Elektrotexnika va elektronika asoslari

Tok manbalarning quvvatini va foydali ish koeffitsiyentini orttirish uchun ularning ichki qarshiligini kamaytirish kerak.
ZANJIR QISMI UCHUN OM QONUNI:
Zanjir qismida tok kuchi kuchlanishga tug’ri proportsio­nal va qarshiligiga teskari proportsional:

Bunda: U — kuchlanish; R —qarshilik; I—tok kuchi. Kuchlanish zanjir qismida butunlay sarf qilinadi. Shuning uchun bu kuchlanish ni zanjir qismidagi kuchlanishning tushishi deyiladi.

ISH, ENERGIYA VA QUVVAT
Iste’molchidagi zaryadlarni kuchirishda bajarilgan ish quyidagicha topiladi:

tenglamadan foydalanib:

ekanliginn topamiz. Bunda: — manbada issiqlikka aylanadigan energiya.

tashqi zanjirda sarf qilinadigan energiya.
Ishning bajarilish tezligi quvvat deyiladi.

(Vt)— manbaning quvvati

(Vt)— iste’molchining quvvati
(Vt) — isrof bo’lgan quvvat


QARSHILIKLARNI KETMA-KET ULASH
Agar bitta karshilikning (iste’molchining) oxirgi qismasi ikkinchi qarshilikning (iste’molchining) bosh qismasi bilan, ikkinchi qarshilikning (iste’molchi­ning) oxirgi qismasi uchinchi qarshilikning (iste’mol­chining) bosh qismasi bilan va hokazo ulansa, bunday ulanishga ketma-ket ulanish deyiladi. U holda hamma qarshiliklar (iste’molchilar) orqali bir xil tok o’tadi, chunki zanjirning birorta nuqtasida zaryadlar yig’ilmaydi. Om qonuni bo’yicha qarshiliklardagi kuchlanishlar:


Tok kuchi zanjirning barcha qismlarida bir xil bo’lgani uchun,
bo’ladi.
Qarshiliklardagi kuchlanishlarni ularning qisqichlardagi potentsiallar ayirmasi bilan ifodalash mumkin:

Shu tenglamalarning chap va o’ng qismlari hadma-xad qo’shilsa, quyidagi tenglamani olamiz:

ya’ni ketma-ket ulangan qarshiliklarda kuchlanishlar tushuvining yig’indisi zanjirning qisqichlar orasidagi kuchlanishiga teng.
So’nggi ifodani hadma-had tokka bo’lsak, quyidagini topamiz:

yoki
R_э=R₁+R₂+R₃
Bunda: R_э — zanjirning umumiy (yoki ekvivalent) qarshiligi.
Shunday ilib, ketma-ket ulangan qismlardan tashkil topgan zanjirning ekvivalent qarshiligi barcha qarshiliklarning yig’g’indisiga teng ekan