Ər psixologiya elminin sürə



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə19/50
tarix13.04.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#13830
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   50

I  zona
uşaqlarla iş zonasıdır. Burada  müvafiq mebel  və
  
avadanlıqlar,  
 
stimul    yaratmaq    üçün    yaşamüvafiq    diaqnostik,    korreksiyaedici  
materialların
,    (test    v
ə
   
sorğu    də
stl
ə
ri    v
ə
    s.)   
köməkçi    materialların          
(h
ə
nd
ə
si  fiqur  d
ə
stl
əri,  oyun  üçün  materiallar,  oyuncaqlar,  uşaq  kitabları  
v
ə
  s.),  h
əmçinin texniki materialların
 (r
əngli kağızlar,  qayçı,  adi  və
  r
ə
ngli  
q
ə
l
ə
ml
ə
r,  flomasterl
ər,  müxtəlif  formalı ağ kağız  də
sti,  plastilin,  karton    v
ə
 
s.)olması  vacib  şə
rtl
ə
rd
ə
n  biridir.  
II zona
yaşlılarla  (valideynlə
r  v
ə
  
müə
lliml
ər)qarşılıqlı  fə
aliyy
ət  zonası  
adlanır. Burada kommunikativ  fə
aliyy
ət  üçün  zə
ruri  olan  vasit
ə
l
ər,  yumşaq  

 
116 
 
 
divan  v
ə
  ya  kreslolar,   diaqnostik 

korreksiyaedici  metodikalar  v
ə
  testl
ə
r  
kimi    stimul    materialları,    psixologiyaya    aid    müxtə
lif   
ə
d
ə
biyyatlar  v
ə
  
informasiya    materialları    (psixonevroloq,    psixiatr,    laqopedin      rə
yl
ə
ri, 
x
ə
st
əxanadan  veilmiş  arayış  və
  r
ə
yl
ə
r  v
ə
  s.)  yerl
əşdirilir.
 
III    zona

psixoloqun    t
əşkilati
-
planlaşdırma    və
   
interpretasiya    üzrə
  
işinin  təşkilinə
  xidm
ə
t  ed
ə
n  vasit
ə
l
ə
rl
ə
  t
ə
chiz  edilir.  Bu  zonada  mebel  v
ə
  
avadanlıqlar,  imkan  daxilində
  kompyuter  v
ə
  
çap  vasitə
l
əri,  yazı  stolu  və
  
stullar,  normativ,  xüsusi  və
    t
əşkilati
-metodik   s
ə
n
ə
dl
ər,   psixoloqun peşə
  
hazırlığının  elmi
-n
ə
z
ə
ri    s
ə
viyy
əsini  yüksə
ltm
ə
k    m
ə
qs
ə
din
ə
    xidm
ə
r    ed
ə
n  
ə
d
ə
biyyatlar    v
ə
   
dövrü    çap    məhsulları  (qə
zet    v
ə
   
jurnallar),  müxtə
lif  
proqram  v
ə
  layih
ə
l
ə
r,  korreksiyaedici  proqramlar, diaqnostik  v
ə
  korreksiya  
işlə
rinin  n
ə
tic
ə
l
ə
ri,  psixoloji  testl
ər  bankı  haqqında  mə
lumatlar,   psixoloji  
x
ə
rit
ə
l
ər,  psixoloqun  iş  vaxtının  xronometraji  və
  qrafiki,  illik  v
ə
  
aylıq  iş  
planları,  psixoloji  xasiyyə
tnam
ə
  v
ə
  r
ə
yl
ə
r, psixoloji  
sorğu və
 
görülən işlə
rin 
qeydiyyat  jurnalları,    yekun    hesabatlar,    diaqnostik    müayinə
nin    n
ə
tic
ə
l
ə
ri  
haqqında  rə
yl
ə
r  v
ə
  
s. saxlanılır.
 
 
Şübhəsiz 
ki, 
indiki 
şə
raitd
ə
 
Respublikamızın 
bütün 

hsil  
müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
  psixoloji  xidm
ə
t  kabinetl
ə
rini  ideal  s
ə
viyy
ə
d
ə
  tam  t
ə
chiz  
etm
ək  mümkün  deyildir. 
Lakin  g
ə
l
ə
c
ə
kd
ə
    bu  istiqam
ə
td
ə
  
görülə
c
ək  işlə
r  
bu  sah
ə
nin  real  v
ə
  s
ə
m
ə
r
ə
li  bir  f
ə
aliyy
ə
t  sah
ə
sin
ə
  
çevrilə
c
ə
yin
ə
  
ümüd  
doğurur. 
 
1.3.7. Psixoloji x
ə
rit
ə
nin t
ə
rtibi 
 
 
M
ə
kt
ə
bd
ə
  psixoloqun  f
ə
aliyy
ə
tinin 
ən  mühüm  sahə
l
ə
rind
ə
n  biri 
şagird 
şə
xsiyy
ə
tinin,  el
ə
c
ə
  d
ə
  h
ə
r  bir 
şagirdin  daxil  olduğu  sinif  şagird 
kollektivinin  öyrə
nilm
ə
sind
ə
n  ibar
ətdir.  Şagirdin  şə
xsiyy
ətini  öyrə
nm
ə
k  
yolu  il
ə
  psixoloq  h
ər bir şagirdin psixi inkişaf tempini izlə
m
ə
k,  onu
n gedişinə
 
n
ə
zar
ə
t  etm
ə
k,  f
ə
rdi  olaraq  h
ər  bir  şagirdə
  t
əsir  göstə
rm
ə
k,onun  potensial 
imkanlarını  qiymə
tl
ə
ndirm
ək  imkanı  ə
ld
ə
 
edir.  Şagird  şə
xsiyy
ə
tinin 

 
117 
 
 
öyrə
nilm
ə
si  onun  m
ə
kt
ə
bd
ə
  statusunun,  imic  v
ə
 
reytinqinin  müə
yy
ə

edilm
ə
sinin 
ə
sas vasit
ə
sidir. Bu, psi
xoloqdan  daha çox şagirdlə
 t
ə
lim-t
ə
rbiy
ə
 
prosesini  h
əyata  keçirən  müə
lliml
ə
r
ə
 
lazımdır.  Şagirdin  şə
xsiyy
ə
tinin 
öyrə
nilm
ə
si h
ər bir şagirdin psixi və
 m
ə
n
əvi inkişafında  gizli şə
kild
ə
 
mövcud 
olan    ümumi  və
  funksional  l
ə
ngim
ə
,  gerid
ə
qalma  v
ə
  k
ənaraçıxma  hallarının 
müə
yy
ə
nl
əşdiril
m
ə
si, 
pedaqoji-
psixoloji 
korreksiya 
işinin 
vaxtında 
aparılmasının  zəruri  şə
rtidir.  Psixoloq  t
ə
r
ə
find
ən  vaxtında  və
 
düzgün  tə
rtib 
edilmiş psixokorreksiya proqramı isə
 
müə
lliml
ə
r
ə
 
optimal öyrə
dici, t
ə
rbiy
ə
edici 
v
ə
 
inkişafetdirici  proqr
amlar  t
ə
rtib  etm
ə
kd
ə
 
kömək  göstə
r
ə
  bil
ər.  Şagirdlə
rin 
v
ə
  sinif  kollektivl
ərinin  şə
xsiyy
ə
tl
ərarası  münasibə
tl
ərin  öyrə
nilm
ə
si  yolu  il
ə
 
psixoloq h
ər bir şagirdin bitkin 
psixoloji portretini 
yaratmış olur. Psixoloqun 
f
ə
aliyy
ə
tinin  n
ə
tic
ə
si  olan  bu  s
ə
n
ə
d  h
ə
r  b
ir  şagird  üçün tə
rtib  edilir  v
ə
  f
ə
rdi-
psixoloji  x
ə
rit
ə
 
adlanır
.  Psixoloji  x
ə
rit
ə
  m
ə
kt
ə
bd
ə
  oxuyan  h
ər  bir  şagird 
haqqında  bir  də
f
ə
  t
ə
rtib  olunur  v
ə
  onun  orta  t
əhsil  müddə
tind
ə
 
dövri  olaraq 
ə
lav
ə
l
ə
r edilir. 
 
Psixoloqun  t
ə
rtib  etdiyi  f
ə
rdi-psixoloji  x
ə
rit
ə
  t
ə
xmin
ən  aşağıdakı 
bölmə
l
ə
rd
ə
n ibar
ə
t ola bil
ə
r: 
 
 
 
 
F
ə
rdi-psixoloji  x
ə
rit
ə
 
1. Ail
ə, şagirdin valideynlərinin adı, soyadı və
 
atasının adı. Uşaqla birgə
  
    
yaşayan qohumlar və
 ail
ə
 
üzvləri. Onların yaşı, tə
hsili, v
ə
zif
ə
si v
ə
 
iş yeri. 
 
