Fakultə: “Əmtəəşünaslıq” İXTİsas:”İstehlak mallarının ekspertizası və marketinqi”
Yüklə 454,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kostyum-don məmulatları
- Kostyumlar
- Gödəkçə
- Koftalar
- 2.2. Respublika bazarına daxil olan tikili malların keyfiyyətinin ekspertizası
|
Palto məmulatları. Bu məmulatların əsas funksiyası insan bədənini soyuğun, rütubətin, küləyin təsirindən qorumaqdır. Bütün palto məmulatları çiyinli məmulatlara daxildir. Hamısı vahid konustruksiya sxeminə malik olmaqla aşağıdakı əsas detallardan ibarətdir; yaxa, kürək, qol və boyunluq. Əlavə detallar çiyinli məmulatlarda müxtəlifdir və onların sayı və konfiqurasiyası modeldən asılıdır. Vahid konustruksiya sxeminə malik olan palto məmulatları siuletinə, biçilməsinə, bəzəndirilməsinə görə rəngarəngdir. Palto məmulatlarının material paketi onun fəsil təyinatından və model xüsusiyyətlərindən asılıdır. Bütün qış üçün olan məmulatlar material dəsti üz materialdan, aralıq, istiliksaxlayan və astarlıq materiallarından, yaz-payız məmulatlarında isə üz, aralıq və astarlıq materiallarından ibarətdir. Yay üçün olan qadın məmulatlarının bəzi modelləri omba və ya bel xətləri üzrə qısaldılmış astarlı, yaxud astarsız hazırlanır. Palto məmulatlarının hazırlanmasında müxtəlif materiallar tətbiq olunur ki, onların çeşidi və istehlak xassələri məmulatın fəsil və istehlakçının cins, yaş xüsusiyyətləri üzrə təyinatından aslıdır. Belə ki, qış və yaz-payız məmulatlarının istilik saxlama xassələrini təmin etmək üçün müxtəlif tərkibə və struktura malik paltoluq parçalardan istifadə olunur. Qış paltoları əsasən yun parçalardan, toxunmamış materiallardan, gön və gön əvəzedicilərdən, süni və təbii xəzdən tikilir. Trikotaj polotnolarından qış paltolarının hazırlanmasına o halda icazə verilir ki, onlara sukeçirməməzlik xassəsini verən xüsusi emaldan keçirilmiş olsun və küləyədavamlı aralıq materilaı ilə təchiz olunsun. İstiliksaxlayan aralıq materilaı kimi qış paltolarından batin, porolon, sintepon süni xəz və s. kimi materiallar tətbiq edilir. Yaz-payız geyimləri üçün üst materialı kimi əsasən paltoluq üçün istifadə olunan parçalar tətbiq edilir. Həmçinin, bununla yanaşı təbii və süni gönlər, zamşa, iki və üçqatlı kompleks materiallar tətbiq edilir. Yaz-payız paltolarında çarpaz (molniya) və düymə ilə bərkidilmiş, süni xəzdən, təmiz yun materiallardan, xovlu trikotaj parçalardan hazırlanan istilik verən astar ola bilər. 46
Parçaların üst materialı kimi tətbiq olunması rəngarəng modelli paltoların – müxtəlif formalı, siluetli, sadə və mürəkkəb konstruksiyalı dekorativ xətli, müxtəlif bəzəkli paltoların işlənib hazırlanmasına imkan verir. Trikotaj paltolarının tətbiqi layihələndirmə zamanı bu imkanları bir qədər məhdudlaşır ki, bu da paltonun sallanması, yapışması, dartılması kimi xassələri ilə əlaqədardır.
Konstruksiyasına görə trikotajdan olan palto məmulatları parça məmulatlardan sadədir. Süni gönlərdən olan kompleks materiallar aşağı draplaşma xassəsinə və yüksək qalınlığa malik olurlar ki, bu da palto məmulatlarının forma və siluetinin seçilməsini məhdudlaşdırır. Bu isə onların daha çox modanın təsirinə məruz qalmaları, konstruksiya və forma xüsusiyyətlərinin dəyişməsi ilə izah olunur. Onlar uzun və qısaldılmış qollu, müxtəlif konstruksiyalı və formalı yaxalıqlı və yaxalıqsız ola bilər. Rəssam modelyerlərin yaradıcılq fantaziyası, rəngarəng bəzəndirmə də həmçinin qadın və qızlar üçün olan palto məmulatlarının çeşidinin genişlənməsinə şərait yaradır. Palto məmulatlarının çeşidinə palto, yarımpalto, gödəkçələr, pelerinlər, plaşlar, plaş-paltolar, çiyinliklər daxildir. Palto – qabaq hissədən ilgəklə bərkidilən qollu, yaxalıqlı məmulatdır. Bəzi hallarda xüsusilə qadın paltoları yaxalıqsız, şərf ilə, pelerinli və ya kapüşonlu istehsal olunur.
uzunluğunun az olması ilə fərqlənirlər. Yarımpaltolar da paltoların hazırlandığı materiallardan hazırlanırlar.
yaxasına geyilir. Onlar təkcə estetik funksiyanı yerinə yetirmir, həm də məmulatın istiliksaxlamasını yaxşılaşdırır. Pelerinlər də paltoların tikildiyi materiallardan tikilir. 47
qısa növ müxtəlifliyidir. Gödəkçələr müxtəlif model və fasonlarda istilik saxlayan astarlı hazırlanır. Üst materialı kimi müxtəlif parçalar – yun, yarım yun, su buraxmayan xassəli pambıq parçalar, plaş tipli “balon” parçaları, lakla bəzəndirilmiş materiallar, süni və təbii gönlər, zamşalar, vilvet, məxmər tətbiq edilir. İstilik saxlayan astar pambıq, vatin, porolon və s. kimi materiallardan hazırlanır. Plaş-palto – paltoların növ müxtəliflikləri olub plaşlıq parçalardan hazırlanır. Bu məmulatlar üçün olan material suyadavamlı olmalıdır, buna görə də daha çox “Bollon” tipli təbəqəli materialdan istifadə olunur. Plaş-paltolar zəncirbənd və yaxud düymə ilə bərkidilməklə yun parçadan, süni xəzdən isti astarlı olmaqla hazırlanır.
tutun. Buraya kostyum məmulatları, pencəklər, jaketlər, gödəkçələr, şalvarlar, yubkalar, jiletlər; don məmulatları – donlar, sarafanlar, xalatlar, koftalar, üst köynəkləri, önlüklər, yaxalıqlar, manjetlər; həmçinin üst-trikotaj məmulatları – cemperlər, puloverlər, sviterlər və s. daxildir. Kostyum-don məmulatları qrupuna müxtəlif tələblər verilir ki, bu da məmulatın təyinatı ilə bağlıdır. Don məmulatları daha çox moda dəyişkənliyinə məruz qalırlar. Buna görə də onların xidmət müddəti öz dövrünün modası ilə daha yüksək dərəcədə uyğunlaşdırılmalıdır. Bu məmulatların da gigyenik xassələri həmçinin istehlakçıların tələblərinə cavab verməlidir – insan üçün komfort şərait yaratmalıdır. Pencək – çiyinli, ön hissədən bağlanan, uzun qollu, yaxalıqlı, cibli olmaqla hazırlanan tikili və ya trikotaj məmulatıdır. Düymələnməsinə görə pencəklər biryaxalı və ikiyaxalı olurlar. Pencəklərin kostruksiyasının sxemi yaz-payız paltolarının konstruksiyalarına oxşardır. Bu məmulatlar rarasındakı fərq onların uzunluğunda, detallarının formasında və tətbiq edilən materiallardadır. Pencəklərdə paltolarda olduğu kimi ust detallarından başqa ətəklər, yaxalıq və digər hissələrdən 48
forma saxlayan aralıq materialları istifadə edilir. Bəzi hallarda qol hissəyə xüsusi əlvan naxışlı sarjadan hazırlanmış astar tikilir.
Qadın kostyumu
yarımhissələrdən ibarət kəmərli məmulatlardır. Qadın şalvarları kişilərinkindən yuxarı hissəsinin tərtibatına görə fərqlənir: onlar mərkəzdən və ya yandan bağlanan, həmçinin elastk tesma ilə bərkidilmiş kəmərli ola bilərlər. Şalvarlar parçalardan, trikotaj polotnolarından, zərif süni və təbii gön materiallarında və s. hazırlanır. Şalvarların mürəkkəb həcmi forması həm konstruksiya yolu ilə, həm də materialın plastikliyi hesabına yaradılır.
49
Hazırda respublikamızda cinsdən tiklimiş qadın şalvarlarına tələbat olduqca
böyükdür. Satışda olan qabaqcıl xarici firmaların cinsdən tiklimiş mallarına nəzər salsaq görərik ki, indiki modellərin çeşidi bir- birindən rəng
çalarlığı ilə,
üstədən tiklilmiş tikmələrlə, qaş və xırda rəngarəng daşlarla, müxtəlif kurujevalarla, məxmər, vilvet, süni və təbii dərilərlə bəzəndirilməsi ilə fərqlənirlər ki, bu
da yeni
modellərin yaranmasına gətirib çıxarır.
trikotajdan olan kəmərli qadın geyim məmulatıdır. Konstruksiyadan asılı olaraq yubkalar bütöv, kəsikli, üslubuna görə mini, midi, maksi, detalları müxtəlif ölçüdə biçilmiş, kombinələşdirilmiş, üzəri bəzək elementləri ilə bəzədilmiş ola bilər. Kostyumlar – dəst məmulatlarıdır. Iki predmetdən: pencək (jaket) və şalvardan (yubkadan) ibarət olur. Üçlük kostyumların dəstinə əlavə olaraq jilet də daxil edilir.
yaxalıqlı və yaxalıqsız, yaxası bağlanan və bağlanmayan olur. Qadın kostyumlarının bir hissəsi kimi jiletlər kostyumun hazırlandığı parçadan və ya trikotaj polotnosundan hazırlanır. Bu zaman məmulatın kürək hissəsi istisna olunur ki, byunun üçün astarlıq materiallardan istifadə olunur. Bəzi hallarda jiletin kürək
50
hissəsi kostyumun rəngində olan və yaxud onunla konstrastlıq təşkil edən ipək, atlas parçadan tikilə bilər. Gödəkçə – pencək tipli, qısa tikili və ya trikotaj məmulatıdır. Qabaq hissədən kəsik olur, uzun qolludur, astarsız tikilir. Gödəkçələrin model müxtəlifliyi ətəkələrin, formalarının müxtəlif variantları hesabına yaradılır, təkyaxalı düymə metal və yaxud plastik kütlədən olan çarpazla bərkidilən, qolunun ağzı adi və ya düyməli manjetli olur. Gödəkçələr müxtəlif materiallardan – kostyumluq-yun parçalardan, müxtəlif trikotaj polotnolardan. Süni və təbii dəridən, vilvetdən və s. hazırlanır.
yuxarı hissəsini təkrarlayır. Koftalar biçiminə görə qabaq hissəsi bütöv və ya kəsik, yəni iki hissədən ibarət, qolları müxtəlif biçimli, qısa və ya uzun, yaxalıqlı və yaxalıqsız, müxtəlif furnitura, tesma və s. bəzək elementləri ilə bəzəndirilmiş olur. Son dövrlərdə ticarətə daxil olan kofta məmulatlarının çeşidi olduqca zəngindir
51
Respublika bazarına daxil olan tikili malların keyfiyyətinin ekspertizası
Bütün tikili mallar, xarici görünüşünə, materialına, hazırlanma keyfiyyətinə görə texniki-normativ sənədlərin tələblərinə uyğun olmalıdır. Tikili malların keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsində və sortunun təyin edilməsində istehsalat xarakterli və istehsalat xarakteri olmayan nöqsanların ölçüsü, yerləşdiyi yer, miqdarı, detalların tikişi və bütövlükdə məmulatın keyfiyyəti nəzərə alınır. Tikili mallarda nöqsanların xarakteri, ölçüsü, yerləşdiyi yer və miqdarı, əsas materialın xarici görünüşündəki nöqsanlar və
sortu standarta əsasən normalaşdırılır. Tikili mallarda rast gəlinən nöqsanlar əsasən 2 qrupa bölünür: 1. Parça nöqsanlarına (toxunma, naxışlanma və bəzəndirmə nöqsanları). 2. İstahsalat-tikiş nöqsanlarına. Parçaların xarici görünüşündə olan nöqsanlaronların istehsalının müxtəlif mərhələlərində əyirmədə, toxunma, naxışlama və bəzəndirmədə əmələ gəlir. Toxunma zamanı parçalarda bir sıra nöqsanlar əmələ gəlir ki, bunlar da parçanın xarici görünüşünə və parçadan olan məmulatların xidmət müddətinə müxtəlif cür təsir göstərə bilər. Bu nöqsanlardan ən çox rast gələni cığır, pillə, sıxlıq, seyrəklik, qoşalma, dolaşma, codluq, naxışın pozulması, arğac sapının qaçması, zolaq, əriş saplarının sallanması, deşik, kəsik, ləkə, kir və s.-dir. Yekun bəzək əməliyyatları zamanı parçalarda kifayət qədər spirtlənməmək, əyrilik, nişasta ləkəsi, qeyri-bərabər tiftikləndirmə və s. əmələ gəlir ki, bunlarda standarta əsasən qiymətləndirilir. Tikili mallar olan nöqsanlar əhəmiyyətinə görə müxtəlif olur. Daha doğrusu nöqsanlar məmulatın xarici görünüşünə və istismar müddətinə təsir edən
52
nöqsanlara ayrılır. Yerinə görə görünən, görünməyən, ölçüsünə görə xırda və iri nöqsanlar ola bilər. Təyinatından və növündən asılı olaraq tikili məmulatların nöqsanları müxtəlif ola bilər. Beləliklə, üst paltarlarında rast gələn xarakterik nöqsanlar aşağıdakılardan ibarətdir: döş qatının və yaxanın qıraqlarının əyri olması, ətəklərin birinin digərindən uzun olması, yaxa və döş qatında naxışların əyilməsi, yaxanın tikiş ilmələrinin xeyli seyrək olması, döş qatında ilmələrin görünməsi, yaxalığa cod material əvəzinə yumyaş materialın qoyulması (parusin əvəzinə yumşaq material), döş hissəsinin kifayət qədər qabarıq olmaması, döş qatlarının forma və eninin bərabər olmaması, döş qatlarının uclarının ətəklərə yatmayıb yana əyilməsi, ətəklərin ucunun aşağı qıvrılması, kürək tikişində parçanın naxışının düz gəlməməsi, astarın parçanın altından görünməsi, qolun üst və yaxud alt hissəsinin əyilməsi, ciblərin düzgün yerləşdirilməməsi, kəmərlərin kənarlarının əyilməsi, tikişlərin simmetrik olmaması, düymələrin boş yaxud çox kip tikilməsi, düymələrin ilgəklərin tuşunda tikilməməsi, ilgəklərin gec açılması və bir-birindən müxtəlif məsafədə olması, ilgəyin içərisindən aralıq materialın görünməsi, astarın qısa və əyri olması şalvarın cibinin və tikişinin əyri olması, şalvarın qabaq tərəfinin düzgün bükülməməsi və s. Tikili məmulatların sortlarını yoxlayan zaman istehlak xassələrinə verilən tələblər (xarici görünüşü, fiqura oturması), hazırlanmasına aid tələblər və xammalına verilən standart tələblər əldə əsas götürülür. Bunun üçün məmulata aid texniki sənədlərdən (standartlar, texniki şərtlər, modelə aid texniki məmulatlar, konfeksiya kartasından) və eləcə də təsdiq edilmiş nümunələrdən istifadə edilir. Tikili məmulatlar iki sorta ola bilər (1-ci və 2-ci). Tikili məmulatın sortu xarici görünüşünün, məmulatın fiqura oturması, materialın xarici görünüşünün və tikiş istehsal nöqtəsindən asılı olaraq təyin edilir. Standartda tikili məmulatların nöqsanlarını buraxıla bilən və buraxıla bilməyən nöqsanlara ayırırlar.
53
Tikili məmulatların 1-ci və 2-ci sortlarında buraxıla bilməyən nöqsanlarına aşağıdakılar daxildir: xarici tikiş xətləri üçün işlədilən sapların rənginin parçanın rəngindən kəskin fərqlənməsi; ipək yaxud sintetik sapların pambıq sapla əvəz edilməsi; məmulatın açıq hissələrində tiftik və naxışların uyğunsuzzluğu; nümunənin bədii-estetik göstəricilərinin uyğunsuzluğu. Yoxlama zamanı müəyyən edilmiş nöqsanların ölçülərini normativ kənarlaşmadan asılı olaraq tikili məmulatlar 1-ci və 2-ci sortlara aid edilirlər. Məmulatın hissələrində və detallarındakı nöqsanlar parçada və istehsal- tikişdə yerləşdiyi yerdən asılı olaraq görünən və görünməyən nöqsanlara ayrılır. Bu nöqsanlar tikili məmulatların sortlaşdırılması üçün olan DÜİST ətraflı şərh olunmuşdur. Məmulatda olan gizli nöqsanlar nəzərə alınmır. Bütün tikili məmulatların 1-ci sortunda görünən heç bir nöqsan olmamalıdır, daha doğrusu 1-ci sorta aid olan tikili məmulatlar müəyyən olunmuş standart yaxud texniki şərtin tələbinə və təsdiq edilmiş nümunəyə tamamilə uyğun olmalıdır. Bundan başqa 1-ci sort tikili məmulatlarda 8 addan artıq olmayan əhəmiyyətsiz istehsal-tikiş nöqsanlarına icazə verilir. Tikili məmulatların 2-ci sortunda buraxıla bilən nöqsanlarda cədvəl halında verilmişdir. Həmin standarta uyğun olaraq 2-ci sort tikili məmulatlarda 5 addan artıq istehsal tikiş nöqsanlarına yol verilmir. Komplekt halda olan tikili məmulatlarda sort hər bir məmulat üçün ayrıca təyin edilir. Bu zaman ola bilsin ki, həmin komplekt məmulatdan biri aşağı sorta endirilsin. Ümumiyyətlə, 1-ci v 2-ci sorta aid olan tikili məmulatlarda materialın xarici görünüşünün yerli nöqsanlarına yol verilə bilər. Tikili məmulatların sortu müəyyən edilmiş nöqsanların ümumi miqdarına əsasən təyin edilir. Beləliklə, yadda saxlamaq lazımdır ki, 1-ci sort tikili
54
məmulatlarda materialların xarici görünüşündə yayılmış nöqsanlara yol verilmir. 2- ci sort məmulatlarda isə təsdiq olunmuş etalona uyğun nöqsanlar buraxıla bilər. Yuxarıda göstərilən nöqsanlara yerli ticarət təşkilatlarında satılan bütün tikili mallarda rast gəlmək olur. Azərbaycana tikili mallar Türkiyədən, İtalyadan, İngiltərədən, Almaniyadan, Fransadan, Çindən, Rusiyadan, Dubaydan gətirilir. Bu geyimlərdə keyfiyyətli olmaqla bərabər nöqsanlarada təsadüf edilir. Onu da qeyd etmək istəyirəm ki, yüngül donların ticarəti ilə məşğul olan satıcıların və bu malları xarici ölkələrdən alıb gətirən şəxslərin keyfiyyət və standart haqqında məlumatı yoxdur. Yerli ticarət təşkilatında satılan tikili mallar qruppasına daxil olan məmulatlarda bir sıra nöqsanları aşikar etdim. Mağazada satışda olan yüngül donlarda, şalvarlarda, ətəklərdə, bluzkalarda bir sıra nöqsanlar var idi. Məsələn, Türkiyədə istehsal edilmiş xalatın bir ətəyi digər ətəyindən uzun olması, üzərində sap qırıntılarının sallanması, bluzkada yaxalığın əyri olması, ilgəklərin səliqəsiz tikilməsi, düymələrin boş tikilməsi, donların üzərinə tikilmiş qaşların və muncuqların tökülməsi, donların, şalvar və yubkaların ətəklərin səliqəsiz qatlanıb pis tikilməsi nöqsanları var idi. Italiyadan gətirilən qadın tikili malları daha keyfiyyətli olması haqqında fikir irəli sürülür. Lakin İtaliyadan gətirilən donların, don-kastyumların, bluzkanı keyfiyyətcə yoxlayan zaman don və don-kostyumda parça nöqsanı rəngin qeyri- bərabər olması, yağ ləkəsi, seyrəklik tikiş nöqsanlarından, yaxanın qıraqlarından əyri olması, düymələrin düzgün tikilməməsi, donların üzərinə piləklərin tökülməsi nöqsanlarını aşkar etdim. Polşadan gətirilən bluzkada, donlarda, yubkada sap qırıntıları, düymələrin donun rənginə uyğun olmaması, düymələrin boş tikilməsi nöqsanları var idi. Ən çox nöqsanlı tikili mallar Dubaydan gətirilənlərdir.
55
keyfiyyətinin standarta uyğunluğunun yoxlanılması Tikili malların keyfiyyətinin idarə olunması sistemində keyfiyyətə nəzarət əsas yerlərdən birini tutur. Geyimlərin keyfiyyətinə nəzarət
dedikdə, məmulatın keyfiyyət göstəricilərinin normativ-texniki sənədlərdə göstərilən tələblərə uyğunluğunun yoxlanması başa düşülür. Ticarətə daxil olan tikili malların keyfiyyətinə nəzarət mal partiyasının qablaşdırılmasının başdan-başa yoxlanması ilə başlanır. Əgər qablaşdırmada səhvlər aşkar edilərsə, istehsalçı firma məhsulu təzədən qablaşdırmalıdır. Yarlıqların rekvizitləri və məmulatın əsas ölçüləri seçmə üsulu ilə yoxlanır. Əgər yarlıqların rekvizitləri ilə məmulat arasında uyğunsuzluq aşkar edilərsə, başdan-başa yarlıqların nəzarəti həyata keçirilir. Məmulatın ölçülərinin standarta uyğun gəlməməsi zamanı partiyada həmin ölçüdə olan bütün məmulatlara baxış keçirilir, onlar yararlıları ilə əvəz edilir vəyaxud kiçik ölçüyə keçirilir. Məmulatın xarici görünüşü, bədənə oturma keyfiyyətinə, tətbiq olunan materialların və texnoloji emalın keyfiyyətinə nəzarət başdan-başa və yaxud seçmə üsulu ilə həyata keçirilir. Seçmənin həcmi standart tələblərinə uyğun müəyyən edilir. Geyimlərin sortu, keyfiyyətə nəzarətin nəticələrinin normativ-texniki sənədlərdə sortlara qoyulan tələblərlə müqayisə etməklə təyin edilir. Tikili malların sortu məmulatın xarici gorünüşünə baxış zamanı aşkar edilən nöqsanların əhəmiyyətindən, miqdarından və yerindən asılı olaraq müəyyən olunur. Qadınlar üçün olan geyim məmulatları 1-ci və 2-ci sortlara ayrılır. Məhsulların sortlaşmasına aid standart sənədlərdə qoyulan tələblərə uyğun olmayan məmulatlar çıxdaş edilir.
56
Tikili malların sortlaşdırılması zamanı aşağıdakı istehlak xassələrinə diqqət yetirilir: xarici görünüş, məmulatın fiqura oturması, məmulatın ölçülərinin normativ-texniki sənədlərə uyğunluğu, tətbiq olunan materialların və texnoloji emalın keyfiyyəti. Normativ-texniki sənədlərdə məmulatın keyfiyyətinə nəzarətin nümunə-etalon üzrə aparılması vacibliyi qeyd olunur. Tikili malların sortu məmulatın xarici görünüşündə, onun fiqura oturmasında olan nöqsanlardan, istehsal-tikiş nöqsanlarından, həmçinin materialın xarici görünüşündə olan nöqsanlardan asılı olaraq təyin edilir. Normativ-texniki sənədlərdə tikili malların bütün nöqsanları aşağıdakı qruplara bölünür: məmulatın xarici görünüşündə olan nöqsanlar, istehsal-tikiş nöqsanları və materialın xarici görünüşündə olan nöqsanlar. Məmulatın xarici görünüşündə və fiqura oturmasında olan nöqsanlara 1-ci və 2-ci sortlu məmulatlarda yol verilmir. İstehsal-tikiş nöqsanları məmulatın hazırlanması prosesində yaranır. Bu nöqsanlar ayrı-ayrı əməliyyatların dəqiq yerinə yetirilməməsi, maşınların düzgün işləməməsi və s. səbəblərdən baş verə bilər. Qadın geyimlərində aşağıdakı kimi istehsal-tikiş nöqsanlarına rast gəlmək olar: yaxalıqlqrın ucunun müxtəlif endə olması, qoşa detalların qeyri-simmetrik yerləşməsi, detallarda materialın naxışının uyğun gəlməməsi vəs. Müxtəlif növlü 1-ci və 2-ci sort geyim məmulatlarında bu nöqsanların ölçüsü və sayı normativ- texniki sənədlər üzrə normalaşdırılır. Məmulatın xarici görünüşünü, estetik və istismar xassələrini pisləşdirməyən istehsal-tikiş nöqsanlarını sortlaşdırmada nəzərə almırlar. Geyimlərin hazırlandığı materialda olan nöqsanlar məmulatın xarici görünüşünə və keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. 1-cvi sortlu parçalarda normativ-texniki sənədlər üzrə yol verilmiş yayılmış nöqsanlar, 1-ci sortlu qadın geyim məmulatında da buraxıla bilər.
57
Normativ-texniki sənədlər üzrə 2-ci və 3-cü sort materiallarda yol verilmiş nöqsanlar isə 2-ci sortlu hazır məmulatda buraxıla bilər. Bir sortla qiymətləndirilmiş hazir geyim məmulatında, 1-ci, 2-ci, və 3-cü sort materialda yol verilən bütün yayılmış nöqsanlar buraxıla bilər. Tikili məmulatlarda yerli nöqsanlara da rast gəlinə bilər: əriş və arğac saplarının qalınlaşması, qoşalaşması, naxışların çox hiss olunan əyriliyi, yağ, çirk ləkəsi və s. Normativ-texniki sənədlərdə 1-ci və 2-ci sortlu məmulatların materiallarında yol verilə bilən yerli nöqsanların ölçüsü və miqdarı göstərilir. Tikili malların sortlaşmasına materialda olan nöqsanin yeri də təsir edir (məmulatın örtülü detalında və hissəsində olan nöqsanlar nəzərə alınmır). Normativ-texniki sənədlərdə tikili malların örtülü hissə və detallarının siyahısı verilir: yaxaaltı hissə, alt yaxalıq, məmulatın bəzək detalları ilə örtülən hissələri, qalın astar, yubkanın astarı vəs. 1-ci sorta heç bir nöqsanı olmayan, yaxud normativ-texniki sənədlərdə 1-ci sort üçün yol verilən miqdarda istehsal-tikiş və material nöqsanlarına malik olan qadın geyim məmulatları aid edilir. Bu zaman ölçüsü standartdakı göstəricilərdən böyük olan yalnız 3-ə qədər istehsal-tikiş nöqsanlarının buraxılmasına yol verilir. 2-ci sorta isə standart sənədlərdə 2-ci sort üçün yol verilən sayda nöqsanlara malik olan geyim məmulatları aid edilir. Bu sortda ölçüləri standart göstəricilərini aşan 5 adda nöqsanın buraxılmasına yol verilir
|