Elektrotehnika va elektronika

11.4
 
Asinxron motorning energetik diagrammasi. 
11.7-rasmda asinxron motorning energetik diagrammasi ko‘rsatilgan. Bunda elektr tarmog‘idan 
motorga beriladigan aktiv quvvat quyidagicha ifodalanadi:
,
Vt. (11.7) 
Bu quvvatning bir qismi motor po‘lat o‘zagining va stator chulg‘amining qizishiga sarflanadi. Stator 
chulg‘amining qizishiga sarflanadigan quvvat isrofi 
bo‘ladi. 
P
1
quvvatning qolgan qismi elektromagnit usulda rotorga beriladi. Buni elektromagnit 
P
em
quvvat 
deyiladi. 
P
em
quvvatning bir qismi rotor chulg‘amining qizishiga sarflanadigan quvvat isrofi 
Vt bo‘ladi. elektromagnit quvvatning qolgan qismi mexanik quvvat 
P
mex
deyilib, u 
rotorni harakatga keltirish uchun sarflanadi. Rotordagi mexanik quvvatdan mexanik ishqalanishlarga 
sarflanuvchi va qo‘shimcha quvvat isrofi 
P
q
ayirilsa, u holda motor vali(o’qi)dagi foydali quvvat 
P
2
olinadi. 
P
2
ning qiymati motor shchitida ko‘rsatiladi. Shunday qilib, 
P
1
ning qiymati quyidagicha aniqlanadi:
(11.8)
bunda –motorning foydali ish koeffitsienti bo‘lib, u quyidagicha ifodalanadi: 
, (11.9) 
bunda 
,
(11.10) 
Asinxron motorlar uchun = 0,7÷0,9 bo‘lib, ning yuqori qiymati katta quvvatli motorlarga 
taaluqli. 

---

147 
11.7-rasm. Asinxron motorning energetik diagrammasi. 
Elektromagnit quvvatdan rotorda hosil bo‘lgan mexanik quvvatni ayirib rotor chulg‘amining qizishi 
uchun sarflangan quvvat 
aniqlanadi, ya’ni 
. Rotorda hosil bo‘lgan mexanik 
quvvatni quyidagicha ifodalash mumkin: 
Vt, 
(11.11) 
bunda 
M
– rotorning aylantiruvchi momenti, Nm; 
n
2
– 
rotorning minutiga aylanishlar soni, ayl/min. 
Rotorga berilgan elektromagnit quvvat quyidagicha ifodalanadi: 
,
(11.12) 
n
1
= n
2
(1 – S) bo‘lgani uchun
quyidagicha ifodalanadi: 
(11.13)
Demak, (10.7) ifodaga binoan rotor chulg‘amining qizishi uchun sarflanadigan quvvat isrofi 
sirpanishga to‘g‘ri proportsional bo‘lar ekan.