Fakültə : Kimya və Biologiya İxtisas : Kimya və Biologiya müəllimliyi



Yüklə 43,48 Kb.
səhifə3/8
tarix05.01.2022
ölçüsü43,48 Kb.
#51016
1   2   3   4   5   6   7   8
infiz-1

Ribonuklein turşusu, RNT — hüceyrədə informasiyanın  genlərdən   zülal ötürülməsi yəni transkrinsiya  və translyasiya proseslərində, eləcə də genetik ifadə prosesinin tənzimlənməsində birbaşa iştirak edən DNT  kimi  rubonukleotidlər ibarət makromolekul. RNT nuklein turşusu olub əsas üç növə bölünür: tRNT mRNT və rRNT. Əksər canlıların irsi maddəsi DNT olsa da bəzi viruslarınki (retroviruslar) RNT-dir.
Eynilə  DNT  (deoksiribonuklein turşusu) kimi RNT hər bir keçidin bir  nuklotid  adlandığı uzun bir zəncirdən ibarətdir. Hər bir nukleotid azot əasları ,riboza şəkər və fosfat qrupundan ibarətdir. Nukleotid ardıcıllığı RNT-yə genetik məlumatları kodlamağa imkan verir. Bütün hüceyrə orqanizmləri protein sintezini proqramlaşdırmaq üçün RNT (mRNT)) istifadə edir.

Hüceyrə RNT-ləri transkripsiya adlanan bir proses zamanı meydana gəlir,yəni DNT matrisində RNT sintezi,xüsusi fermentlər — RNT polimerazları tərəfindən həyata keçirilir. Bundan sonra mRNT prosesdə, transilyasiya (biologiya )  adlanan,iştirakı qəbul edir. Transilyasıya  — transkripsiya nəticəsində yaranan MRNT-lərdəki koda uyğun olaraq ribosomlarda reallaşdırılan polipeptit sintezi prosesidir. Transkripsiyadan sonra digər RNT-lər kimyəvi dəyişikliklərə məruz qalırlar,ikincili və üçüncülü quruluşların meydana gəlməsindən sonra RNT növündən asılı olaraq funksiyaları yerinə yetirirlər.

Tək qapalı RNT-lərə eyni zəncirin nukleotidlərinin bir hissəsi bir-biri ilə cütləşdiyi müxtəlif məkan quruluşları xarakterikdir. Bəzi yüksək quruluşlu RNTlər hüceyrə zülalı sintezində iştirak edir,məsələn,tRNT-lər genetik kodları tanımaq üçün istifadə olunur və zülal sintezi sahəsinə müvafiq amin turşularının çatdırılması və ribosomal RNT-lər ribosomların struktur və katalitik əsasını təşkil edir.

Ancaq müasir hüceyrələrdəki RNT-nin funksiyaları yalnız translyasiyadakı rolları ilə məhdudlaşmır. Beləliklə, kiçik nüvə RNT-ləri eukariotik RNT -lərin yayılmasında və digər proseslərdə iştirak edirlər.

RNT molekulların bəzi fermentlərin (məsələn, telomerazın) bir hissəsi olmasına əlavə olaraq, fərdi RNT-nin öz ferment aktivliyi: digər RNT molekullarına daxil olmaq və ya əksinə iki RNT parçasını "bir-birinə yapışdırmaq" qabiliyyəti var. Belə RNT -lərə ribozimlər deyilir.

Bir sıra virusların  genomlar  RNT -dən ibarətdir, yəni onlarda DNT -nin daha yüksək orqanizmlərdə oynadığı rol oynayır. Heceyrədəki RNT funksiyalarının müxtəlifliyinə əsaslanaraq, RNT-nin prebioloji sistemlərdə özünü çoxalda bilən ilk molekul  olması barədə bir fərziyyə irəli sürüldü.

Mövzu 3 : Skeletin quruluşu .


Yüklə 43,48 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin