FƏrrux rüSTƏmov tamilla dadaşova ali MƏKTƏb pedaqogikasi
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
məsi.
Ünsiyyət fəaliyyətində tələbənin «mənlik» şüuru formalaşır. Başqa insanlar kimi, tələbə də konkret sosial cəmiyyətin üzvüdür. O, həm də kiçik sosial qrupun üzvüdür. Tələbə şəxsiyyətini sosial-psixoloji cəhətdən düzgün xarakterizə etmək üçün onu mənsub olduğu tələbə qrupu daxilində öyrənmək lazımdır. Çünki tələbənin bir şəxsiyyət kimi tələbatları, xüsusən də ünsiyyət tələbatları üzvü olduğu akademik qrupda təzahür edir. Onun sosial mahiyyəti qrupun fəaliyyəti çərçivəsində cərəyan edir. Tələbənin kommunikativ xüsusiyyətləri qrup daxilində aşkarlanır. Tələbə ancaq akademik qrupun deyil, həm də digər müxtəlif qrupların üzvü olur, müxtəlif qruplarda müxtəlif statusa malik rollar ifa edir, Bir qrupda icraçı olduğu halda, başqasında daha fəal olur, bir başqasında hətta lider olur. Tələbə şəxsiyyətinin inkişafı üçün daxil olduğu akademik qrupun təsiri həlledicidir. Tələbə onun nonna və sərvətlərindən etalon kimi istifadə edir, onları özünün şəxsi məqsəd və davranış normaları üçün model hesab edir. Özünün və tələbə dostlarının davranışını qrupun etalonlar sistemi əsasında qiymətləndirir. Qrupla davamlı ünsiyyət davranışım qrupun öz üzvlərinə verdiyi tələblərə uy- ğunlaşdırmaqla nəticələnir. Bu isə onunla nəticələnir ki, tələbə bir şəxsiyyət kimi inkişaf etdikcə, tələbə qrupunun nonnalarını öz normaları kimi qəbul edir, tələbə qrupunun tələblərinə, davranış normalarına uyğun hərəkət edir. Tələbənin ünsiyyət mədəniyyəti - mehribanlığı, xeyirxahlığı, nəzakətliliyi, qayğıkeşliyi, diqqətlilik və həssaslığı, tərəf-müqabilini dinləmək və haşa düşmək bacarığı, təmkinliliyi, başqasının sevincinə Sevinməyi. kədərinə şərik olmağı məhz mənsub olduğu akademik qrupda daha artıq inkişaf edir. Tələbə şəxsiyyətinin ümumi inkişafından danışarkən, inkişafın eyni qaydada getməməsi, inkişafın tərbiyəvi təsirlərin xarakterinə tam adekvat olmaması, hər yaş mərhələsində köhnə və yeni keyfiyyətlərin olması, inkişafın ziddiyyətli xarakter daşıması və digər qanunauyğunluqlar da nəzərə alınmalıdır. 448
Tələbə şəxsiyyətinin inkişaf qanunauyğunluqlarından danışarkən bunu xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, hər bir inkişafa (dəyişikliyə) xas olan ümumi əlamətlər tələbə şəxsiyyətinin inkişaf prosesi üçün də səciyyəvidir: * dönməzlik
(ilk vəziyyətə qayıtmamaq, ancaq irəli getmək); * qanunauyğunluq., * dəyiışikliyin müəyyən istiqamət üzrə ba^ verməsi. İnkişaf prosesinin özünəməxsus xüsusiyyətləri onun (inkişafının) qanunauyğunluqlarının məzmununu əks etdirir. Əksliklərin vəhdəti və mübarizəsi qanunu inkişafın hərəkətverici qüvvəsini, kəmiyyət dəyişmələrinin keyfiyyət dəyişmələrinə keçməsi, inkarın - inkarı qanunları isə onun xarakterini aydınlaşdırır. Bütün insanlar kimi tələbə şəxsiyyətinin də inkişafının hərəkətverici