Əsgərov Elməddin Firudin oğlu “ Azərbaycanda maşınqayırma sənayesinin yenidən qurulması və inkişaf prespektivləri

Cədvəl 1. 
Maşınqayırma müəssisəsində istehsal prosesinin strukturu aşağıdakı 
kimidir 
İstehsal prosesi 
Köməkçi istehsal 
Əsas istehsal 
Xidmət təsərrüfatı 
Təmir sexi 
Alət sexi 
Tökmə sexi Mexaniki 
emal sexi 
Nəqliyyat 
Dispetçer 
Enerji sexi 
Model sexi Dəmirçi 
pres sexi 
Yığma sexi 
Anbar 
Təchizat 

---

11 
Həmçinin, nəqliyyat vasitələrinin istehsalı zavodu 2012-ci ilin yekununda 6 
nəfərlik mikroavtobus və 800 kiloqram yükgötürən avtomobillərin hissələrinin 
istehsalını sınaq məqsədi ilə müəssisədə həyata keçirmişdir. 
Hazırda milli brendlərin yerli və birgə müəssisələr tərəfindən planlaşdırılmış 
xarici istehsal məhsullarının ölkəmizdə, yaxın illərdə hasilatın artması ilə daxili 
bazarda xüsusi yer tutur. Müştərək müəssisələrin istehsal fəaliyyətinin güclənməsi də 
öz növbəsində bu prosesi sürətləndirmişdir. 
Dünyanın ən nəhəng maşınqayırma müəssisələrinin Azərbaycanda öz istehsal 
sahələrini yaratmaq niyyətlərinin gerçəkləşməsi isə bu sahənin yüksək inkişafını təmin 
edəcəkdir. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, maşınqayırma sənayesinin davamlı 
şəkildə inkişafı minlərlə yeni iş yerlərinin açılması deməkdir. Bu isə insanların 
məşğulluğunun təmin olunması, sosial vəziyyətlərinin yaxşılaşması baxımından 
mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 
Müasir mərhələdə maşınqayırma sektou üzrə rəqabət qabiliyyətinin artırılması 
milli sənayenin inkişafının sürətləndirilməsindən asılıdır. Ona görə də iqtisadi dövlət 
milli sənayesinin rəqabət qabiliyyətinin artırılması, o cümlədən sənaye siyasət 
strategiyası xəttinin mərkəzində olmalıdır. Sənaye siyasəti - təsərrüfat subyektlərinə 
(korporasiyaların, müəssisələrin və s.) fəaliyyətinə, habelə həmin fəaliyyətdə istehsal 
amillərinin alınması, istehsalın təşkili, mal və xidmətlərin bölgüsü və satışı sahəsində 
bütün həyattsikllərinə (məhsullarının həyat tsiklləri də daxil edilməklə) dövlətin təsir 
göstərməsi üzrə bütün proseslərin məcmusudur. 
Mal və xidmətlərin agentləri və istehsalçıları, dövlətin sənaye siyasətinin obyekti 
var. Belə çıxır ki, konkret istehsalçı dövlət vasitəsilə onları aləti mümkün edir: 
 
Mülkiyyətçi; 
 
İstehsal amillərinin satıcılar; 
 
İstehlak mallarının istehsalı; 
 
İstehsal və əmtəə bazarlarının tənzimləyicilərinin amilləri; 
 
Vergi daxilolmalarının alıcıları; 
 
İstehsalçıların fəaliyyətini tənzimləyən; 

---

12 
 
İqtisadi mübahisələrin hakimləri; (18, s.148) 
İstehsalçılar və ya siyasi subyektlərin çərçivəsində beynəlxalq münasibətlərin öz 
iştiraklarını bazarlara təsir göstərir. Dövlət tənzimləyiciləri və vəkillər vasitəsilə vergi 
daxilolmaları etmək üçün vəsait nəzərdə tutulub və onun hakimiyyəti orqanı 
müştəriləri istifadə edə bilər. 
Son illərdə Azərbaycan iqtisadiyyatı davamlı artım və onun əsas istehsalat 
sahələrindən dövrünə qədəm qoydu. Belə bir şəraitdə, bu və digər sahələrdə olmaq 
istiqamətində sənaye siyasəti antiböhran xilas aləti idi. Bu siyasət uzunmüddətli strateji 
xarakter daşıyır. 
Sənaye siyasəti, ölkədə iqtisadi artım baza potensialının dünya iqtisadiyyatı 
rəqabətə davamlı bir quruma ölkə iqtisadiyyatının səmərəli inteqrasiyası, inkişafı və 
formalaşdırılması üçün ölkə iqtisadiyyatının dünya təsərrüfatına səmərəli inteqrasiya 
olunan rəqabətqabiliyyətli strukturun formalaşdırılması məqsədilə ölkənin resurs 
potensialının iqtisadiyyatın sahələri arasında və sahələr daxilində bölgüsünə 
istiqamətlənmiş kompleks tədbirlər sistemini əhatə etməsi məqsədəuyğundur. Rəqabət 
qabiliyyətli və ixrac yönümlü malların istehsalı təşkil olunması dövlətin sənaye 
siyasətinin əsas predmetinin göstəricisidir. 
Dünya iqtisadiyyatının qloballaşması fonunda Azərbaycan iqtisadiyyatı müxtəlif 
problemləri ilə üzləşir. Əsas problem inteqrasiyanın olmamasıdır, dünya iqtisadiyyatı, 
sənaye istehsal və sosial infrastrukturun inkişafı, texnoloji gerilik, Azərbaycanın qeyri-
neft sektorunun inkişafında neft asılılığının şirkətlər, müxtəlif sahələrdə fəaliyyət 
göstərən müəssisələrin vəsaitləri, elmi tədqiqat və inkişaf fəaliyyətinin 
göstərməməsindən, klasterləşmənin yox dərəcəsində olması, istehsal və sosial 
infrastrukturun inkişafdan ləngiməsi, müəssisələrin texnoloji cəhətdən ləngiməsi, elmi-
tədqiqat və təcrübə-konstruktor işlərinə vəsaitlərin istiqamətləndirilməməsi, 
müəssisələrin menecment tələblərinə uyğun fəaliyyətin tənzimlənməməsi və sairədən 
ibarətdir. 
Müasir dövrün tələblərnə müvafiq olaraq, maşınqayırma sənayesinin sürətli 
inkişafı üçün hərtəfli şərait yaradılmalı, mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından 

---

13 
asılı olmadan müəssisə və təşkilatlara bərabər rəqabət mühiti formalaşdırılmalı, yerli 
istehsalın inkişafı üçün əlverişli şərait və maddi-texniki bazanın təmin 
olunmalıdır.Dövlət sənaye siyasəti, hər şeydən əvvəl milli sənayenin rəqabət 
strategiyası var. Bu strategiyanın təməl dayağı olaraq Azərbaycan sənayesinin qlobal 
bazar iqtisadiyyatında rəqabət mövqeyinin artırılması və onun gələcəkdə qorunub 
saxlanılmasına yönəldik tədbirlərin həyata keçirilməsi məqsədə uyğun hesab edilir.
Dünyada sənaye məhsulları üzrə milli strategiyanın tənzimlənməsində əsasən üç 
prinsip: innovasiya, investisiya və inteqrasiyaya əsaslanaraq qurulma mühüm rola 
malikdir. Bu strategiyanın mahiyyəti dünya bazarlarında rəqabət apara biləcək sahənin 
inkişafının təmin olunmasıdır. Elə şərait yaradılmalıdır ki, özlərini inkişaf etdirməyə 
və onlar da bu sahə ilə bağlı sahənin inkişafına təkan verməlidir. 
Hazırda ölkəmizdə ağır sənaye məhsullarının istehsalı ilə "Azneftkimyamaş" 
ŞİRKƏTİ maraqlanır.