Falsafa asoslari



Yüklə 9,04 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə119/221
tarix25.09.2023
ölçüsü9,04 Mb.
#148418
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   221
Falsafa asoslari

S - P
1p-1 
s
p-Ms
234


Masalan:
A. Hamma musulmonlar Islom diniga e’tiqod qiladilar.
E. Islom diniga e’tiqod qilmaydiganlarning hech biri musul- 
mon emas.
Juziy tasdiq mulohazadan predikatga qarama-qarshi qo‘yish 
usuli bilan xulosa chiqarib bolmaydi. Chunki, juziy tasdiq mu­
lohazani aylantirsak juziy inkor hukm kelib chiqadi. Undan al­
mashtirish orqali xulosa chiqarib bolmaydi.
IV. Mantiqiy kvadrat orqali xulosa chiqarish.
Bunda oddiy qat’iy mulohazalarning o‘zaro munosabatlarini 
(qarang: mantiqiy kvadrat) e’tiborga olgan holda, mulohazalardan 
birining chin yoki xatoligi haqida xulosa chiqariladi. Bu xulosalar 
mulohazalar o‘rtasidagi zidlik, qarama-qarshilik, qisman moslik 
va bo‘ysunish munosabatlariga asoslanadi. Bu munosabatlarning 
tahliliga ko‘ra xulosa chin bolgan quyidagi holatlarni ko‘rsatish 
mumkin.
1. Asos mulohaza va xulosa chin bolgan: A—►
!, E—>0.
2. Asos mulohaza xato va xulosa chin bolgan: А—Ю, E—>1
Masalan: A. Hamma daraxtlarning ildizi bor.
I. Ba’zi daraxtlarning ildizi bor.
E. Hech bir faylasuf matematik emas.
I. Ba’zi faylasuflar matematikdir.
Bevosita xulosa chiqarish usullari bilish jarayonida mavjud 
fikrni aniqlab olish, uning mohiyatini to‘g‘ri tushunish, Shu­
ningdek, bir fikrni turli xil ko‘rinishda bayon qilish, yangi bilim- 
lar hosil qilishga imkon beradi.
Sillogizm. 
Deduktiv xulosa chiqarish aslida sillogizm shak­
lida boladi. «Sillogizm» so‘zi qo‘shib hisoblash, degan ma’noni 
beradi. Bu termin mantiq fanida, deduktiv xulosa chiqarishning 
ko‘proq ishlatiladigan turi hisoblangan oddiy qat’iy sillogizmni 
ifodalashda qollaniladi.
Sillogizm o‘zaro mantiqiy boglangan ikki qat’iy mulohazadan

Yüklə 9,04 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   221




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin