Elektrotehnika va elektronika

n = 60f /p
bo‘ladi. Rotorning statordagi aylanuvchi magnit maydon 
chastotasiga teng bo‘lgan aylanish chastotasi sinxron chastota deb, bunday motor esa sinxron motor deb 
ataladi. sinxron motorning salt ish rejimida uning stator va rotor magnit maydonlarining o‘qlari orasidagi 
burchak 
θ
 = 0
yuklama rejimida esa 
θ
 
>
 0
bo‘ladi (12.4-rasm, 
a
, 
b
). Motor yuklamasining ortib borishi 
bilan 
θ
ning qiymati ham ortib boradi. Ammo yuklamaning nominal va undan bir oz katta qiymatgacha 
o‘zgarishida ham motorning chastotasi o‘zgarmas sinxron qiymatga ega bo‘lib qolaveradi.
Agar yuklama haddan tashqari katta bo‘lsa, u holda 
θ
 
>
 90
0
bo‘lib, elastik bog‘lanish go‘yo uziladi 
va motor sinxronlashtirilgan rejimda ishlay olmay, uning chastotasi sinxro qiymatdan pasaya boshlaydi. 
Bunday rejimda motorni ishlatish mumkin emas. 
12.4-rasm. Sinxron mashinaning ishlash tamoyili. 

---

161 
12.2. Sinxron motornig mexanik va burchak tavsiflari 
Aylantiruvchi momentning o‘zgarishi bilan 
n = 60f / p = const
bo‘lgani tufayli sinxron motorning 
mexanik tavsifi absissa o‘qiga parallel yuklamaga bo‘lgan to‘g‘ri chiziq bilan ifodalanadi, ya’ni uning 
chastotasi yuklamaga bog‘liq bo‘lmaydi (12.5-rasm). Sinxron motorlarning rotori bilan statori orasidagi 
havo bo‘shlig‘i asinxron motorlarnikiga nisbatan kattaroq bo‘lishi sababli sinxron motorlar ancha 
ishonchliroq tuzilishda bo‘ladi. Sinxron motorlarning yana bir afzalligi shundaki, ular nominal rejimda 
cos
φ
 = 1
yoki o‘zuvchi 
cos
φ
 = 0,8
bilan ishlay oladi. Natijada, sinxron motor ulangan elektr tarmog‘idagi 
quvvat koeffitsientining qiymati yuqorilashadi.
Haqiqatan, sinxron motori quvvat koeffitsientining qiymati yuklamadan tashqari, rotordagi 
qo‘zg‘atish chulg‘amiga beriladigan o‘zgarmas tok