Fanidan O’quv-uslubiy majmua

15-mavzu.Schyotlar sistemasi va schyotlarning turkumlanishi
Rejasiz odam malum faktlar ko'chasida ham osongina adashadi.
D. 1. Mendeleyev
1. Schotlarni turkumlashning ta’rifi
Korxonalar o‘z xo'jalik faoliyatida mablag'larini va ulaming tashkil topish manbalarini, xo'jalik jarayonlarini hamda sodir bo'la- yotgan turli-tuman xo'jalik muomalalarini aks ettirish uchun buxgalteriya hisobi schotlaridan foydalanadi. Bu schotlarda nimalar hisobga olinishi, ular yordamida qanday umumlashtiruvchi ma’lumotlar olish mumkinligini bilish shu schotlardan korxonalar amaliyotida to'g'ri foydalanish uchun shart-sharoit yaratib beradi. Qo'llanilayotgan buxgalteriya hisobi schotlari xo'jalik mablag'lari, ulaming tashkil topish manbalari va xo'jalik jarayonlarini guruhlashni ta’minlashi lozim. Schotlarda aks ettirilgan yozuvlar yordamida xo'jalik jarayonlariga amaliy ta’sir ko'rsatish va ular ustidan nazorat o'matish uchun zamr bo'ladigan ma’lumotlar umumlashtiriladi.
Buxgalteriya hisobidagi mavjud schotlaming yig'indisi schotlar tizimini tashkil etadi.
Buxgalteriya hisobining schotlar tizimini bilish barcha schotlarni ma’lum bir tartibda guruhlash (turkumlash) hamda har bir guruh schotlarining iqtisodiy mazmunini, ulaming tayinlanishi va tuzilishini tushunish imkonini beradi.
Bunday turkumlashga negizida buxgalteriya hisobi predmetining iqtisodiy mazmuni, ya’ni xo'jalik mablag'lari va mablag'laming manbalari hamda mablag'laming kengaytirilgan takror ishlab chiqarish jarayonidagi doiraviy aylanishi (xo'jalik jarayonlari: ta’minot, ishlab chiqarish va realizatsiya) asos bo'ladi (5.1-rasm).
Schotlarni turkumlash quyidagi maqsadlami ko'zlaydi:

1. 
   schotning mazmuni, funksiyasi va tayinlanishini, uning boshqa schotlardan prinspial farqi va umumiyligini tushuntirish;
   
2. 
   schotlaming mohiyatini, ulaming iqtisodiy shakllanishi va ishlatilishini o'rganishni osonlashtirish;
   
3. 
   schotlar rejasini tuzishda yordam beradi.