qüvvəsinin əsasında əksliklərin mübarizəsi durur. Tələbənin fəaliyyət prosesində dəyişən tələbatları ilə onların reallaşdırılması imkanları arasındakı zəruri ziddiyyətin həll edilərək aradan qaldırılması onun (tələbənin) inkişafı üçün təkanverici səbəb olur. Bu proses ardıcıl surətdə təkrar olunur. Hər dəfə tələbatların təmin olunması zəminində yeni tələbatlar təzahür edir, hər dəfə də tələbatlarla onların təmin olunması imkanları arasında ziddiyyət əmələ gəlir. Bu ziddiyyətlər fəaliyyət prosesində həll edilir, aradan qaldırılır və hər dəfə şəxsiyyətin inkişafında yeni keyfiyyətlər üzə çıxır. Tələbə şəxsiyyəti təşəkkül tapır, dəyərləri, qiymət meyarları, münasibətlər sistemi, mənlik şüuru inkişaf edir. Tədqiqatçılar tələbəlik yaşma xas olan ziddiyyətləri belə' qruplaşdırırlar: • tələbatların artması ilə onları təmin etmək üçün iqtisadi
• ali məktəb həyatının ciddi norma və qaydaları ilə tələbələrin müstəqilliyi arasındakı ziddiyyətlər: • ali məktəbdə verilən informasiya bolluğunu mənimsəmək arzusu ilə «vaxt» problemi arasındakı ziddiyyətlər. 449
Beləliklə, tələbə şəxsiyyətinin ziddiyyətlərini nə axtarmaq, nə də uydumıaq lazım deyil. Onlar inkişaf prosesində hər addımbaşı dəyişmiş tələbatların dialektik nəticəsi kimi meydana çıxır. Tələbənin özü isə elə bu ziddiyyətlərdən doğulmuşdur». Ali məktəbdə təhsil-tərbiyə prosesində köhnə ilə yeni arasında meydana çıxan ziddiyyətlər və onların aradan qaldırılması tələbə şəxsiyyətinin inkişafının hərəkətverici qüvvəsidir. Tələbə şəxsiyyətinin inkişafı prosesi
kəmiyyət və
keyfiyyət dəyişikliklərinin dialektik vəhdətindən ibarət son dərəcə mürəkkəb bir prosesdir. Aydındır ki, ziddiyyətlər özlüyündə tələbə şəxsiyyətinin inkişafını təmin edə bilməz. Ziddiyyətlər həll olunduğu və aradan qaldırıldığı təqdirdə inkişafı təmin edir. Bu isə fəaliyyət vasitəsilə mümkündür. Deməli, tələbə şəxsiyyətinin inkişafını təmin etmək məqsədilə onu daim daha yüksək səviyyədə fəaliyyət formalarına'cəlb etmək lazımdır. Psixoloq Ə.S.Bayramovun mülahizələrinə əsaslanaraq qeyd edə bilərik ki: • tələbənin tələbatlarının formalaşması prosesinə ali məktəb
• ali məktəbdə təhsil-tərbiyə işi elə qurulmalıdır ki. tələbə başqa adamlarla qarşılıqlı əlaqə şəraitində öz tələbatlarını təmin edərkən sosial normalara, əxlaq qaydalarına ciddi surətdə əməl etsin. Tələbə şəxsiyyətinin inkişafını müəyyən edən amillər hansılardır? Ümumiyyətlə, şəxsiyyətin inkişafını müəyyən edən amillər tələbənin də bir şəxsiyyət kimi inkişafını təmin edir. Bunu sxem şəklində aşağıdakı kimi göstərmək olar: 450
Tələbənin bir şəxsiyyət kimi inkişafını təmin edən ümumi amillərdən
başqa daha bir sıra spesifik amillər də mövcuddur. Onlar üzərində bir qədər ətraflı dayanaq: • Ali məktəbdə tələbə şəxsiyyətinin formalaşmasma təsir göstərən ən mühüm amil elmdir. Orta ümumtəhsil məktəbində elmlərin əsaslarına yiyələnən tələbə ali məktəbdə elmləri daha dərindən öyrənmək imkanı qazanır. Çünki ali məktəbdə tədris edilən fənlər elmə daha yaxındır. Hər şeydən əvvəl, ali məktəbdə tədris edilən fənlərdə elmin inkişaf tarixinə geniş yer verilir. Ali məktəbin tədris fənləri təkcə elmin müəyyənləşdirdiyi bilikləri deyil, həm də elmdəki «ağ ləkələri», mübahisəli məsələləri, onların həllinə müxtəlif yanaşma tərzlərini, həqiqət axtarışlarındakı müvəffəqiyyət və uğursuzluqları əks etdirir. Ali məktəb fənlərində elmi tədqiqatın metodologiyası və metodları da göstərilir ki, bundan da məqsəd tələbələri tədriclə elmi-axtarıcıhğa cəlb etməkdir. Ali məktəbdə elmi biliklərin sistematik və müntəzəm mənimsənilməsi tələbə şəxsiyyətinin inkişafını sürətləndirir. Elmlərə yiyələndikcə tələbə daha fəal həyat mövqeyi qazanır, əqidəsi möhkəmlənir, dünyagörüşü genişlənir. Elmlərə yiyələnmək tələbənin mənəvi və əxlaqi aləmini zənginləşdirir, əqli qabiliyyətlərini inkişaf etdirir, onun əsil insan kimi yetişməsini təmin edir. • Tələbə şəxsiyyətini inkişaf etdirən mühüm amillərdən biri də milli-mənəvi və bəşəri dəyərləri, mütərəqqi ictimai ideyaları mənimsəməsidir. Tarix boyu bəşəriyyətin mədəniyyət və incəsənət sahəsində toplamış olduğu mənəvi sərvətlərə yiyələndikcə tələbə daha xeyirxah olur, faydalı fəaliyyətə daha artıq meyil göstərir, davranışı daha şüurlu və sabit xarakter alır. Bunun da nəticəsində qrupda yoldaşlıq, dostluq münasibətləri daha da möhkəmlənir. Qabaqcıl, mütərəqqi ictimai ideyaların mənimsənilməsi tələbədə məsuliyyət və borc hissini gücləndrir, vətəndaşlıq mövqeyini möhkəmləndirir. Həmişə ləyaqətli olmağa təhrik edir, şüurlu fəaliyyətə yönəldir. 452
Müasir dövrdə respublikamızın bütün ictimai-siyasi həyatına nüfuz etmiş demokratiya, müstəqillik və milli humanizm ideyaları tələbə gəncləri Azərbaycan Respbulikasımn daxili və xarici siyasətini dərindən anlamağa, cəmiyyətdə fəal həyat mövqeyi tutmağa, əsil vətəndaş olmağa hazırlayır. • Ali məktəbdə təlim və tərbiyə işlərinin yüksək səviyyədə təşkili də son dərəcə həlledici amil kimi tələbə şəxsiyyətinin inkişafını şərtləndirir. Tələbənin əsas fəaliyyət növü olan təlim təkcə öyrədici, inkişafetdirici deyil, həm də tərbiyəedici funksiya daşıyır. Ali məktəbdə təlimin tərbiyəedici funksiyası təhsilin məzmunu, metodları, təşkili foraiaları vasitəsilə həyata keçirilir. Təlimin tərbiyəedici funksiyasının həyata keçirilməsində ali məktəbdə dərs deyən hər bir müəllimin şəxsi nümunəsi mühüm rol oynayır. Pedaqoji prosesin, xüsusən də təlim prosesinin tələbə şəxsiyyətinə təsiri nə qədər güclü olsa da, əmək sərf etmədən, müntəzəm, gərgin məşq olmadan, şəxsi fəallıq göstənuədən bir şəxsiyyət kimi təşəkkül tapmaq mümkün deyil. Deməli, tələbə şəxsiyyətinin inkişafına təsir göstərən amillər sırasında əməyin, məşqin və şəxsi fəallığın da rolunu xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Ətraf aləmə tələbənin fəal münasibəti əmək