Elektrotehnika va elektronika

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

8 
I bob.
 
ELEKTR ZANJIRLARI
.
 
I bob. 1-ma’ruza.
O’ZGARMAS TOK ZANJIRLARI VA ULARNI HISOBLASH. 
Reja: 1.1. O’zgarmas tok zanjirlarining ta’rifi, muqobil sxemasi va 
elementlarning shartli belgilari. 
1.2. Manbalar va elektr qarshiliklarni ketma-ket, parallel va 
aralash ulash. 
1.3. Om va Kirxgoff qonunlari. 
1.4. Elektr tokining quvvati va energiyasi. 
1.5. Tarmoqlanmagan oddiy o’zgarmas tok zanjirlari va ularni 
hisoblash. 
1.6. Rezistorlarni “uchburchak” va “yulduzcha” usulida ulanishi. 
Ularni ekvivalentlik sharti. 
1.1. O’zgarmas tok zanjirlarining ta’rifi, muqobil sxemasi va 
elementlarning shartli belgilari. 
Elektr toki o’tadigan yo’ldagi turli elektr tuzilmalar yig’indisi elektr zanjiri deb ataladi. Har qanday 
elektr zanjiri uchta asosiy elementdan, tok manbaidan, iste’molchilardan va tutashtiruvchi simlardan 
tashkil topgan bo’ladi [2]. Elektr zanjiri elektr toki uchun yo‘l hosil qiluvchi ob’ekt va qurilmalarning majmui 
bo‘lib, undagi elektromagnit jarayonlar elektr yurituvchi kuch (EYuK), tok va kuchlanish tushunchalari bilan
ifodalanadi.
O’tkazgichdagi tokni elektronlar hosil qiladi. Har bitta elektronga esa magnit maydon ma’lum kuch 
bilan ta’sir qiladi. Demak, o’tkazgichga ham magnit maydon ma’lum kuch bilan ta’sir qiladi [2]. 
Elektr zanjir holatini elektr toki va kuchlanish ifodalaydi. Elektr zanjirlarining grafik tasviri elektr 
sxema deb ataladi. 
O‘zgarmas tok
– bu yo‘nalishi va qiymati vaqt bo‘yicha o‘zgarmaydigan tokdir. Demak, o‘zgarmas 
tok – bu zaryadlangan zarrachalarning tartibli bir yo‘nalishdagi harakatidir.