Əmək mühafizəsi və təhlükəsizliyi fənni, onun məqsədi və toxunduğu əsas məsələlər

İstirahət vaxtı və işçilərin məzuniyyət hüquqları 
 
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 37-ci maddəsinə müvafiq 
olaraq hər kəsin istirahət hüququ vardır. Əmək müqaviləsi ilə işləyənlərə qanunla 
müəyyən edilmiş, lakin 8 saatdan artıq olmayan iş günü, istirahət və bayram 
günləri, ildə ən azı bir dəfə 21təqvam günündən az olmayaraq odənişli məzuniyyət 
verilməsi təmin edilir.
İşçilərin istirahət hüququnun qanunvericiliklə təmin edilməsi Əmək 
məcəlləsinin 103…109 –cu maddələri ilə işçilərin normal istirahəti, sağlamlığın 
mühafizəsi qaydaları tənzimlənir.
Qüvvədə olan əmək qanunvericiliyinə müvafiq olaraq aşağıdakı formada 
istirahət vaxtının verilməsi müəyyən olunmuşdur: istirahət və nahar üçün fasilə, 
istirahət günləri, növbələr arası fasilə, bayram günləri, illik məzuniyyət, əlavə 
məzuniyyət və s. 
İstirahət və nahar üçün fasilə Əmək məcəlləsinin 103-cü maddəsinə uyğun 
olaraq aşağıdakı kimidir.
İş günü ərzində işçilərə istirahət və nahar etmək üçün fasilə verilməlidir. 
Fasilənin verilməsi vaxtı və davamiyyəti müəssisə daxili intizam qaydaları, növbə 
cədvəlləri və ya əmək müqaviləsi, kollektiv müqavilə ilə müəyyən edilir.

---

Əmək şəraitinin xarakterinə görə işi dayandırmaqla fasilənin vaxtını və 
davamiyyətini müəyyən etmək mümkün olmadıqda işə götürən işçiyə nahar 
etməyə şərait yaratmalıdır. 
İstirahət və nahar fasilələrinin müddəti iş vaxtına daxil edilmir. İstirahət və 
naşar fasilələrindən işçi öz mülahizəsi ilə istədiyi kimi istifadə edə bilər. Nahar 
fasiləsinin müddəti daxili əmək intizamı qaydalarına uyğun iki saata qədər ola 
bilər.
Növbələr arası fasilə. İşçinin bir iş günü ilə növbəti iş günü arasındakı 
gündəlik istirahət vaxtı azı 12 saat olmalıdır. Növbəti iş vaxtı rejimində işçilərin 
istirahət vaxtının müddəti müvafiq növbə cədvəlləri ilə tənzimlənir.
İstirahət günləri. Əmək məcəlləsinin 104-cü maddəsinə uyğun verilir. Hər 
bir işçiyə həftələrarası fasiləsiz istirahət günlərindən istifadə etməyə şərait 
yaradılmalıdır. Həftələr arası istirahət günlərinin sayı 5 günlük iş həftəsində iki 
gün, altı günlük iş həftəsitndə isə bir gün olmalıdır. Həftəlik istirahət müddəti 42 
saatdan az olmamalıdır.
İş günü hesab olunmayan bayram günləri. Əmək məcəlləsinin 105-ci 
maddəsinə görə Azərbaycan Respublikasının bayramları aşağıdakılardır:
yanvarın 1və 2-si - Yeni il bayramı 
martın 8-də - Qadınlar günü
mayın 9-da – - Faşizm üzərində Qələbə günü
mayın 28-də - Respublika günü 
iyunun 15-də - Azərbaycan xalqının milli qurtuluş günü
iyunun 26-da – - Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri günü 
oktyabrın 18-də - Dövlət Müstəqilliyi günü 
noyabrın 9-da –- Dövlət bayrağı günü 
noyabrın 12-də -– Konstitutsiya günü 
noyabrın 17-də -– Milli dirçəliş günü 
dekabrın 31-də -– Dünya Azərbaycanlılarının həmrəylik günü 
Novruz bayramı -–beş gün
Qurban bayramı -–iki gün 
Ramazan bayramı -iki gün
Ümümxalq hüzr günü. Əmək məcəlləsinin 106-cı maddəsində göstərildiyi 
kimi hər il yanvarın 20-si Azərbaycanın Müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda 
həlak olmuş şəhidlərin xatirəsini yad etmək günüdür. Bu gün iş günü hesab 
edilmir.
Yeni il bayramı, Qadınlar günü, Qələbə günü, Respublika günü, Azərbaycan 
xalqının milli qurtuluş günü, Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri günü,
Dövlət bayrağı günü, Dünya Azərbaycanlılarının həmrəylik günü, Novruz 
bayramı, Qurban bayramı və Ramazan bayramı günləri iş günü hesab edilmir.
Həftələrarası istirahət günləri və iş günü hesab olunmayan bayram günləri 
üst-üstə düşərsə, həmin istirahət günü bilavasitə bayram günündən sonrakı iş 
gününə keçirilir. Qurban və Ramazan bayramları iş günü hesab olunmayan başqa
bayram günü ilə üst-üstə düşdükdə növbəti iş günü istirahət günü hesab edilir. 
Bayram və həftələrarası istirahət günləri biri digərindən əvvəl və ya sonra gələrsə 
iş və istirahər günlərinin ardıcıl olmasının təmin etmək məqsədilə müvafiq İcra 

---

Hakimiyyəti Orqanının qərarı ilə bu iş və ya istirahət günlərinin yeri dəyişdirilə 
bilər.
Əmək məcəlləsinin 108-ci maddəsinə uyğun olaraq bayram günlərindən biri 
olan bayramqabağı, habelə ümumxalq hüzn günü qabağı iş günlərində həftəlik iş 
günlərinin sayından asılı olmayaraq iş gününün müddəti 1 saat qısaldılır.
Altı günlük iş həftəsi ilə işləyən müəssisələrdə bilavasitə ertəsi gün istirahət 
günü olan iş gününün müddəti altı saatdan çox olmamalıdır. 
Əmək məcəlləsinin 109-cu maddəsinə görə müstəsna hal kimi istirahət, 
bayram günlərində işə cəlb olunmuş işçilərin əməyi tərəflərin razılığı ilə işçiyə 
digər istirahət günü verilməklə və ya həmin günlərdə görülmüş işin müqabilində 
ikiqt məbləğdə əmək haqqı ödənilməklə əvəz edilməlidir.