Falsafa asoslari

Demak, savol awaldan ma’lum bolgan axborot asosida
qo‘shimcha axborot olish uchun iltimos yoki talabni ifodalovchi
nutq shaklidir. 
Savolda ma’lum bir boshlang£ich bilim mujas- 
samlangan boladi, ya’ni savol berish uchun ma’lum bilimga ega 
bolish talab qilinadi.
Savol va javob insonlarning dialog ko£rinishidagi muloqot 
shaklidir. Uning muhim funksiyalaridan biri kommunikativlik- 
dir. Axborotni qidirish vositasi sifatida ham savolning ahamiyati 
beqiyosdir. Savol bolmasa bilish ham bolmaydi. Lingvistikadan
1 
Федоров Б.И. Эротетическая логика. //Логика. Учебник для бакалавров.
Под ред. А.И.Мигунова, И.Б.Микиртумова, Б.И.Федорова. - Москва: Проспект,
2015.С. 428-429.
262

---

yaxshi ma’lumki, gapning har bir bo‘lagiga nisbatan va umuman 
gapning o‘ziga nisbatan savol berish mumkin. Masalan, «Professor 
Azlarov 314-auditoriyada fizikadan 3-kurs talabalariga ma’ruza 
o‘qiydi». Ushbu gap bo‘yicha 9ta savol tuzish mumkin. Mantiq- 
da savollarning tasnifi lingvistik tasnifdan farq qiladi. Savollarni 
chin yoki yolg‘on deb tasniflash mumkin emas. Buning uchun 
ko'proq o‘rinli-o‘rinsiz, ma’noli-ma’nosiz, to‘g‘ri-noto‘g‘ri, toliq- 
toliqsiz kabi tasniflardan foydalaniladi.
Mantiqda savollar har xil asoslarga ko‘ra bir qancha turlarga 
bolinadi:
1. Oddiy va murakkab savollar. 
Tarkibida boshqa savol bo‘lmasa, 
oddiy savol, bolsa - murakkab savol deb yuritiladi. Murak­
kab savollar o‘z navbatida qo‘shuvchi, ayiruvchi, shartli turlarga 
bolinadi. Masalan, Konsertda G ‘.Yoqubov bilan O.Nazarbekov 
ham ishtirok etdimi? Xatiga javob yozdingmi yoki yozmadingmi? 
Agar aytganingni qilsam, shartimga rozi bo‘lasanmi?
2. Aniqlovchi va to‘ldiruvchi savollar. 
Masalan, «Sen o‘qishni 
bilasanmi?» degan savol aniqlovchi, «Sen qaysi qo‘shiqni kuyla- 
moqchisan?» degan savol to‘ldiruvchi savoldir.