    Ail
ə
nin m
ənzil şə
raiti, maddi v
ə
ziyy
ə
ti v
ə
 dig
ər xüsusiyyə
tl
ə
ri; 
2. Şagirdin fiziki inkişafı və
 
sağlamlığı, fiziki inkişafın xüsusiyyə
tl
ə
ri, fiziki  
    
qüsurların olub
-
olmaması, sağlamlıq durumu;
 
3. Temperament v
ə
 
xarakterin xüsusiyyə
tl
ə
ri; 
4. Psixi (duyğu, qavrayış, hafi
z
ə
, nitq, t
ə
f
əkkür, tə
x
əyyül) və
 emosional  
    prosesl
ərin xüsusiyyə
tl
ə
ri v
ə
 
inkişaf sə
viyy
ə
si ; 
5. İdrak və
 t
ə
lim qabiliyy
ə
t v
ə
 
bacarıqlarının xüsusiyyə
tl
ə
ri v
ə
 
inkişafı;
 
6. Özünüqiymə
tl
ə
ndirm
ə
 v
ə
 iddia s
ə
viyy
ə
si; 
7. Maraqlar v
ə
 meyll
ə
r. M
ə
kt
ə
bd
ə
, maraq 
kurslarında və
 
bölmə
l
ə
rd
ə
 v
ə
 s.  

 
118 
 
 
     m
əşğə
l
ə
l
ə
r; 
8. Davranışın xarakterik xüsusiyyə
tl
ə
ri; 
9. Şagirdin yaşıdları və
 
yaşlılarla münasibə
tl
ə
ri; 
10. Şagirdin tə
lim
ə
 
münasibə
ti v
ə
 t
əlim uğurları;
 
11. Şagirdin peşəyönümü və
 
peşə
 
maraqları;
 
12. Şagirdin şə
xsiyy
ə
tinin dig
ər xüsusiyyə
tl
ə
ri.  
F
ə
rdi-psixoloji  x
ə
rit
ənin  qeyd  olunan  bölmə
l
əri  şə
rtidir  v
ə
  ona 
ə
lav
ə
l
ə

d
ə
  edil
ə
  bil
ər.  Göstə
ril
ə
n  h
ər  bir  bölmə
y
ə
  aid    m
əlumatların  ə
ld
ə
  edilm
ə
si 
m
ə
qs
ə
dil
ə
 
psixoloq müxtə
lif metod v
ə
 metodikalardan istifad
ə
 ed
ə
 bil
ə
r. Bel
ə
 
me
todlara aşağıdakıları misal göstə
rm
ə
k olar: 
1.   
―Mənim  yaxşı  və
 
pis  xüsusiyyə
tl
ərim‖,  ―Mə
n  kim  olmaq  ist
ə
yir
əm‖, 
―Mə
nim h
əyat idealım‖ və
 
s mövzularda inşalar;
 
2. 
Şagirdlərin müxtə
lif  f
ə
aliyy
ət növlə
rin
ə
  v
ə
  t
ə
dris  f
ə
nl
ə
rin
ə
 
münasibə
tini, 
maraq v
ə
 meyll
ə
rini, d
ə
r
k edilmiş mötivlərini müə
yy
ə
n etm
ək üçün anket 
sorğuları;
 
3. 
Özünüqiymə
tl
ə
ndirm
ə. Şagirdə
 t
əklif olunur ki, özünün icra etdiyi tə
dris 
işlə
rini (h
ə
ll etdiyi m
ə
s
ə
l
ə
l
əri, çalışmaları, inşaları və
 s.) qiym
ə
tl
ə
ndirsin; 
4.  S
ə
rb
əst  tapşırıqlar.  Şagirdə
  t
ə
klif  olunur  ki,  o,  s
ə
rb
əst  olaraq  verilmiş 
çoxsaylı  rə
ngar
əng  tapşırıqlardan,  mə
s
ə
l
ə
  v
ə
  misallardan  ist
ə
nil
ə

