 2. chastota yoki davri; 3. boshlang‘ich fazasi. Vaqtning boshlang‘ich paytida EYuKning qiymatlarini belgilovchi
1 i 2 elektrik burchaklar
boshlang‘ich fazalar deb ataladi(2.3-rasm.).
Bir xil chastotali ikki sinusoidal kattalikning boshlang‘ich fazalar farqi
fazalarning siljish burchagi deb ataladi.
1 - 2 = 12 (2.1)
O’zaro musbat amplitudaga ertaroq erishgan qiymat
faza bo‘yicha ilgari , qaysiki yuqoridagi
qiymatlarga keyinroq erishadigan qiymat esa
faza bo‘yicha ortda qoluvchi deb ataladi[1,2].
27
2.3-rasm. Sinusoidal kattaliklarning boshlang‘ich fazalari va fazalarning siljish
burchaklari.
Sinusoidal kattaliklarning vektor tavsiflari va ularning mohiyati. Sinusoidal tok va kuchlanishlardan hozirda energetika tizimlari va korxonalarda keng qo’llanilishiga:
Birinchidan - sinusoidal tok va kuchlanishli elektr energiyasini ishlab chiqarish (generatorlar),
o‘zgartirish (transformatorlar) va iste’mol qilish (asinxron dvigatellar) ekspluatatsiya nuqtai-nazaridan
sodda va qulay;
Ikkinchidan – chiziqli sinusoidal kattaliklar: qo‘shilganda, ayrilganda, bo‘linganda va integrallab
yoki differentsiallanganda sinusoidal kattalik bo‘lib qolaveradi. Boshqa hech bir funktsiyalar bunday
xossaga ega emas. Aynan shunday ajoyib xususiyatlari uchun sinusoidal vaqt funktsiyalari garmonik yoki
mukammal deb ataladi[1].
Sinusoidal o‘zgaruvchi qiymatlar vaqtning har qanday qiymatida oniy qiymatlarni ko‘rsatadigan
sinusoida yoki aylanuvchi vektorlar orqali tasvirlanadi(2.4-rasm.).
28
2.4-rasm. Sinusoidal EYuK ning vektor diagrammasi va uning sinusoidasi.
Vaqtning boshlang‘ich davrida (
t=0
) bir xil chastotali sinusoidal o‘zgaruvchi qiymatlarni tasvirlovchi
ikki yoki undan ziyod vektorlar majmuiga
