Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci

Fənn: Çıxan protezlərin hazırlanma texnikası 

 

Şöbə: “Ortopedik stomatologiya” 

2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 

 32 

 

Fərdi  qaşığın  aşağı  çənədə  yoxlanması  dodaq  və  dil  yüyənlərinin,  yan  dartıların  azad 

edilməsindən  başlanır.  Protez  kənarında  yer  ensiz  fissur  burğac,  disk,  təkərvari  başlıqla  açıla  bilər. 

Distal sərhədin təyini  üçün  oriyentir selikli  qişa  qabarları  (tuberculum  mucosum) olmalıdır.  Qabarlar 

formasından,  lokalizasiyasından,  konsistensiyasından,  palpasiyada  ağrının  olub-olmamasından  asılı 

olaraq hissəvi və tam surətdə qaşıqla örtülür. Dil tərəfdən yan şöbələrdə qaşıq daxili çəp xəttin dairəvi 

forması  zamanı  onu  örtür  və  iti  forması  zamanı  ona  çatır,  qaşığın  arxa  dil  kənarı  mütləq  əzələsiz 

üçbucaqda yerləşməlidir. Alveol çıxıntının ön şöbələrində ekzostozlar olarsa, qaşıq onları örtür, dilaltı 

ağız suyu vəzisinin axacaqları sərbəst qalır. 

Aşağı çənəyə düzgün oturdulmuş qaşıq dil və digər yumşaq toxumaların hərəkəti zamanı protez 

yatağından  yerini  dəyişməməlidir.  Fərdi  qaşıq  ağız  boşluğunda  yoxlandıqdan  sonra  funksional ölçü 

alınır. Bu zaman 2N-li termoplastik kütlə, evgenol sink oksidi olan “Dentol”, “Repin”, silikon və s. 

kütlələrdən  istifadə etmək  olar.  Ölçü  alınarkən  kənarlarının  formalaşdırılması  üçün  eyni  funksional 

sınaqlar tətbiq olunur.  

Protez yatağı selikli qişasına təzyiqə, selikli qişanın sıxılma dərəcəsinə görə funksional ölçülər 

bir neçə cür olur: 

1. Kompression-təzyiq (sərbəst və ya çeynəmə) altında alınmış 

2. Dekompression və ya yükü  azaldan 

3. Differensial təzyiqli ölçülər. 

Dekompression ölçü daha duru konsistensiyalı ölçü kütləsi və fərdi qaşıqda 1-3 dəlik açılmaqla 

alınır. 

Kompression ölçü üzrə hazırlanmış protez çeynəmədə protezdən kənarda yalnız bufer zonaların 

toxumalarına  yastıq  kimi  söykənir,  alveol  çıxıntı  yüklənmir.  Kompression  ölçünün  alınması  üçün 

aşağıdakı şərtlərə riayət olunmalıdır: 

1. Sərt qaşıq istifadə olunmalı. 

2. Əsasən termoplastik kütlə tətbiq olunmalı. 

3. Arasıkəsilməz kompressiyanın həyata keçirilməsi. 

 

Kompressiyanın  arasıkəsilməzliyi  əllərin  gücü  ilə  təmin  edilir,  lakin  kompression  ölçü  əzələ 

təzyiqi  altında  sıxılsa  daha  düzgün  olar.  Bu  metodikanın  istifadəsi  zamanı  funksional  yüklənmədə 

protezin davamlılığına zəmanət yaranır. 

E.Y.Vares  kompression  funksional  ölçülərin  alınmasının  məqsədəuyğunluğunu  aşağıdakı  kimi 

əsaslandırır. Dekompression ölçü alınmışsa, protezin relyefi selikli qişanın təzyiq düşməmiş relyefinə 

uyğun gəlməlidir. Protez ağız boşluğuna yerləşdirilən zaman o, protez yatağı selikli qişasının səthinə 

kip  söykənməli  və  adgeziya  hesabına  yaxşı  fiksasiya  olunmalıdır.  Çeynəmədə  protez  selikli  qişaya 

oturur. Yumşaq selikli qişa “geri çəkilir” və bütün təzyiq sərt selikli qişa nahiyələrində (torus və s. 

çıxıntılar)  cəmlənir.  Xəstə  ağrını  hiss  etməyə  başlayır  və  sonrakı  təzyiq  aradan  qalxır.  Adgeziya 

pozulur, protez yerini dəyişir. 

Funksional ölçü alınarkən əsas kriteri protez yatağı selikli qişasının vəziyyəti, yaş, konstitusional 

və  s.  xüsusiyyətlər  olmalıdır.  Ölçü  alınmasının  əsasında  differensional  təzyiq  prinsipi 

məqsədəuyğundur. 

Düzgün  seçilmiş standart  qaşıq  və  ya  köhnə  protez  bazisinin  köməyilə  ilk  ölçü  alınır.  Bunun 

üçün Vaynşteyn tipli 2 nömrəli termoplastik kütlə duru gips və ya evgenol-sink oksidi pastaları tətbiq 

oluna bilər. Protez yatağı toxumalarının artıq kompressiyasının qarşısını almaq üçün termpolastik kütl ə 

yaxşı qızdırılmalı, qaşıq çox doldurulmamalıdır. Hətta ilk ölçü götürülərkən funksional sınaqlar tətbiq 

olunmalıdır.  Tökülmüş  ilkin  model  üzərinə  lazımi  yerlərdə  nazik  folqa  (qurğuşun  da  olar)  qoyulur. 

Folqanın kənarları mərkəzdən periferiyaya doğru tamam nazilir. Folqa torus və ekzostozlar, hərəkətli 

selikli  qişa,  eləcə  də  damar  və  sinir  çıxışları  nahiyələrinə  qoyulmalıdır.  İzolyasiya  ölçü  alınması 

prosesində  aparılmalıdır.  Bu  protez  bazisinin selikli  qişa  ilə  kontaktını saxlamağa,  bununla  da  selikli 

qişanın hiperlaziyanın qarşısını almağa imkan verir. 

 

 

 

---