Elektrotehnika va elektronika

Qarshiliklarni aralash ulash 
Qarshiliklarni aralash ulash ketma-ket va parallel ulashlarning birgalikda qo ‘llanilishidir(1.7-rasm). 
Qarshiliklari aralash ulash sxemalarining xilma-xilligi tufayli bunday zanjirlarning ekvivalent 
qarshiligini aniqlashning umumiy ifodasini chiqarib bo‘lmaydi. Har bir konkret hol uchun zanjirdagi
qarshiliklarning ketma-ket va parallel ulangan qismlarini shartli ravishda ajratib olib, ma’lum formulalar 
bo ‘yicha ularning ekvivalent qarshiliklarini hisoblash lozim. 
Qarshiliklari aralash ulangan zangirlarning ekvivalent qarshiligini hisoblash zanjirning oxirgi 
qismidan manba tomon olib boriladi(1.7-rasm, b). Bunda zanjir tobora soddalashib borib, bitta ekvivalent 
qarshilikli zanjir ko ‘rinishiga keltiriladi(1.7-rasm, v). Zanjirning har bir qismidagi tok va kuchlanish Om 
qonuniga binoan hisoblanadi. 
a) 
b) 
v) 
1.7-rasm. Qarshiliklarni aralash ulash.

---

15 
1.3. Om va Kirxgoff qonunlari. 
Om qonuni.
Nemis fizigi Georg Simon Om 1827 yilda tajriba usuli bilan zanjirda EYuK va tok kuchi 
orasidagi bog’lanishni topdi. 
R
R
E
I
0
(1.13) 
R - manbaa ichki qarshiligi (plastinkalar orasidagi elektrolit qarshiligi, generator chulg’ami 
qarshiligi); 
R - iste’molchi qarshiligi ; 
E - manbaa EYuK si; 
Zanjirni bir qismi uchun Om qonuni: 
IR
U
(1.14) 
Kirxgof qonunlari. 
Kirxgofning birinchi qonuni. 
Elektr zanjiri biror-bir tugunga oqib kelayotgan toklar yig’indisi shu tugundan oqib kelayotgan 
toklar yig’indisiga teng. Eki istalgan tugun uchun toklarning algebraik yig’indisi "0" ga teng. 
0
I
(1.15) 
Kirxgofning ikkinchi qonuni. 
2 - qonuni: zanjir berk konturida EYuK larning algebraik yig’indisi kuchlanishlar tushuvi algebraik 
yig’indisiga teng: 
RI
E
(1.16) 

---

16 
1.8-rasm. Tarmoqlangan zanjirning yopiq konturi. 
(1.17) 
(1.18) 
(1.19)