Fanining tadqiqot sohasi va muammolari

Yosh psixologiyasining asosiy metodologik tamoyillari 
30-yillarning oprtalariga kelib psixologiya fanining asosiy 
tamoyillari: determinizm tamoyili, ong va faoliyatning birligi 
tamoyili, psixikaning faoliyatda rivojlanishi tamoyili aniq 
ifodalab berildi. 
Determinizm tamoyili psixikaning turmush tarzi bilan 
belgilanishini va turmush tarzi opzgarishiga qarab opzgarishini 
anglatadi. Agar hayvonlar psixikasi haqida gapiriladigan boplsa, 
u holda bu psixikaning rivojlanishi biologik qonun tarzidagi 
tabiiy tanlash bilan belgilanadi. Agar odamning psixikasi haqida 
gapiriladigan boplsa, u holda kishida ong shakllarining paydo 
boplishi va rivojlanishi pirovard natijada tirikchilikning moddiy 
vositalarini ishlab chiqarish usullarini rivojlanish qonunlari bilan 
belgilanadi. Kishi ongining ijtimoiy-tarixiy xarakterga ega 
ekanligini tushunish kishi ongining ijtimoiy borliqqa bogpliqligi 
haqidagi umumiy materialistik tamoyilidan kelib chiqadigan eng 
muhim xulosadir. 
Ong va faoliyat birligining psixologiyada qabul qilingan 
tamoyili ong bilan faoliyat bir-biriga qarama-qarshi emas, lekin 
ular bir-biriga aynan opxshash ham emas, ammo birlikni tashkil 
etishini bildiradi. Ong faoliyatning ichki rejasini, uning 
programmasini tashkil etadi. Voqelikning opzgaruvchan modeli 
aynan ongda hosil bopladiki, odam opzini qurshab turgan 
muhitda SHuning yordamida mopljal oladi. 
Ong va faoliyatning birligi tamoyili psixologlarga xulq-
atvorni, faoliyatni oprganayotib, harakatning maqsadlariga 
erishishning muvaffaqiyatini tahminlovchi ichki psixologik 
mexanizmlarni 
aniqlash, 
yahni 
psixikaning 
obhektiv 
qonuniyatlarini ochish imkonini berdi. 

---

psixika va ongning faoliyatda rivojlanishi tamoyili shuni 
anglatadiki, psixika agar faoliyat samarasi va rivojlanish 
mahsuli sifatida qaraladigan boplsagina, u topgpri tushunilishi 
va aynan bir xil tarzda izohlab berilishi mumkin. Bu tamoyil 
psixologlardan p.p. Blonskiy, L.S. Vigotskiy, A.N. Leontev, 
S.L. Rubinshteyn, B.M.Teplov va boshqalarning ilmiy ishlarida 
opz aksini topdi. 
psixikaning 
taraqqiyotini 
dialektik 
nuqtai 
nazardan 
tushunish psixik taraqqiyot odamning mehnat faoliyatiga, 
tahlimga, opyin faoliyatiga bogpliq ekanligini aniqlab berdi. 
Bunda ijtimoiy tajribani opzlashtirishning yuz berishi odam 
uchun aynan xos boplgan psixik taraqqiyotning shakli sifatida 
xizmat qiladi. L.S. Vigotskiy, tahlim psixikaning rivojlanishini 
yopnaltiradi, degan fikrni aytib, shu bilan birga bu jarayonda 
ongli faoliyatning yangi, mutlaqo boshqacha shakllari yaratiladi, 
deb tahkidlaydi.
p.p.Blonskiy tafakkurning kichik maktab Yoshida opyinlar 
bilan, opspirinlik Yoshida opqish bilan bogpliq tarzda 
rivojlanishini tahlil qildi. S.L. Rubinshteyn ong faoliyatda paydo 
boplib, ana shu faoliyatda shakllanadi, deb yozgan edi. 
B.M.Teplov odamning eng muhim individual-psixologik 
fazilatlaridan boplgan qobiliyatni tadqiq qilarkan, qobiliyat faqat 
rivojlanishda mavjud 
boplgan, 
deb tahkidlaydi. 
Lekin 
rivojlanish faoliyat jarayonidan boplak boshqacha muhitda yuz 
bermaganidek, “qobiliyat tegishli qonkret faoliyatdan ajralgan 
holda paydo bopla olmaydi”.