Elektrotehnika va elektronika
Yüklə 7,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
10.3
Uch fazali transformatorlar. Uch fazali transformatorlarning tuzilishi 10.4-rasmda keltirilgan. Ularning ishlatilishida ko‘pincha bir fazali iste’molchilarning transformator uchala fazalariga notekis taqsimlanishi, shuningdek, bir fazali va ikki fazali qisqa tutashuvlar natijasida hosil bo‘luvchi avariya rejimlari yoki biror faza o‘tkazgichining uzilishi natijasida transformatorning uchala fazasida toklarning notekis taqsimlanishini ko‘rish mumkin. Buning natijasida transformator ikkilamchi chulg‘ami kuchlanishining nosimmetrik iste’molchilarda ko‘pgina noqulayliklar tug‘diradi. 10.4 – rasm. Uch fazali kuch transformatorining tuzilishi. 129 Masalan, o‘zgaruvchan tokli uch fazali yuritgichlarni nosimmetrik kuchlanish bilan ishlatilsa, uning quvvati kamayadi; cho‘g‘lanma lampalar oshirilgan kuchlanishda ishlasa, uning xizmat muddati keskin qisqaradi, pasaytirilgan kuchlanishlarda esa yorug‘lik kuchi keskin kamayadi. Nosimmetrik yuklanish transformatorlarning o‘ziga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi: ayrim chulg‘amlarda o‘ta yuklanish vujudga keladi; faza kuchlanishlar oshib ketadi va magnit o‘tkazgichlarning o‘ta to‘yinishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun transformatordagi nosimmetrik yuklanish jarayonlarini o‘rganish muhim amaliy ahamiyatga ega, chunki u yoki bu nosimmetrik yuklanishning natijalarini oldindan bilish, iste’molchi va shu bilan birga, transformatorning normal ishlash qobiliyatlari, nosimmetrik yuklanishning qanday qiymatlarigacha saqlanishi haqida takliflarni ishlab chiqishga imkon beradi. Transformatorning nosimmetrik rejimlarini o‘rganishdan maqsad birlamchi liniya kuchlanishlari CA BC AB U U U , , va yukning nosimmetrik to‘la qarshiliklari berilgan bo‘lsa, transformator ishini xarakterlovchi hamma boshqa qiymatlarni ikkilamchi faza va liniya toklari va kuchlanishlari, birlamchi faza va liniya toklari va faza kuchlanishlarini aniqlashdir. Transformatorning nosimmetrik yuklanishini o‘rganishda simmetrik tashkil etuvchilar usuli keng qo‘llaniladi. Transformatorlar ishlashi jarayonida ular shikastlanganda (avariya) yoki ta’mirlash ishlarini olib borganda iste’molchini elektr energiyasi bilan uzluksiz ta’minlash masalasi turadi. Buni amalga oshirishda ikki (yoki undan ko‘p) transformatorlarni parallel ulash usuli keng qo‘llaniladi. Undan tashqari, bunday ulash natijasida parallel ishlayotgan transformatorlarning sonini o‘zgartirib, ularning maksimal FIK lari bilan, hamda ularning har birini optimal ishlashlarini ta’minlash mumkin. Transformatorlar parallel ulanganda, ular har birining birlamchi chulg‘amlari ta’minlovchi tarmoqqa, ikkilamchisi esa iste’molchining tarmog‘iga ulanadi. Transformatorlarni parallel ulash uchun quyidagi shartlar bajarilishi lozim: 1) parallel ulanayotgan transformatorlarning birlamchi nominal kuchlanishlari o‘zaro va ikkilamchi nominal kuchlanishlari o‘zaro teng bo‘lishlari kerak, 2) parallel ulanayotgan transformatorlarning ulanish guruhlari bir xil bo‘lishi shart; 3) qisqa tutashuv kuchlanishining aktiv va induktiv tashkil etuvchilari o‘zaro teng bo‘lishlari kerak. |