sayda v
ə
 ist
ə
nil
ə
n xarakterd
ə
 
olanı seçmək imkanına malikdir. Seçimin 
xarakterin
ə
 v
ə
 
sayına görə
 
şagirdin bir çox xüsusiyyə
tl
ərini (o cümlə
d
ə

iddia s
ə
viyy
ə
sini
) müə
yy
ə
n etm
ə
k olar. 
Bundan  başqa  psixoloq  müxtə
lif  psixodiaqnostik  metodikalardan, 
xüsusilə
 psixoloji testl
ə
rd
ə
n istifad
ə
 etm
ə
kl
ə
 h
ər bir şagirdin intellektual, iradi 
v
ə
  emosional  al
əminin  xüsusiyyə
tl
əri,  şə
xsiyy
ə
tinin  f
ə
rdiyy
əti  haqqında  da 
ətraflı mə
lumat 
ə
ld
ə
 ed
ə
 bil
ə
r.  
Şagirdin psixoloji xə
rit
ə
si t
ə
xmin
ə
n ild
ə
 iki d
ə
f
ə
 doldurulur. Psixoloq h
ə

bir  şagird  haqqında  ə
ld
ə
  etdiyi  m
əlumatları  fə
rdi-psixoloji    x
ə
rit
ə
l
ə
r
ə
  qeyd 
etm
ə
zd
ə

ə
vv
ə
l  fakt v
ə
 m
əlumatların obyektiv və
 
etibarlı olması üçün hə
min 

 
119 
 
 
sinifd
ə
  d
ə
rs  dey
ən  müə
lliml
ə
r  v
ə
  sinif  r
ə
hb
ə
rl
ə
ri  il
ə
  birg
ə
  pedaqoji-psixoloji 
konsilium    keçirməlidir.  Konsiliumlar  ayrı
-
ayrı  siniflə
rd
ə
  t
ə
rbiy
ə
 
işinin  vahid 
sistemini,  z
ə
ruri  korreksiya-
inkişafetdirici  proqramların    tə
rtibi,  sinif-
şagird 
kollektivinin  g
ə
l
ə
c
ə

inkişaf  perspektivlərini  müə
yy
ə
n  etm
ək  baxımından  da 
faydalıdır. 
 
III f
ə
sl
ə
 aid suallar v
ə
 
tapşırıqlar
 
1. 
“Tə
hsil  Sistemind
ə
  Psixoloji  Xidm
ət”  haqqında  “Əsasnamə”də
  praktik 
psixoloqun f
ə
aliyy
əti hansı istiqamə
tl
əri özündə
 
ə
ks etdirir? 
2.  Psixoloji xidm
ə
tin 
ə
sas m
ə
qs
ə
di n
ə
d
ə
n ibar
ə
tdir? 
3.  Psixoprofilaktik  istiqam
ə
td
ə
 
aparılacaq  işlə
rin 
ə
sas  m
ə
zmununu 
söylə
yin. 
4. 
Psixodiaqnostika üzrə
 
aparılacaq işlə
rin m
əzmunu “Əsasnamı”də
 nec
ə
 
ifad
ə
 
edilmişdir?
 
5.  Konsultativ  v
ə
 
psixokorreksiya  işlə
rinin  m
ə
qs
ə
d  v
ə
  v
ə
zif
ə
l
ə
ri 
“Əsasnamə”də
 nec
ə
 
qeyd olunmuşdur?
 
6.  Psixoloji xidm
ət işçisinin
 m
ə
suliyy
ə
ti n
ə
d
ə
n ibar
ə
tdir? 
7.  T
əhsil müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
 
çalışan praktik psixoloq hansı ixtisan tə
l
ə
bl
ə
rin
ə
 
cavab verm
ə
lidir? 
8.  Az
ərbaycan Praktik Psixoloqlar Assosiasiyası  nə
 
vaxt yaradılmışdır?
 
9.  T
ə
hsil  sistemind
ə
 
çalışan
 
praktik psixoloqların aylıq orqanı hansı dövri 
n
əşrdir?
 
10.Praktik psixoloq hansı funksiyaları yerinə
 yetirir? 
11. “Peşə
 
etikası” nə
 dem
ə
kdir? 
12.Praktik psixoloqun hüquqları hansılardır?
 
13.T
ə
hsil  sistemind
ə
 
çalışan  praktik  psixoloqun  fə
aliyy
ə
tin
ə
  aid  s
ə
n
ə
dl
ə

neçə
 
qrupa ayrılır? Onların hər biri haqqında danışın.
 
14. Praktik psixoloqun f
ə
aliyy
əti hansı etik prinsiplə
rl
ə
 t
ə
nziml
ə
nir? 
15. Şagird üçün tə
rtib edil
ə
n f
ə
rdi psixoloji x
ə
rit
ə
y
ə
 n
ə
l
ə
r daxildir? 
16. Psixoloji xidm
ə
t kabineti nec
ə
 
olmalıdır?
 

 
120 
 
 
IV  FƏSİL
 
 
PSİXOLOJİ   MAARİFLƏNDİRMƏ
 
1.4.1.  Psixoloji  maarifl
ə
ndirm
ə
nin  m
ə
qs
ə
di  v
ə
  v
ə
zif
ə
l
ə
ri 
 
 
T
ə
hsil    sistemind
ə
    praktik    psixoloji    xidm
ə
tin    strukturunda    psixoloji  
maarifl
ə
ndirm
ə
  
işi  özünə
m
ə
xsus  yer  tutur.  Onun  
ə
sas  m
ə
qs
ə
di  t
ə
hsil  
sistemin
ə
   
daxil    olan  müxtəlif    tipli    müə
ssis
ə
l
ə
rd
ə
   
çalışan    müə
llim  v
ə
  
t
ə
rbiy
əçilə
ri    psixologiya    elminin    son    nailiyy
ə
tl
ə
ri    il
ə
   
tanış      etmə
kd
ə
n,  
pedaqoq  v
ə
  valideynl
əri  uşaqların  inkişafında  və
  
davranışında  müşahidə
  
olunan  normadan  k
ənara   çıxma  halları  haqqında  məlumatlandırmaqdan  
ibar
ə
tdir.  Dem
ə
li,    t
əhsil    müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
    psixoloji    maarifl
ə
ndirm
ə
   
işi  
t
ə
hsill
ə
ndirici  v
ə
  profilaktik  m
ə
qs
əd  daşıyır. 
 
Praktik  psixoloq  müə
llim,  t
ə
rbiy
əçi  və
  valideynl
ər  arasında müxtə
lif  
formada    maarifl
ə
ndirm
ə
   
işi    aparmaqla,    onların    “Uşaq    psixologiyası”,         
“Ailə
   
psixologiyası”,    “Şə
xsiyy
ə
t    v
ə
   
şə
xsiyy
ə
tl
ərarası    münasibə
tl
ə
r  
psixologiyası”,    “Ünsiyyət    psixologiyası” 
v
ə
  s.    kimi    konkret    bilik   
sah
ə
l
ə
ri    il
ə
   
tanış   edir,    uşaqların    inkişafı,    tə
limi    v
ə
    t
ə
rbiy
ə
si,    pedaqoji  
t
əsir    üsullarının    psixoloji    xüsusiyyə
tl
əri,  yaş    dövrlə
rinin    d
əyişmə
si    il
ə
  
ə
laq
ədar  uşaqların  psixologiyasında  meydana    çıxan  böhranların    psixoloji  
t
ə
bi
ə
ti    il
ə
   
tanış    edir,    yaranan    münaqişə
l
ə
rin    h
əlli    yolları    haqqında  
m
ə
sl
ə
h
ə
tl
ə
r  v
ə
   
tövsiyə
l
ə
r  verir. 
 
T
ə
hsill
ə
ndirici  maarifl
ə
ndirm
ə
  istiqam
ə
tind
ə
  h
əyata  keçirilə
n  t
ə
dbirl
ə
r  
sırasında  xüsusi  hazırlığı  olmayan  şə
xsl
ə
rl
ə
  terminoloji  sah
ə
d
ə
  
görülə
n  
işlər    mühüm    yer    tu
tur.    Maarifl
ə
ndirm
ə
    sah
ə
sind
ə
   
görülən    işlə
rin   
ə
sas  
t
əşkilat    forması  qrup    şə
klind
ə
   
aparılan    işlərdir.    Bunların    sırasında  
mühazirə
l
ər,  söhbə
tl
ə
r,  diskussiya    xarakterli    disputlar,    seminarlar,  
treninql
ə
r, z
ə
ruri 
ə
d
əbiyyatın seçilmə
si v
ə
 s. 
ə
sas  yer  tutur. Qeyd  olunan  
maarifl
ə
ndirici    t
ə
dbirl
ə
rin    h
əyata    keçirilmə
sinin   
ə
sas    vasit
ə
si    verbal-
kommunikativ    vasit
ə
l
Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin