English-Azerbaijani Explanatory

Nil■
 
ل 
Oo
 
'
pp
 ..
Qq
Rr
٠
ىب'س
67
ا-ذج'تت-ل
٧
ئ
٠
لع
ميييي
■
٩١
هج-
ة
رىهح
٠
فيش
3
،غ
'...
٦; 
üu.t 
■ة
■
٣
ل.ل
اك"
Səh. 374-404 
səh
 
٠
4
٦
 
ذ
 
.ب
٠
ل
لا
٠٠
"ةبب
١.٠
'"،؛
لأ
-
 
٦
9
عاب
4
 
١
جو
4
با،
4
.ا
 
.
səb
Xx 
■:. ■ Yy
.ئ
"
٠
-
٠
«<«"
 
hiitado
'
 
...
bi
٠
vyat
(.əd
٠
!
;
.؛
 
.
-372-
٠
 
33
’
.
1■

S/A (Selective 
Availability) — 
Selektiv giriş.
S/MIME
 
= S-MIME
 = 
S\MIME
 
(Secure MIME) 
—
 Elektron poçtda 
təhlükəsiz
 ötürülmə 
protokolu,
 S/MIME 
protokolu. RSA Data 
Security
 
kompaniyası 
işləyib
 
hazırlayıb. Bir çox 
populyar
 e-mail 
proqramlarında 
(məsələn 
b
 
Netscape 
Messenger və 
Microsoft
 
Exchange) 
işlədilir.
S/N
 (Serial
 
Number) — Seriya 
nömrə,
 zavod nömrəsi.
S/PDIF
 
— S
əs
 platalannda 
yüksək
 səviyyəli 
rəqəmsal 
giriş-çıxış.
 Kompüterdən 
səsi kənar
 
rəqəmsal 
cihazlara
 ötürməyə
 
(və 
əksinə) imkan verir. 
Cihazın 
analoq
 deyil,
 rəqəmsal 
olması
 
səsin
 yüksək 
keyfiyyətli
 olmasını təmin 
edir.
s
Sacred — Ehtiyat üçün 
saxlanan.
Safe-
Təhlükəsiz, etibarlı.
Safe
 Format
—Təhlükəsiz 
format
 üsulu. Diskin
 
İçindəki
 məlumatları 
pozmadan
 
formatlaşdırılması.
Safe
 Mode
 
—
 Təhlükəsiz 
rejim. Microsoft Windows- 
un
 
mtixtəlif versiyalarında - 
sazlama 
rejimi. Bu zaman 
əməliyyat
 sistemi 
tam olaraq 
yüklənmir.
Safeguard 
—
 
Qoruyucu qurgu; 
müdafiə 
tədbiri 11 qoramaq; 
müdafiə etmək.
Safety —
Təhlükəsiz, etibarlı.
Sag
 — Gərginliyin düşməsi. 
Dəyişən cərəyan 
mənbəyinin gərginliyinin 
15-100
 
٥/
o
 düşməsi.
Sagan — sl. Saysız-hesabsız, 
saya-hesaba 
gəlməyən (məs. 
proqramda xətalar).
Salami 
Shaving —«Salyami 
təraşı»;
 kompüter şəbəkə 
dələduzluğu (cinayətkarlıq). 
Kompüterə müştərinin 
xəbəri
 olmadan
 elə bir 
proqram
 yeridilir 
ki, bu 
proqram
 
müştərinin bank 
hesabından kiçik məbləğlər 
çıxarır (oğurlayır). 
Müştərinin
 
isə 
bundan çox 
vaxt
 xəbəri
 
olmur.
Sait 
— nəşr. 
«Duz» (təsvirdə 
ağ
 
elementlər şəklində 
təhriflər).
Salutation
 
— 
Salamlama. 
Salvation
 Program —
 Xilas 
proqramı.
Samizdat — Samizdat 
(kustar 
üsulla
 nəşr olunub yayılmış 
satışda
 
olmayan proqram 
sənədlər).
Sample
 — Misal, 
nümunə.
Musiqi
 terminologiyasında 
- 
qısa səs fraqmenti, hansısa 
musiqi
 
alətinin səslənməsi 
nümunəsini saxlayan fayl. 
Həmçinin,
 sekvenserlərdə 
(bax: 
Sequencer) 
istifadə 
olunur.
 MIDI
 siyahılarının 
(bax: MIDI), həm də 
trekerlərin
 
(bax: Tracker) 
səsləndirilməsi
 zamanı 
onlardan
 
musiqi 
kompozisiyaları
 yığılır.
Sample
 Rate —
 Adda-budda 
seçmə;
 
seçmə norması.
Sampling
 — 
Seçmə, 
diskretizasiya, kvantlama.
Samsung (Samsung Group) — 
Samsung
 Group 
korporasiyası
 - elektron, 
hesablama
 
texnikası və 
mobil
 
telefonlar istehsalçısı 
(Cənubi
 
Koreya).
Samurai
 
— sl. «Samuray» 
(sistemləri aşkar şəkildə 
sındıran
 
haker).
Sandbender — sl. «Qum 
tanrısı»
 (inteqral 
sxem 
istehsalçısı
 və 
ya silisium 
litoqrafiya
 mütəxəssisi).
Sandwich Tape — Çoxqatlı 
lent.
Sanity
 — 
Salamat,
 
işə 
hazır.
Sans Serif 
— 
[mətbəə şrifti] 
Kərtiksiz
 
ən çox 
yayılmış 
şriftlərdən biri. Helvetica 
və 
ya
 
Arial tipli 
şrift.
Sanyo
 — Çin dilində «Üç 
okean»
 deməkdir. 
Elektron 
məhsullar 
istehsalçısı.
SAP
 — «Systems, 
Applications, 
Products in 
Data
 Processing» - IBM-in 
4
 
keçmiş əməkdaşı 
tərəfindən
 
yaradılıb. 
Onlar 
Systems/Applications/Projec
 
ts qrupunda birgə 
çalışıblar.
-374-
-375-

SARC 
(Symantec Antivirus 
Research
 Center) — 
Symantec korporasiyasının 
antivirus təhqiqatı mərkəzi.
Sash
 
— Yerdəyişən pəncərə 
ramkası.
SATA (Serial
 ATA)
 —
 
Köhnə 
ATA-i
 
əvəzləyən, daxili 
yaddaş
 
qurğusunun 
(məsələn, vinçester) 
qoşulması
 üçün
 
yeni 
interfeys.
 
Köhnə 
interfeysdən 
fərqli olaraq, 
Serial
 
ATA-in şini (xüsusi 
kabel) cihazların paralel 
yox, ardıcıl qoşulmasını 
dəstəkləyir. Hər 
bir SATA 
cihazı (vinçester və disk 
yeri) sistem 
platada 
özünəməxsus dəliyə
 
qoşulur 
və inhisarçı olaraq bir kanalı 
tutur.
Satellite
 
— 
Peyk.
Satisfiability — 1)
 İcra
 
oluna 
bilən
 
2) Məmnunluq; qəbul 
oluna
 
bilən.
Saturation
 
— Doyma dərəcəsi. 
Rəngin xarakteristikasını 
müəyyən
 edir.
Save — Saxlamaq, yadda 
saxlamaq.
 Qeyd 
etmək.
Save
 As 
— 
...kimi saxlamaq. 
Bir
 çox proqramlarda 
baş 
menüdə sənədin, faylm 
başqa adla və ya başqa 
parametrlərlə
 
yadda 
saxlanması əmri.
Save As Channel — 
Seçilmiş 
sahənin
 alfa-kanal
 kimi 
yadda
 
saxlanması.
Save to Disk — Seçilmiş 
sahənin
 fayl şəklində
 diskə 
yazılması
 (saxlanması).
Saving — 
1) Saxlama (məs., 
yaddaş 
sisteminin
 
vəziyyətinin) 2)
 Qənaət 
etmə.
SB 
(Sound
 Blaster) 
— 
1) 
Saund-blaster,
 səs 
generatoru 2) (Sound Board) 
— Səs 
platası.
Scalability
 Miqyası
 
arta 
bilən,
 genişlənə bilən.
Scalable
 Font — nəşr. Miqyası 
arta
 bilən 
şrift.
 Keqli 
proqramla
 böyüyən şrift.
Scalar 
— Skalyar, skalyar 
kəmiyyət. 
Tək qiymətli 
dəyişən (Scalar Variable).
Scale
 
— 
Miqyas, şkala.
Scale down — Miqyası 
kiçiltmək.
Scale
 to Fit Page — Səhifəyə 
yerləşdirmək
 üçün miqyası 
kiçiltmə.
Scale
 
up
—Miqyası 
böyütmək.
Scaling 
—Miqyası 
dəyişdirmə. 
Dəyişdirmə. 
Təsvirin,
 
şriftin və ya 
qrafik 
obyektin
 miqyasının 
artırılıb-azaldılması.
Scan — Skan etmə, skanlama, 
həmçinin
 nəyin 
isə 
mövcudluğunu
 ayırd 
etmə.
Scanhead
 —
 Ştrix 
kodu 
oxuyan
Scanner — 
Skaner. Qrafik 
təsviri 
rəqəmsal ikiölçülü 
formata
 keçirən 
elektron 
qurğu.
 
Skanetmə
 nəticəsində 
nöqtəli
 (rastr) təsvir almır.
Scanning 
— 1) 
Skanetmə; 
baxış; axtarış; təhqiqat 2) 
Açma.
Subtractive
 
Colors — nəşr. 
Subtraktiv rənglər. 
Obyektlərin işığı udması 
nəticəsində yaranan rənglər. 
Bu model (CMYK, bax) 
rənglər
 əsasən
 
poliqrafiyada 
işlədilir.
ScanningBar— 
1)
Düzbucaqlı seçmə forması 
2)
 Çeşidləyici 
punkt 
(elektron
 
poçtda). 
Scanno
 —
 
sl. Skanetmə xətası. 
Scarce
 —
 Çatışmayan, 
defisit.
Scatter
 —
 nəşr. 
Obyekti 
hissələrə
 bölərək
 təsvirin 
piksellərini 
səpib yayan 
alət.
Scavenging — Zibil yığımı.
Sceleton 
=
 Stub — Surroqat.
Kəsici, bağlayıcı klapan.
Scenario — 
Ssenari (məs., 
insan-maşın
 dialoqunun).
Sceptron (Spectral 
Comparative
 Pattern 
Recognizer)
 — Septron 
(spektral
 analiz nəticəsində 
nitqi
 
ayırd edən — 
tanıyan 
qurğu).
Schedule
 
— 
Təqvim, cədvəl, 
proqram-cədvəl.
Scheduled 
Task — Təqvimlə 
təyin 
olunmuş tapşırıq.
Scheduler
 = 
sch(ed) —
Tapşırıqları
 planlaşdıran.
Zamanı çatanda
 
digər 
proqramları
 
işə salan 
proqram.
Scheduling
 — Təqvimlə 
planlaşdırma.
Schema
 
— 
Sxem (məlumatlar 
bazasında məntiqi struktur).
Schematic
 
— 1) Sxem, 
sxematik təsvir 2) Sxematik.
Scheme — 1)
 Plan, 
sxem 2) 
Sxem qurmaq.
-376-
-377-

Science 
— 
Elm; nəzəriyyə; 
elmi
 metod; 
elmi 
metodologiya.
Scientist
 
— Alim; 
elmi işçi.
Scissoring 
— nəşr. 
Kəsib 
ayırma (qrafik təsvirin bir 
hissəsini).
Scissors — Qayçı.
Scissors and Paste Method —
Qayçı və yapışdırma 
metodu.
SCO
 
(Santa Cruz Operation) 
— 
SCO 
firması. SCO Unix 
sistemini işləyib hazırlayan 
firma. 
Sonradan bu sistem 
Caldera
 adlandırılıb, sonra 
təzədən
 köhnə
 
adına 
qaytarılıb.
Scope
 —
 
Görünən sahə 
(sərhədi),
 həqiqi 
(fəal) 
sahə.
Scope
 Operator
 — Skoup 
operator
 (C++).
Score — 
1) Kadrlar cədvəli. 2) 
Qiymət
 
|| qiymətləndirmək.
Scrambled — Şifrələnmiş. 
Scraperboard— nəşr. Ərsin 
(mala)
 effekti. 
Təsvirin 
boyasını
 qoparan 
effekt.
Scratch — nəşr. Cırma. 
Qazıma
 effekti.
Screen
 — 
Ekran. 
Ekranda 
təsvir.
Screen Capture — Ekranı 
tutma,
 ekranın «şəkli». 
Ekranda
 
görünənlərin 
şəklinin
 fayla formasına 
salınması.
Screen
 Cursor — Ekran 
kursoru.
Screen Dithering — Video 
altsistemi
 True Color (16,7 
mln. rəng)
 rejimində 
çalışmırsa,
 
rəng keçidlərinin 
yumşaldılmasınm
 3 
variantı 
təsəvvür olunur.
Screen Door — nəşr. Qapı toru 
effekti aləti. Təsvirin 
üzərinə 
gətiriləndə 
onun 
üzərini
 tor örtür və təsvir 
yumşalır.
Screen
 Element —
 
Ekran 
elementi.
Screen
 
Saver — «Ekran 
qoruyucusu»
 
proqramı. 
Kompüter uzun müddət işsiz 
qaldıqda müxtəlif təsvirlərdə 
və ya animasiyada ekrana 
çıxır.
Screened
 — 
Ekranlaşdınlmış, 
məsələn,
 şəbəkələrarası 
ekranla
 
qorunan.
Screening — 
1) Ekranlaşdırma 
2)
 Trafaret çapı 
3) Təsvirin 
çıxışı (ekrana).
Screenshot
 
٥
 
Screen
 Shot
 — 
Ekran 
şəkli
 (surəti), skrinşot. 
Lazım
 
olan an ekranın ani 
şəklinin «çəkilməsi».
Script
— Skript 
(makros), iri 
proqram
 paketi üçün xüsusi 
yazılmış
 
mikroproqram.
Script
 
Editor — Makrosların 
yazılması və 
redaktəsi üçün 
xüsusi
 
redaktor-proqram.
Scripts 
Online — 
Online-da 
işləyən 
xüsusi 
mikroproqram.
 
Web-sayt 
üçün
 
informasiya və
 
hazır 
makroslar yükləyir.
Scroll
 
— Fırlatmaq, 
yerdəyişmək (proqram 
pəncərələrini
 və 
onun 
içindəkiləri).
Scroll Bar — 
Microsoft
Windows
٠
da
 üfüqi və şaquli 
xətkeşləri
 
idarə edən, 
ekranın sərhədi boyu 
yerləşən itib-peyda olan 
çubuq
 
(bax: Scrolling). 
Scroll
 down —
 Aşağıya 
doğru 
fırlatmaq.
Scroll up — Yuxarıya doğru 
fırlatmaq.
Scrolling — Təsvirin 
«fırlanma»sı,
 bu zaman 
bir 
hissə
 ekrandan
 çıxa 
(gizlənə) bilər.
Scrubbing
 
— Yazıya yavaş 
sürətlə qulaq
 asma.
SCSI
 (Small Computer 
Systems
 
Interface) — 
Yaddaş 
qurğularını
 
(sərt 
diskləri, CD-ROM, CD-R, 
MO),
 həmçinin 
bəzi xarici 
avadanlıqları
 
(məsələn, 
skanerləri)
 ana plataya 
qoşmaq üçün yüksəksürətli 
interfeys. SCSI-qurğular
 
standartlardan, 
məsələn IDE 
(bax:)
 interfeysə
 nisbətən 
daha sürətlidir, amma onun 
işləməsi
 üçün
 kompüterdə 
xüsusi kontroller olmalıdır 
(bax:
 
Controller).
Sculptured
 
Keyboard —
Relyef
 klavişli klaviatur.
Scumware — 
Ziyanverici 
proqram
 
təminatı, 
ziyanverici
 
soft.
Scuzzy — sl. Kiçik hesablama 
sistemləri interfeysi.
SDRAM (Synchronous 
DRAM)
 —
 
Operativ 
yaddaşın standart 
mikrosxem
 tipi. Bax: EDO, 
RDRAM
SDSL
 (Symmetric
 
DSL, Single 
Pair
 DSL) — Simmetrik 
və 
ya
 
bircütlü rəqəmsal 
abonent 
xətti,
 
SDSL xətti.
-378-
-379-

Seal
 
— İzolə qatı, izolyasiya.
Seal
 off
—
Möhkəm 
lehimləmə;
 
hermetik
 
qapama.
Sealant — Bərkidici.
Sealing-in — Hermetizasiya, 
tökmə.
Sealing-off —
 Kabelin 
məftilini izolyasiyadan azad 
etmə.
Seamless 
Access — Birbaşa 
müraciət
Search
 
— Axtarış, 
axtarmaq. 
Tapmaq.
Search
 and Replace
 — Tap 
(sonra) 
dəyiş.
Search Engine — internet 
şəbəkəsində
 
axtarış 
mexanizmi.
Searcher
 
— 
Axtaran.
Searching — 1) 
Axtarış 2) 
Axtanş
 sistemi.
SECAM
 (Sequentiel [Systeme 
Electronique] Couleur Avec 
Memoire, 
Sequential Color 
With
 Memory) — SECAM 
formatı
 
[standartı]. 
Fransada, 
Şərqi
 Avropa 
ölkələrində
 və
 
keçmiş SSRİ 
respublikalarında qəbul 
olunmuş televiziya rəng 
standartı. 
PAL standartına 
yaxın
 
standart.
Second 
٥
 
sec
 1) Saniyə 2) 
İkinci
 (sayda).
Secondary
 
— 
İkinci. İkinci 
dəfə. İkinci
 dərəcəli.
Secondary
 Slave 
— İkinci 
kiçik (abonent şinində).
Secrecy
 —
 
Məxfilik.
Secret — Məxfi iş, sirr. 
Section — Sahə, seksiya.
Bölmə;
 
hissə; 
kəsik.
Sector — Sektor.
Secure
 Access —
 Təhlükəsiz 
giriş; qorunan 
giriş.
Security
 
— 
Məxfilik, 
informasiyanın
 
qoruması.
Security Accounts Manager 
—
 Məlumatların sistemində 
qorumanın 
administrator 
hesabı.
Security
 
Identifier = SID = 
Security
 ID — 
Windows 
NT sistemində təhlükəsizlik 
(qoruma) identifikatoru.
Seed
 
File — Prototip faylı 
(yeni
 layihə
 faylı yaratmaq 
üçün
 
xüsusiyyətlərə malik 
şablon).
Seeding 
— Gəmişdirmə, 
ovlama. Təqib etmə.
Seek
 —Axtarış.
Seek Time — Axtarış müddəti. 
Seek(ing)
 —
 Axtarış.
Seepage
 
— Təsadüfi 
itki 
(informasiyanın).
Segment
 
٥
 
seg
 
— Sahə 
kəsiyi, 
hissə,
 seqment.
Sex
 
Changer — sl. 
Transvestitor (interfeys 
kabeli
 «qadm-kişi»). 
Sexadecimal —
 On 
altılı. 
Sequence 
= seq — Ardıcıllıq, 
təqibetmə
 
ardıcıllığı, sırası. 
Sequencer
 
— Sekvenser, 
MIDI-musiqisi yaratmaq 
üçün
 proqram.
Sequential
 
— 
Ardıcıl (proses); 
paralel
 olmayan.
Select — Seçmək, qeyd etmək. 
Select a Number of 
Consecutive
 
Pages — Bir 
neçə səhifəni 
(ardıcıl) 
seçmək.
Select
 
All — Hamısını seç 
(Ctrl+A) 
əmri.
Select
 Camera
 —
 Çəkilən 
şəkillərin
 kompüterə 
daxil 
edilməsi
 üçün rəqəmsal 
fotoaparat opsiyasmın 
seçimi.
Select Source — Təsvirin 
kompüterə
 daxil
 edilməsi 
üçün xarici mənbə
 (skaner 
və
 
s.)
 opsiyasmın seçimi. 
Selection — Seçmə. Piksellərin 
yerdəyişməsi,
 
transformasiyası
 
və 
s. 
əməliyyatlar
 üçün 
fraqmentin
 seçilməsi.
Selection
 Plug-ins — 
Hər 
hansı bir fraqmentin 
seçilməsi üçün əlavə filtrlər.
Selective Color — Rəng 
spektrinin
 müxtəlif 
sahələrinin,
 həmçinin işıq- 
kölgələrin və 
çalarlann 
seçimi.
Selector
 — 1) Selektor; 
axtaran; 
açar 2) 
Deşifrator.
Self — Özü-.
Self
 
Test — Özünü yoxlama. 
Self-Acting —
 Avtomatik. 
Self-Adapting — Öz-özünə 
adaptasiya.
Self-Check
 System 
—
Ozünənəzarət
 
sistemi; 
Özünənəzarəti olan 
sistem.
Selfloop — İlgək.
Self-Powered
—
 1)
Batareyasız
 2)
 Özünü enerji 
ilə təmin edən.
Self-Recording 
— 
Özüyazan.
Self-Recovery
 
— özünü bərpa 
edən.
Self-Regulation 
—
Özütənzimlənən.
Self-Repair —- Özünübərpa || 
özünü
 bərpa edən
-380-
-381-

Self-Synchronization 
—
Avtosinxronizasiya.
Self-Test — Özünənəzarət, 
özünü
 
test edən.
Self-Tuning
 —
 Özünü 
sazlayan (kökləyən); 
avtosazlayıcı.
Self-Verification
 
—
Özünənəzarət; 
özünü
 
yoxlayan.
Selling
 Value
 — Satış
 
qiyməti. 
Semantic Analysis — 
Semantik
 
analiz. Proqramın 
ilkin
 mətni kompilyatoru ilə 
analizin son fazası.
Semantic Error — Semantik 
xəta. 
Dilin sintaksisini 
pozmayan proqram xətası.
Semantics — Semantika. 
Proqramlaşdırma dilində söz 
və
 
simvolların 
mənasım 
verir.
Semi
 
— sl. Nöqtəli vergül 
(simvolun
 adı).
Semicolons — 
Nöqtəli vergül 
«;»işarəsi.
Semiconductor
 
—
Yanmkeçirici.
Semidecision
 — Yarımçıq 
qərar.
Semi-Free 
Software — 
Yarıazad
 
proqram 
təminatı 
(istifadəyə, modifıkasiyaya 
və
 
qeyri-kommersiya 
məqsədli yayımına 
icazə 
verilir).