Эркин иқтисодий ҳудудлар

“BERI” (business 
environment risk index)
ni qo„llaydi.
Mazkur usulning mohiyati shundaki, obro„li ekspertlarni tanlash asosida va 
ularga 5 balli (0 dan 4 ballgacha) shkalada 15 ta asosiy mezonlar bo„yicha mamlakat 
riskini baholash taklif etiladi. Ushbu usulda baholash mezonlari va ularning 
qiymatlari quyidagilardan iborat (4.2-jadval). 
 

---

120 
4.2-jadval. 
BERI indeksi yordamida mamlakat investitsiya muhitini baholash 
ko„rsatkichlari 
№
Mezonlar
Salmog„i, 
%
1. 
Siyosiy barqarorlik
12 
2. 
Xorijiy investitsiyalarga bo„lgan munosabat
6 
3. 
Milliylashtirilishi xavfi
6 
4. 
Valyutaning devalvatsiya qilinish ehtimoli va darajasi
6 
5. 
To„lov balansining holati
6 
6. 
Biznesning byurokratlashish darajasi
4 
7. 
Iqtisodiy o„sish sur‟ati
10 
8. 
Valyutaning erkin almashinuv darajasi
10 
9. 
Shartnoma majburiyatlarini bajarish soni
6 
10. Mehnat unumdorligi darajasi va ish haqi xarajatlari
8 
11. Yuridik va marketing maslahatlarini olish, malakali 
mutaxassislarni jalb qilish imkoniyati
2 
12. Aloqa va transportni tashkil qilish
4 
13. Mahalliy boshqaruv va hamkorlik
4 
14. Qisqa muddatli kreditlarni olish shartlari
8 
15. Uzoq muddatli kreditlar olish foydalanish shartlari
8 
“Mamlakat riskining o„rtacha tortilgan bali quyidagi formula yordamida 
aniqlanadi (BERI indeks): 
bu erda: 
k
i 
va j
i
– tegishli ravishda, 
i 
omilni baholovchi mezonlarning ballardagi 
qiymati va vaznli koeffitsienti. 
Iqtisodiyotga safarbar qilingan investitsiyalarning samaradorligini baholashda 
qo„llaniladigan ko„rsatkichdan yana biri ICOR (incremental capital-output ratio) 
bo„lib, u mamlakatdagi real sektorga yo„naltirilgan investitsiyalar samaradorligini 
aniqlashda yordam beradi.
ICOR koeffitsienti investitsiya resurslarining samarali ishlatilishini belgilab 
beruvchi ko„rsatkich hisoblanib, u qanchalik kichik bo„lsa, shunchalik ahamiyatli 
BERI 

---

121 
hisoblanadi va aksincha. Bu koeffitsent asosiy kapitalga qo„yilgan mablag„lar, ya‟ni 
YaIM dagi investitsiyalar salmog„ining, keyingi yildagi YaIM ning qo„shimcha 
o„sish sur‟atiga nisbatini bildiradi, ya‟ni: