Fanidan Amaliy mashg’ulotlar

 
Nazorat savollari 
1.Almashlab ekish deganda nima tushuniladi? 
2. Almashlab ekish qanday reja asosida bajariladi? 
3. Almashlab ekishning qanday ahamiyati bor?
 

---

~ 17 ~ 
4-amaliy mashg’ulot 
Mavzu:
 
Dorivor o ‘simliklar yetishtirishda organik o’g’itlarning 
ahamiyati va ularning o’simliklardagi qo’llanilishining me’yorlari
Mashg‘ulotning maqsadi:
 
Mashg‗ulot davomida dorivor o‗simliklami yaxshi 
o‗sishi ya rivojlanishida organik o‘g‘itlarning
 
ahamiyati va ularni qo‘llash meyorlarini 
o‘rganish. 
Zarur jihozlar:
 
texnologik xaritalar, jadvallar va plakatlar
, o‘g‘it na‘munalari 
 
Nazariy tushuncha 
Kelib chiqishiga qarab o'g'itlar mineral, organik, organo-mineral va bakterial 
o'g'itlarga bo'linadi.
Organik o'g'itlar
—o‘simlik va hayvon qoldiqlaridan iborat. Ular to‘la qimmatli 
va har taraflama ta‘sir qiladigan o‘g‘it hisoblanadi. Erga organik o'g'itlar berilganda er 
oziqa elementlari bilan boyiydi, suv, havo, issiqlik rejimlari, donadorligini va 
mikroorganizmlarning faoliyatini yaxshilaydi. Organik o'g'itlarga go'ng, torf, kompost, 
parranda, ipak qurti axlati va ko‘kat o‘g‘itlar kiradi.
G‘o‘ng va boshqa organik o'g'itlar tuproqning biologik faolligini keskin oshiradi. 
Tuproq mikroorganizmlarga boyiydi. Tuproqda mikroorganizmlar soni ortib, tuproq 
havosidagi CO
2
gazi ko‘payadi. Surunkasiga ekinga g‘o‘ng berilganda tuproqda 
gummus va azot miqdori ortadi (6-rasm).
6-rasm.
 Organik o’g’it (go’ng)
 
Ko’kat o’g’itlar
(sideratlar) tuproq unumdorligiga har tomonlama ta‘sir qiladi. 
Asosiy ekinlardan bo‘shagan erlarga turli oraliq ekinlar ekib, ularning ko‘k massasini 
tuproqqa qo‘shib haydab yuboriladi. Bunday ekinlarga ko‘kat o‘g‘itlar yoki sideratlar 
deyiladi.
Bakterial o'g'itlar
tarkibida tuproqda o'simlik o'zlashtira oladigan oziqa 
elementlarini to'plovchi mikroorganizmlar ushlaydi. Bularga nitragin, azobakerin, 
fosfobakterin va boshqalar kiradi. Masalan, tuganak bakteriyalari nitrogenaza fermenti 
atmosfera azotini birikma holga o'tkazib to'playdi (nitragin) yoki organik birikmalarni 
parchalovchi fosfobakteriyalar organik birikmalar tarkibidagi fosforni o'simlik 
o'zlashtira oladigan holatga keltiradi.

---

~ 18 ~ 
Organik moddalar tuproqning muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Organik 
moddalar, shujumladan gumus m iqdori har xil tuproq tiplarining haydalma qatlamida 
turlichadir.