Ər psixologiya elminin sürə



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə18/50
tarix13.04.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#13830
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   50

r   
praktik    psixoloqun    iş  sistemində
  
özünə
m
ə
xsus  yer  tutur.  Bu  qrupa  aid  edil
ə
n s
ə
n
ə
dl
ə
r  praktik  psixoloqun  
peşə
  f
ə
aliyy
ə
tinin  t
əşkilini,  planlaşdırılması  və
  metodik  t
əminatını  nə
z
ə
rd
ə
  
tutur.    Psixoloji    f
ə
aliyy
ə
tin    u
şaqların    tə
limi    v
ə
    t
ə
rbiy
ə
si    prosesi    il
ə
  
birl
əşdirilmə
si    bu    sah
ə
d
ə
   
çalışan      mütə
x
ə
ssis-psixoloqu 
xüsusi  sə
n
ə
dl
ə
r  
bloku  yaratmağa  yönə
ldir. 

 
110 
 
 
 
T
əşkilati
-metodik  s
ə
n
ə
dl
ə
r  blokuna  
aşağıdakılar  daxildir:
 
- Praktik  psixoloqun  t
əhsil  müə
ssis
ə
sind
ə
  
iş  vaxtının   
xronometraji; 

Praktik  psixoloqun  iş  qrafiki;
 
- Praktik  psixoloqun ili
k  iş  planı (peşə
  f
ə
aliyy
ətinin  strategiyası);
 

Praktik  psixoloqun  diferensial aylıq  iş  planı (peşə
  f
ə
aliyy
ətinin  proqramı);
 

Psixoloji  sorğu  blankları  və
  jurnal; 

Praktik  psixoloqun  illik  yekun  hesabatı.
 
 
Xronometraj - 
psixoloqun  müə
yy
ə
n f
ə
aliyy
ə
t  sah
ə
l
əri  üzrə
 
işinin  vaxt 
norması    reqlamentinin    mə
cmuyudur.    T
ə
hsil    sah
ə
sind
ə
   
çalışan    praktik  
psixoloqun    aylıq    iş    vaxtı    norması    orta 
 
hesabla    144    saat    müə
yy
ə
n  
edilmişdir    ki,    bu    da    müvafiq    olaraq    hə
ft
ə
d
ə
    orata    hesabla  36    saat  
dem
ə
kdir.    Onlardan    h
ə
ft
ə
d
ə
    12    saat    metodiki    m
ə
qs
ə
dl
ə
r
ə
 
(xüsusi  
ə
d
əbiyyatın    öyrə
nilm
əsi,    yeni    psixoloji    texnologiyaların    mə
nims
ə
nilm
ə
si,  
regional    t
ə
dbirl
ə
rd
ə
,    m
ə
s
ə
l
ə
n,    konfranslarda,    seminarlarda,    kollegial  
m
ə
sl
ə
h
ə
tl
əşmə
l
ə
rd
ə
   
iştirak  etmə
k,    s
ə
n
ə
dl
ə
ri    t
ə
rtib    etm
ə
k    v
ə
    s.)  xidm
ə
t  
etm
ə
lidir. 
 
İş  qrafiki
  -  
iş vaxtının  xronometraj   əsasında   müxtəlif  iş  sahə
l
ə
ri  
üzrə
  
gündə
l
ik  bölgüsüdür.  Psixoloq  hə
ft
ənin  5  günü  üçün  öz  işini  qrafik  
şə
klind
ə
  
planlaşdırır.  Qrafikdə
  f
ə
rdi  v
ə
  
qrup  şə
klind
ə
  f
ə
aliyy
ətin, müxtə
lif  
istiqam
ə
tl
ər    üzrə
   
işin  mə
zmunu    v
ə
   
metodik    vaxtın    müddə
tl
ə
ri    qeyd  
olunur. 
 
İllik  iş  planı
  - 
(peşə
  f
ə
aliyy
ətinin  strategiyası)  təhsil  müə
ssis
ə
sind
ə
  
psixoloqun  bir  illik işinin   mə
qs
ə
d v
ə
  v
ə
zif
ə
l
ə
rini 
ə
ks  etdir
ə
n  
ən  mühüm  
s
ə
n
ə
dl
ə
rd
ə
n  biridir. 
 
Praktik    psixoloqun    strategiyası    adlandırılan    bu    sə
n
əd    uşaqların  
t
ə
hsili  v
ə
  t
ə
rbiy
əsi  üzrə
  
dövlət  proqramları ilə
  
müə
yy
ən  edilmiş  tə
hsilin  
m
ə
zmununa,    t
əhsil    standartlarına    uyğun    olaraq      tə
rtib    olunur.    Praktik  
psixoloq illik  iş planını  tə
rtib ed
ə
rk
ən  öz peşə
  f
ə
aliyy
ətinin  konsepsiyasının, 
T
ə
hsil  Sistemind
ə
  psixoloji  xidm
ət  haqqında    ―Əsasnamə‖nin      tə
l
ə
bl
ə
rini  

 
111 
 
 
n
ə
z
ə
r
ə
  
almalıdır.  İllik  iş  planında praktik  psixoloqun  mə
qs
ə
di,  v
ə
zif
ə
l
ə
ri,  
işin   istiqamə
tl
ə
ri,    m
ə
zmunu    v
ə
   
formaları,  onların    icra    müddə
tl
ə
ri    qrafik  
şə
klind
ə
  v
ə
  ya  s
ə
rb
əst  şə
rhetm
ə
  
formasınd
a  qeyd  olunur. 
 
Diferensial  aylıq iş planı
 

 praktik  psixoloqun  t
əhsil  müə
ssis
ə
sind
ə
  
ayrı
-
ayrı    fə
aliyy
ə
t    sah
ə
sind
ə
     
işinin    konkret    mə
zmununu   
ə
ks    etdirir.  
Diferensial    planda    f
ə
aliyy
ətin    növü,    onun    mə
qs
ə
d    v
ə
    v
ə
zif
ə
l
əri,    işin  
forması, 
 
kontingentin    miqdarı    və
   
yaş    qrupu,    fə
aliyy
ət    üçün    vasitə
l
ə
r,  
z
ə
ruri  material  v
ə
  
avadanlıqların  miqdarı   ə
ks  olunur.   
 
Psixoloji  sorğu  jurnalı
 - bu v
ə
 ya dig
ər  şə
xs
ə
  
münasibə
td
ə
  psixoloji  
müdaxilə
nin  z
ə
ruriliyini  qeyd
ə
  almaq  m
ə
qs
ə
din
ə
  xidm
ə
t  ed
ə
n  s
ə
n
əddir. İş 
planı    ilə
    birlikd
ə
   
sorğu    jurnalı    psixoloji    tə
dbirl
ə
rin    m
ə
zmununu    v
ə
  
h
əcmini  müə
yy
ən edir. Psixoloji  sorğular uşaq və
 yeniyetm
ə
l
ə
rl
ə
  
ünsiyyə
td
ə
  
olan    valideynl
ə
rd
ən,    ayrı
-
ayrı  müə
lliml
ə
rd
ən,  hüquqşünaslardan    və
    t
ə
hsil  
müə
ssis
ə
sinin    r
ə
hb
ə
rliyind
ə
n    daxil    ola    bil
ə
r.    Z
əruri    hallarda    sorğunun  
gizli  olmasını  tə
min    etm
ək  üçün   jurnala  kodlaşdırılmış  blanklar   ə
lav
ə
  
oluna  bil
ə
r.   
 
Yekun  hesabat - 
praktik  psixoloqun illik  iş planında  nə
z
ə
rd
ə
  tutd
uğu  
v
ə
 icra etdiyi  t
ə
dbirl
ə
rin  n
ə
tic
ə
l
ə
rinin  m
əcmuyudur.  Hesabat  planlaşdırılmış  
psixoloji    t
ə
dbirl
ərin    ayrı
-
ayrı    istiqamə
tl
ər    üzrə
   
icrasının    nə
    d
ə
r
ə
c
ə
d
ə
  
t
əmin  olunmasına  aydınlıq  gətirir.  İcra  olunmamış  bu və
 ya  dig
ə
r  t
ə
dbir  
haqqınd
a  onun  yerin
ə
  yetirilm
ə
m
ə
si  s
ə
b
əbi  göstərilir.  Xüsusi  qeyd  etmə

lazımdır  ki,    məxfi    xarakter    daşıyan    məlimatlar    peşə
    sirri    kimi    gizli  
saxlanılır  və
  hesabata  daxil  edilmir.  
 
1.3.5Praktik  psixoloqun f
ə
aliyy
ə
tinin etik  prinsipl
ə
ri 
           Psixoloq  h
ər  bir  insanın  varlığına  və
  l
ə
yaq
ə
tin
ə,  öyrə
nm
ə
  obyekti  
kimi   şə
xsiyy
ə
tin
ə
  
hörmə
t  b
ə
sl
ə
yir.  T
ədqiqatçılıq  baxımından  sə
rb
ə
st olan  
psixoloq      peşə
kar    f
ə
aliyy
ə
tind
ə
 
öz    üzə
rin
ə
   
böyük    mə
suliyy
ət    götürmüş 
olur. Praktik  psixoloqun  f
ə
aliyy
ə
tin
ə
  veril
ə
n  
ə
sas  t
ə
l
ə
bl
ə
r  ilk  d
ə
f
ə
 olaraq  

 
112 
 
 
1963-
cü    ildə
   
Amerika    Psixoloqlar    Assosiasiyası    tə
r
ə
find
ə
n    19    prinsip  
şə
klind
ə
   
müə
yy
ə
nl
əşdirilmiş,    1965    və
    1972-ci    ild
ə
    h
ə
min    prinsipl
ə
r
ə
  
müə
yy
ə
n  d
əyişikliklər  edilmişdir.
 
 
Psixoloqun  f
ə
aliyy
ə
tind
ə
 
aşağıdakı 
etik prinsipl
ə
r 
əsas  götürülmə
lidir: 
1.  M
ə
suliyy
ə
t  prinsipi.  
İnsanın  insan  tə
r
ə
find
ən  qarşılıqlı  anlaşılması  
öhdəliyini  öz    üzə
rin
ə
   
götürən    psixoloq    öz    işində
    obyektivliy
ə
,  
düzgünlüyə
   
böyük ə
h
ə
miyy
ə
t  verm
ə
lidir.  
2.  S
əriştə
lilik    prinsipi.   
Yüksək  peşə
    s
əriştə
liliyi    psixoloqun    v
ə
zif
ə
si,   
c
ə
miyy
ətin maraqları  baxımından  onun  qarşısında  duran  öhdə
likdir. 
3. 
Ə
xlaqi    v
ə
   
hüquqi  standartlar  prinsipi.
 
Psixoloq  öz  fə
aliyy
ə
tind
ə
  
c
ə
miyy
ə
td
ə
    b
ə
rq
ə
rar    olmu
ş   sosial  normalara  və
   
ə
xlaqi    t
ə
l
ə
bl
ə
r
ə
  
hörmə
tl
ə
   
yanaşmalı,    ə
xlaqi    v
ə
   
hüquqi    standartların    pozulması  
hallarına  yol vermə
m
ə
lidir. 
4. 
Yanlış    tə
s
əvvürlə
r    prinsipi.    Psixoloq    t
əhsil    aldığı    və
  ya    daxil 
olduğu    ali    mə
kt
ə
b    v
ə
    ya    t
əşkilat    və
    c
ə
miyy
ət    adından    çıxış  
etm
ə
kl
ə
 
yanlış  tə
s
əvvürlər  yaradılması meyllə
rind
ən  uzaq  olmalıdır.
 
5.  M
ətbuat  üçün
    b
ə
yanatlar    prinsipi.   
Psixoloq    müştə
ril
ə
rl
ə
   
işinin  
t
ə
tbiqi  sah
ə
l
ə
ri  il
ə
  
bağlı  mətbuat  üçün  bə
yanatlar  ver
ə
rk
ə
n  obyektiv  
v
ə
 d
ə
qiq o
lmalı, sensasiya  doğuracaq  yanlışlığa yol  vermə
m
ə
lidir. 
6. 
Konfidensiallıq    prinsipi.
   
Psixoloq    peşə
   
sirrini    qorumalı,    fə
rd  
haqqında    məlumatların    gizli    saxlanılacağını    tə
min    etm
ə
li    v
ə
    bu  
bar
ə
d
ə
  z
ə
man
ə
t  verm
ə
lidir.  
7. 
Müştərinin_rifahı_prinsi_pi.'>Müştərinin    rifahı    prinsi
pi.   
Psixoloq    iş    apardığı    adamın    və
  ya  
qrupun  m
ənafeyini müdafiə
  etm
ə
li  v
ə
 
onun  toxunulmazlığına  hörmə
t  
b
ə
sl
ə
m
ə
lidir. 
8. 
Müştə
ri  il
ə
  
qarşılıqlı  münasibə
t   prinsipi.  
Psixoloq   müştə
rini   
     
qarşılıqlı  münasibə
tl
ə
rin  
ə
sas  c
ə
h
ə
tl
ə
ri  bar
ə
d
ə
  m
əlumatlandırır  və
    
     
onu  bu münasibə
tl
ə
r
ə
  
qoşulmağa  yönə
ldir. 

 
113 
 
 
9. 
Şə
xssiz  xidm
ə
t    prinsipi.   
Diaqnostik,    müalicə
    v
ə
  ya    m
ə
sl
ə
h
ə
t  
m
ə
qs
ə
dil
ə
    h
əyata  keçirilə
n    psixoloji    xidm
ət    yalnız    peşə
kar  
münasibə
tl
ə
r    kontekstind
ə
    h
əyata  keçirilmə
lidir.   
Müştə
rinin 
müayinə
sinin    n
ə
tic
ə
l
ə
ri    v
ə
  ya    veril
ən    tövsiyə
l
ər    onun    peşə
kar  
nüfuzuna ziyan  vurmamalı,  mə
tbuat  v
ə
 ya  dig
ər  kütlə
vi  informasiya  
vasit
ə
l
ə
ri il
ə
 
yayılmamalıdır.
 
10. Xidm
ət  haqqında  elan prinsipi.
 
Psixoloq  peşə
kar  xidm
ə
tl
ə
 m
əşğu

olması barə
d
ə
  
müxtə
lif informasiya vasit
ə
l
ə
rind
ə
 
peşəkarlıq  sə
viyy
ə
si,      
diplomun  statusu, ünvan,  telefon  nömrəsi, iş  vaxtı    və
   
göstə
ril
ə
n  
xidm
ət  növü  haqqında mə
lumatlar  ver
ə
 bil
ə
r. 
11. Peşədaxili  münasibə
tl
ə
r  prinsipi. 
Psixoloq öz  peşə
  h
əmkarları ilə
  
qarşılıqlı  münasibə
tl
ə
rind
ə
 s
əmimi olduğunu  göstə
rm
ə
lidir. 
12. 
Ə
m
əyin    ödə
nilm
ə
si  prinsipi.   
Peşə
kar    t
əcrübə
d
ə
  psixoloqun  
ə
m
əyinin    ödə
nilm
ə
si    il
ə
   
bağlı      maliyyə
    m
ə
s
ə
l
ə
l
əri    peşə
  
standartlarına,  müştə
rinin    v
ə
   
peşə
nin    maraqla
rına uyğun olmaqla  
ödə
nilir. 
13. Testin  n
ə
tic
ə
l
ə
rinin m
ə
xfiliyi  prinsipi.  Psixoloji  testl
ə
rin  v
ə
  dig
ə
r  
t
ədqiqat    metodlarının    nə
tic
ə
l
əri    sınanılan    şə
xsin    x
ə
b
ə
ri  olmadan  
kütlə
vi n
əşrlə
rd
ə
 
ə
ks oluna  bilm
ə
z.  
14. 
Testin    interpretasiyası  prinsip
i.    Testin  qiym
ə
tinin    n
ə
tic
ə
l
ə
ri,    o  
cümlə
d
ən test  materialları  yalnız  o şə
xsl
ə
r
ə
    veril
ə
    bil
ə
r  ki,    onlar  
h
ə
min  n
ə
tic
ə
l
ə
ri  interpretasiya  etm
ə
k  v
ə
 
onlardan lazımi  sə
viyy
ə
d
ə
  
istifad
ə
  etm
ə
k  qabiliyy
ə
tin
ə
  malik olsunlar.  
15.  Testin    n
əşri    prins
ipi.    Psixoloji    testl
ə
r    kommersiya    n
əşri  üçün  
yalnız    o  nəşriyyatlara  verilə
    bil
ə
r  ki,    onlar    h
ə
min    testl
ə
ri  
peşəkarlıqla    iş    apara    bilən    mütə
x
ə
ssisl
ər    arasında    yayılmasını  
t
ə
min  etm
ə
y
ə
  z
ə
man
ət  vermiş olsunlar. 
 
16.  T
ə
dqiqatlarda    ehtiyatl
ılığın    gözlə
nilm
ə
si    prinsipi.    Psixoloqun   
t
ədqiqatları  insanların  rifahı  ziddinə
 
yönə
lm
ə
m
ə
li,  onlara    ziyan  

 
114 
 
 
vurmamalıdır.    Şə
xsiyy
ə
tin  enerji  v
ə
 
imkanlarını  qiymə
tl
ə
ndirm
ə
k  
üçün  psixoloq  alternativ  üsulların  tə
tbiqin
ə
  
görə
 m
ə
suliyy
ət daşıyır. 
H
ər    bir  şəxsin    üzə
rind
ə
 
aparılan    tədqiqat    onun    razılığına  
əsaslanmalı,  bu  zaman  həmin  şəxsin    şə
r
ə
f    v
ə
  l
ə
yaq
ə
tin
ə
   
hörmə
t  
b
ə
sl
ə
nilm
ə
li,   etik  m
ə
suliyy
ət  gözlə
nilm
ə
lidir. 
17.  N
əşrlə
rin   
ə
h
ə
miyy
ə
ti    prinsipi.  Psixoloji    t
ədqiqatın    nə
tic
ə
l
əri   çap 
olunark
ə
n    eksperimentator    v
ə
 
ya      müə
llif      n
əşr    üçün    prinsipial  
ə
h
ə
miyy
ətli şəxs  olduğuna  görə,  onun  adı  siyahıda  birinci  yerdə
 
yazılmalıdır.  Çap olunmuş  ə
d
ə
biyyatlar vasit
ə
sil
ə
  t
ədqiqata  birbaşa 
v
ə
 
ya  dolayı    təsir    göstərmiş  materialların
 
müə
llifl
ərinin    hüquqları  
qorunur.  Onların  adı  sitatlarla  qeyd olunmalıdır. 
 
18. T
əşkilat  qarşısında  mə
suliyy
ə
t  prinsipi.  Psixoloq  tabe v
ə
 yaxud  
daxil  olduğu    təşkilatın    və
 
ya      institutun    hüquqlarına    hörmə
tl
ə
 
yanaşmalıdır.    Psixoloq    tə
r
ə
find
ən  hazırlanmış    və
  istifad
ə
  olunan  
materiallar  onun  üzv  olduğu  təşkilatın   mülkiyyə
ti hesab  edilir. 
19.  H
ə
r
ə
k
ət    üzrə
    f
ə
aliyy
ə
t    prinsipi.    Psixoloq    kompaniya    m
ə
qs
ə
di  
üçün  yaradılmış    psixoloji    cihazların,    kitabların    və
    dig
ər    növ   
m
ə
hsul
ların    yararlılığı
    v
ə
    qanuni  yolla   
ə
ld
ə
  edilm
ə
sin
ə
   
görə
  
cavabdehdir.  
 
1.3.6.    Psixoloji  xidm
ə
t  kabineti 
 
Praktik    psixoloqun  f
ə
aliyy
ə
tind
ə
 
işin  mə
zmunu  v
ə
    texnoloji  
komponentl
ə
   
yanaşı,    təşkilati    parametlə
rin    d
ə
     
özünə
m
ə
xsus    rolu    v
ə
  
ə
h
ə
miyy
əti  vardır. Aydındır  ki,  peşə
kar  psixoloji  xidm
ə
tin  t
əşkilinin  zə
ruri  
şə
rtl
ə
rind
ə
n    biri  d
ə
    t
əhsil    müə
ssis
ə
sind
ə
   
psixoloq    üçün    normal  iş  
şəraitinin  olmasıdır. Qeyd  olunan  amillər  praktik  psixoloqun   iş  yerində
  
öz    və
zif
ə
l
ə
rini    s
ə
m
ə
r
əli    şə
kild
ə
      yerin
ə
    yetirm
əsi    üçün    zə
ruri    amill
ə
r  
hesab    edilir.  Bunlar    peşə
    s
əriştəliliyi  anlayışı    ilə
   
bağlı    olub,    praktik  
psixoloqun    işinin    sə
m
ə
r
ə
    v
ə
  keyfiyy
ətini    şə
rtl
ə
ndirir.  T
ə
hsil    sistemind
ə
  

 
115 
 
 
çalışan    praktik  psixoloqun  fə
aliyy
ə
tin
ə
   
bir  sıra
  t
əşkilati
-metodik    t
ə
l
ə
bl
ə
r  
verilir. 
 
T
əhsil  müə
ssis
ə
sinin    tipind
ən  asılı  olaraq  bu  tə
l
ə
bl
ə
rd
ə
   
müə
yy
ə
n  
d
əyişikliklə
r  ola  bil
ə
r.  M
ə
kt
ə
bd
ə
  
praktik  psixoloq  üçün  o  qə
d
ə
r  d
ə
  
böyük  
olmayan,  mütənasib  ölçülü, 10
-12 n
ə
f
ə
rin yerl
əşə
 bil
ə
c
ə
yi t
ə
xmin
ə
n 25-30 kv 
metr sah
ə
si, h
ə
m  t
ə
bii,  h
ə
m  d
ə
  
süni  işıqlandırılması  normal  olan  
kabinet  
olmalıdır. Kabinet  uşaqlarla  fə
rdi  v
ə
  
qrup  halında  söhbə
tl
ərin  aparılması,  
diaqnostika    v
ə
    kor
reksiya    üzrə
   
işlə
rin    yerin
ə
    yetirilm
ə
sin
ə
    xidm
ə
t  
etm
ə
lidir. 
 
Psixologiya    kabineti    praktik    psixoloqun    gündəlik    iş    yeridir.    Yaxşı  
olar    ki,    psixologiya    kabineti  m
ə
kt
əb  binasının  I  mə
rt
ə
b
ə
sind
ə
  inzibati    v
ə
  
t
ə
s
ərrüfat,  həmçinin  idman  və
   
musiqi  otaqlarından  aralıda,  sə
s-
küysüz  
bir  yerd
ə
  olsun. 
 
Otağın  rə
ngl
ə
ri  sakitl
əşdirici  mavi,  yaşıl  və
  
ya  sarı  rəng  çalarlarına  
uyğun  olmalıdır. Bu rəng qammaları iş  şə
raitin
ə
  
uyğunlaşma üçün  münasib  
hesab  olunur.  Otaqda  canlı  dekoratik  otaq  bitkilərinin  olması,  heç
  d
ə
  az  
ə
h
ə
miyy
ə
t
ə
   
malik deyildir.  Psixoloqun  iş  otağı  heç  də
   
müə
ssis
ə
 
işçilə
ri  
üçün    istirahə
t    v
ə
   
ə
yl
ə
nc
ə
   
yeri    deyil.    Burada    müvafiq    avadanlıqların,  
mebel  v
ə
  
inventarların  olması  da  vacib  şə
rtdir.  
 
Psixoloqun  iş  yerində
  3  
ə
sas  
zona  ayrılmalıdır. 
 
Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin