Eurasian journal of social sciences, philosophy and culture tarixiy filmlarda syujet rivoji va kompozisiya

 
Innovative Academy Research Support Center 
UIF =
 8.2 | SJIF = 6.051 
www.in-academy.uz
 
Volume 3 Issue 2, February 2023 ISSN 2181-2888 
Page 132 
EURASIAN JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, 
PHILOSOPHY AND CULTURE
hissini, insoniy ruhni uyg‘otishga qaratilgani sezilib turadi. Bunda operatorning kadr 
mazmunini belgilashda fazoviy-konstruktiv tasviriy yechim yaratishga bo‘lgan e’tibori, 
birinchi plan uchun maxsus tanlangan detallarni ishlatishi diqqatga molik. “Ilk uchrashuv”, 
“To‘y”, “Kutilmagan baxt”, “Ayriliq”, “Sayil” kabi qator epizodlardagi badiiy topilmalar film 
tasviriy yechimini yaratishdagi operatorning betakror uslubini ifoda etgan.
XULOSA 
Operator kamera va ob’ektiv yordamida ijod qilib, ssenarist, rassom, rejissyor g‘oyasini 
va aktyor fiziologik-ruhiy holatini tomoshabinga yetkazib beradi. Agar teatr spektaklida 
sahnadagi aktyorlarning jonli muloqoti tomoshabinga ishtirok effektini bersa, badiiy filmda 
bu vazifa operator tasvirlariga yuklanadi. Tasvir vositasida nafaqat jarayonni kuzatish, balki 
qahramonlardan birining nigohi bilan ikkinchisiga qarash yoki aksincha ko‘z, yuz, nigohlar 
vositasida javob qilishidek so‘zsiz, sirli muloqotlar guvohi bo‘lish mumkin. Kinokameraning 
sezgir ob’ektivi qahramonlar kechinmasini beixtiyor tomoshabin qalbiga ko‘chirar ekan, 
ularning quvonchidan sevinib, qayg‘usidan birgalikda iztirob chekish holati yuzaga keladi. Shu 
tarzda teatr sahnasidagi aktyorlardan farqli o‘laroq, badiiy filmda qahramonlar 
kechmishlariga ularning o‘ziga xos nigohi sifatida bog‘lanish orqali ishtirok effekti paydo 
bo‘ladi.
 
References: 
1. Ikbal Melikuziev. (2020). CINEMATOGRAPHER’S ABILITY IN THE CREATION OF GRAPHIC 
IMAGE IN UZBEK HISTORICAL FILMS. International Journal of Advanced Science and 
Technology, 
29(05), 
1554 
- 
1567. 
Retrieved 
from 
http://sersc.org/journals/index.php/IJAST/article/view/10078 
2. Ikboljon, M., & Tirkashaliyevich, K. S. (2019). Creative researches of young cameramen on 
the creation of graphic image in modern uzbek feature films. International Journal of 
Engineering and Advanced Technology, 9(1), 5230-5236. doi:10.35940/ijeat. A2948.109119 
3. Abul-Kasimova X. Kino i xudojestvennaya kultura Uzbekistana. – T.: “Fan”,-1991.
4. Abulqosimova X. Kino san’ati asoslar i/ X. Abulqosimova; mas’ul muharrir
H. Ikromov; O‘zbekiston Davlat san’at instituti. – T.: “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi” 
Davlat ilmiy nashriyoti, 2009. – 100 b. 
5. Akbarov H. Adabiyot va kino. – T.: G‘. G‘ulom nomidagi adabiyot va san’at nashriyoti, –
1984 y. 
6. Akbarov H. Sehrli yog‘du. Yillar va filmlar, yetuklik bo‘sag‘asida, ekran va ikki muammo. – 
T.: Adabiyot va san’at nashriyoti, 1977. – 176 b. 
7. Aliev M. Xalq sevgan san’at. – T.: Adabiyot va san’at nashriyoti, 1973. 134 b. 
8. Aliev M. Kino asoslari: O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi madaniy-ma’rifiy 
ixtisosdan bilim olayotgan talabalar uchun o‘quv qo‘ll. – 2-qayta ishlangan va to‘ldirilgan 
nashr. – T.: O‘qituvchi, 1993. – 160 b. 
9. Aliev M. Zamon bilan hamnafas. (O‘zbek kinosi misolida) – T.: “O‘zbekiston” 1983. 
10. Vozmojnosti kinooperatora v sozdanii graficheskogo obraza v uzbekskix istoricheskix 
filmax Melikuziev,Mejdunarodnыy jurnal peredovыx nauk i texnologiy 29 (5), 1554–1567. 
11. KINOISKUSSTVO UZBEKISTANA: VChERA I SEGODNYa I.M. Melikuziev 

---