Elektrotehnika va elektronika

cos
φ
= 1
bo‘lib, induktiv qarshilikdagi 
kuchlanishning tushuvi nol bo‘ladi. Natijada stator chulg‘amida hosil bo‘lgan EYuK 
E
ko‘payib, uning qiymati 
kuchlanishga yaqinlashadi. EYuK qiymatining ortib borishi bilan aylantiruvchi momentning maksimal 
qiymati ham birmuncha ortadi, ya’ni 
M
1M
<
M
2M
<
M
3M
bo‘ladi (12.6-rasm).
12.6-rasm. Sinxron motorning burchak tavsifi. 
Sinxron motorning maksimal momenti kuchlanish qiymatining birinchi darajasiga proportsional 
bo‘ladi. Bu esa uning yana bir afzalligidir. 
Ayon qutbli va, demak, past chastotali sinxron motorlarning statori bilan rotori orasidagi havo 
bo‘shlig‘i aylana bo‘yicha turli qiymatga ega bo‘lgani uchun ularning 
X
ya.d
va 
X
ya.q
qarshiliklari o‘zaro teng 
bo‘lmaydi.

---

164 
Shu sababli yakor reaksiyasining ta’siri bo‘ylama va ko‘ndalang o‘qlar bo‘yicha alohida hisobga 
olinadi. Bunda elektromagnit moment ham ikki momentning yig‘indisidan iborat, ya’ni:
(12.3) 
deb qabul qilinadi,
bunda 
X
ya.d
va 
X
ya.q
– tegishlicha ko‘ndalang va bo‘ylama induktiv qarshiliklar; 
M
sin 
– motorning sinxronlashtiruvchi momenti; 
M
reakt
– motorda hosil bo‘lgan reaktiv moment. 
Demak, bunday motorlarda sinxronlashtiruvchi momentdan tashqari, reaktiv moment ham hosil 
bo‘ladi. 12.7-rasmda ayon qutbli sinxron motorning burchak tavsifi ko‘rsatilgan.
12.7-rasmga binoan ayon qutbli sinxron motor eletromagnit momentning maksimumi 90
0
dan kichik 
bo‘lgan 
θ
burchagida hosil bo‘ladi. Noayon qutbli sinxron motorlarda