1) MODİFİKASİYA və ya Qeyri-irsi dəyişkənlik Fenotipik dəyişkənlik də deyilir-genotipə təsir eləmir
Modifikasiya dəyişkənliyi zamani bakteriyalarda baş verən dəyişikliklər
a) Morfoloji dəyişikliklər Bakteryalarin L-formaya keçməsi
Flagellalarini itirərək hərəkətsiz hala keçməsi
Sadə qidali mühitlərdə Kapsulalarini itirməsi ,zənginləşdirilmiş qidali mühitlərdə yenidən kapsula
əmələ gətirməsi
Spora əmələ gətirmə və əksinə vegetativ formaya keçmə
b) Mikroorqanizmlərin kultural əlamətlərində baş verən dəyişikliklər Oksigen olmadiqda bəzi bakteriyalarin piqment əmələ gətirmə qabiliyyətini itirməsi
Optimal olmayan qidali mühitlərdə kiçik koloniyalar əmələ gətirməsi
c) Dissosiasiya Bakteriyalarin bərk qidali mihitlərdə müxtəlif koloniyalar əmələ gətirməsidir
S-koloniyalar-hamar
R-koloniyalar-qarişiq
M-koloniyalar—selikli
D-koloniyalar-çox kiçik
d) Mikroorqanizmlərin biokimyəvi (fermentativ) xassələrində baş verən dəyişikliklər Bagirsaq çöpləri laktoza olmaya mühitlərdə laktaza fermenti sintez etmir,laktozali mihitlərdə isə
sintez edir
e) Virulentliyin dəyişilməsi Bu xassə vaksinlərin hazirlanmasinda istifadə edilir
2) İRSİ DƏYİŞKƏNLİK Genotipik dəyişkənlikdə deyilir-genotiplə əlaqəlidir
Mutasiya və Genetik rekombinasiyalar nəticəsində baş verir
Mutasiya
Xromosom və genlərdə baş verən irsi dəyişkənliklərdir
Təbii(vəhşi) ştamdan fərqləndirmək üçün mutasiya nəticəsində əmələ gələn ştami Mutant ştam
adlandirirlar
Mənşəyinə görə 2 qrupa ayrilir
1) Spontan mutasiyalar—heç bir mutagenin təsiri olmadan öz-özünə baş verir
Reversiya və ya Dönən mutasiya—spontan mutasiya ugramiş mikrobun mutasiya nəticəsində
yenidən əvvəlki genetik vəziyyətiə qayitmasidir
2) İnduktiv mutasiya-mutagenin təsirindən baş verir
DNT-in ilkin strukturunda baş verən dəyişiklərin xarakterinə görə mutasiyalar 2 qrupa ayrilir
1)