fəaliyyətində daha qabarıq üzə çıxır, tələbə dəyişir, kamilləşir, onda müvafiq bacarıq və vərdişlər formalaşır, mənəvi keyfiyyətlər inkişaf edir. İrsiyyət, mühit, tərbiyə, təhsil, təlim, əmək, şəxsi fəallıq, məşq və bu kimi amillər təcrid olunmuş halda deyil, vəhdət halında təsir göstərərək, tələbə şəxsiyyətinin inkişafını təmin edir. Tələbənin inkişafı istiqamətləndirilərkən müxtəlif amillərin vəhdətdə təsiri əsas götürülməli və bu prosesdə tərbiyənin aparıcı roluna nail olmaq üçün aşağıdakıları nəzərə almaq lazımdır: • tərbiyə işinin bütün sistemi tələbə şəxsiyyətinin məqsədəuyğun inkişafını təmin etməlidir; 453
• ali təhsil müəssisələrində tərbiyə işi sistemli, ardıcıl və müntəzəm şəkildə təşkil olunmalıdır; • ali məktəbdə tərbiyəvi işlərdə tələbə şəxsiyyətinin heç bir cəhəti nəzərdən qaçırılmamalı, onun ahəngdar inkişafı təmin olunmalıdır; • tələbənin yaş dövrləri (kurslar üzrə) nəzərə alınmalıdır; • tərbiyəvi tədbirlərin təşkili zamanı tələbənin arzu və istəkləri, tələbat və maraqlan, qabiliyyətləri, fərdi psixoloji xüsusiyyətləri, potensial imkanlarına istinadən edilməlidir; • müəllimin şəxsi nümunəsinin tələbə şəxsiyyətinə qüvvətli təsiri nəzərdən qaçırılmamalıdır və s. 13.3.
PEDAQOJİ ÜNSİYYƏTİN TƏLƏBƏ ŞƏXSİYYƏTİNİN FORMALAŞMASINA TƏSİRİ Məlum həqiqətdir ki, şəxsiyyətin inkişafı yalnız fəaliyyət və ünsiyyət prosesində reallaşır. Ünsiyyət fəaliyyətin mühüm tərkib hissəsi, zəruri atributudur. Ünsiyyət yalnız fəaliyyətdə təzahür edir. Onun funksiyaları fəaliyyətin məqsəd və məzmunundan, cərəyan etdiyi şəraitdən, fonna və metodlarından asılıdır. İnsan psixikasının mühüm komponenti olan ünsiyyət - iki və daha çox adamın münasibətləri aydınlaşdırmaq
və ümumi nəticə əldə etmək məqsədilə öz səylərim əlaqələndirməyə
və birləşdirməyə yönəldilmiş qarşılıqlı fəaliyyətidir.
Ünsiyyətin predmeti başqa adamdır. K.Marks başqa adamı ən böyük sərvət adlandırırdı. O yazırdı ki, insan həmişə «başqa insan kimi ən böyük sərvətə...» tələbat hiss edir. Ünsiyyətə tələbat insanın digər tələbatları içərisində xüsusi yer tutur. Çünki ünsiyyət tələbatı insanın psixi inkişafının əsas amilidir. İnsanın gerçək aləmə münasibətləri başqa adama (yaxud adamlara) münasibəti vasitəsilə əks olunur. Deməli, tələbə şəxsiyyətini başqa adamlarla kommunikativ rabitələrdə, ictimai münasibət və əlaqələrdə öyrənmək lazımdır. Tələbə bir şəxsiyyət kimi yalnız praktik ünsiyyət prose- 454
sinclo inkişaf edir, ictimai-əxlaqi münasibət nomıalarını mənimsəyir. Tələbənin özünü
dərk etməsi,
özünü qiymətləndirməsi, özünütərbiyə ilə məşğul olması bilavasitə başqa adamlara münasibəti ilə ölçülür. Ən ümumi şəkildə ünsiyyət situasiyasının iki parametrini fərqləndinnək olar: • birgə fəaliyyətdə ünsiyyət; • şəxsi ünsiyyət. Birgə fəaiyyətdə ünsiyyət «situasiyanın obrazı» (birgə fəaliyyətdə «rollann» funksional bölgüsü) ilə tənzim olunur. Əgər fəaliyyəti S —> O, ünsiyyəti S —> S (subyekt-subyekt) ilə işarə etsək, onda birgə fəaliyyətdə ünsiyyəti $-►
-*S
formula ilə ifadə edə bilərik. Əgər haqqında danışılan şəxsi - Sı; danışam S:; məlumat alanı (dinləyəni) S.ı ilə işarə etsək, onda şəxsi ünsiyyəti ->S3 Sı
formulu ilə ifadə edə bilərik. Şəxsi ünsiyyət «müsahibin obrazı» ilə şərtlənir, ünsiyyət təkcə informasiyanın məzmunu ilə deyil, daha çox onun müsahiblər üçün əhəmiyyəti ilə müəyyən olunur. Şəxsi ünsiyyətin, adətən, iki səviyyəsi fərqləndirilir. Birinci səviyyədə ünsiyyət (iki yaxud üç adam arasında) vasitəsiz təmas kimi təzahür edir və emosional xarakter daşıyır. Şəxsi ünsiyyətin ikinci səviyyəsində adamlar biri-birini, özlərini dərk edir, biri-birinin nöqteyi-nəzərlərini qiymətləndinnəyə yaxınlaşırlar. 455
Tələbələrin qrup (kollektiv) daxilində ünsiyyətini xarakterizə edərkən, həm birgə fəaliyyət ünsiyyətini, həm də şəxsi ünsiyyətini nəzərə almaq lazımdır. Tələbə daxil olduğu akademik qrupun üzvləri ilə birgə fəaliyyət və şəxsi münasibətlərdə tədricən özünün və yoldaşlarının davranışını təhlil etməyi, tələbə dostları ilə birlikdə sevinməyi və kədərlənməyi, qayğıkeşliyi və həssaslığı öyrənir. Ünsiyyət prosesində tələbə başqalarının biliyini, təcrübəsini, dəyərlərini dərk edir və mənimsəyir. Bunun nəticəsində də mənəvi cəhətdən zənginləşir, onun inkişafı üçün əlverişli şərait yaranır. Tələbə digər tələbələrlə rabitə və münasibətlərdə emosional və iradi cəhətdən inkişaf edir, ləyaqət və qürur hissi qüvvətlənir, motivasiyaları məzmunca zənginləşir. Tələbə üçün ünsiyyət tələbatı onun psixogen və sosiogen tələbatları sırasında xüsusi yer tutur. Aydındır ki, tələbə üçün ünsiyyət obyekti, ilk növbədə, daxil olduğu akademik qrupun üzvləridir. Yuxan kurslara keçdikcə, tələbənin ünsiyyət «kon- turları» dəyişir, ünsiyyət dairəsi genişlənir və mürəkkəb xarakter alır. Hər kursda yaranan ünsiyyət dairəsi öz məzmununa və strukturuna görə əvvəlkilərdən fərqlənir. Qrup yoldaşları ilə ünsiyyət, sonralar yaxın yoldaşlığa, daha sonra dostluğa və bəzi halda da məhəbbətə çevrilir. Pedaqoji-psixoloji ədəbiyyatda ünsiyyətin əsas aspektləri aşağıdakı kimi fərqləndirilir:
Buna uyğun olaraqr psixoloqlar ünsiyyətin üç əsas komponentini fərqləndirirlər: 456
• ünsiyyət informasiya mübadiləsi kimi (kommunikativ komponent). Bu prosesi sxematik olaraq belə ifadə etmək olar: K - ^ İ ^ R
burada:
K kommunikator (informasiya verən); İ - informasiya; R - resipient (informasiyanı qəbul edən). Belə olduğu halda tələbələrin qrup (kollektiv) daxilində ünsiyyəti subyekt-obyekt (S—>0) və subyekt-subyekt (S—»S) sxemi əsasında qurulur. Ünsiyyət prosesi təkeə kommunika- tonın (latınca communicatio - rabitə, əlaqə, ünsiyyət deməkdir) deyil, həm də resipientin (ingiliscə respondent - cavab verən, müsahib deməkdir) fəallığı şəraitində baş verir. • Ünsiyyət qarşılıqlı təsir və ya başqa adamın davranışım tənzimləyən prosesi kimi (interaktiv komponent). Bu halda tələbələr birgə fəaliyyət prosesində müxtəlif əlaqə və münasibətlərə girir, bir sözlə əməkdaşlıq edirlər. • Ünsiyyət insanların biri-birini qavraması prosesi kimi (perseptiv komponent). Bu halda sosial persepsiya (latınca perceptio - qavrayış, təsəvvür deməkdir) ünsiyyət prosesinin səmərəliliyini təmin edir. Beləliklə məlum olur ki, ünsiyyət, bir tərəfdən, tələbələrin birgə fəaliyyətini təşkil etməyə, informasiya mübadiləsi apannağa, bir-birini qavramağa kömək edir. Digər tərəfdən, şəxsiyyətlərarası münasibətlərin inkişafına şərait yaradır, tələbənin mütəxəssis kimi fonnalaşmasını təmin edir. Tələbənin ünsiyyət tələbatının təmin edilməsi sahəsində işin istiqamətlərini aşağıdakı kimi müəyyən etmək olar: • ali məktəb həyatında sağlam və əlverişli mənəvi-psixoloji iqlimin yaradılması; • ali məktəbdə təlim, təhsil-tərbiyə işinin səviyyəsinin yüksəldilməsi;
• kollektiv ünsiyyətdə tələbənin əlverişli mövqe tutması üçün şəraitin yaradılması; • tələbələrin ünsiyyətinin məzmunca zənginləşdirilməsi, ünsiyyət dairəsinin genişləndirilməsi; • tələbələr arasında konfliktlərin aradan qaldırılması; • tələbələrin auditoriyadankənar ünsiyyətinə, imkan daxilində, nəzarət edilməsi və korreksiya aparılması; • ali məktəbdə tələbə liderləri arasında əlaqələrin yaxşılaşdırılması; • tələbə qrupları arasında ünsiyyət sahəsinin genişləndirilməsi; • tələbələrin müxtəlif fəaliyyət növlərinə cəlb edilməsi yolu ilə ünsiyyət «konturlarınm» genişləndirilməsi. Tələbə şəxsiyyətinin inkişafına pedaqoji prosesin təsiri daha böyükdür. Müəllim-tələbə münasibətləri özünəməxsus çalarları ilə səciyyələnən ünsiyyət sferasıdır və «pedaqoji ünsiyyət» ifadəsi ilə rabitələrin digər növlərindən fərqləndirilir. Pedaqoji ünsiyyət
Pedaqoji ünsiyyət geniş anlayışdır. Ali təhsil müəssisəsinin rəhbər işçiləri ilə müəllim kollektivi arasında, müəllimlər arasında, müəllimlər və tələbələr arasında, tələbələr arasında olan ünsiyyət pedaqoji ünsiyyətdir. Pedaqoji ünsiyyətin müxtəlif çalarları arasında müəllim-tələbə münasibətlərini xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Ali məktəb müəllimlərinin öz tələbələri ilə ünsiyyətləri şəxsiyyətlərarası münasibətlərin özünəməxsus sferasını təşkil edir. Müəllim-tələbə münasibətləri əsasən rəsmi münasibətlərdir. Bu
münasibətlərin düzgün qurulması akademik qrupda şəxsiyyətlərarası münasibətlərin səmərəli inkişafı üçün şərait yaradır. Akademik qrupda şəxsiyyətlərarası münasibətlərin səmərəli təşkili, öz növbəsində müəllim-tələbə münasibətlərini asanlaşdırır. Bu isə dolayısı ilə təlimin nəticələrinə müsbət təsir göstərir, tələbə qrupunda sağlam mənəvi-sosioloji mühit yaradır, pedaqoji prosesin səmərəliliyini yüksəldir. 45 S
Ali təhsil müəssisəsində pedaqoji ünsiyyəiin llmksiya- lanm belə konkretləşdirmək olar: * tələbənin ahəngdar inkişafını və mütəxəssis kimi fonnalaşmasım təmin etmək; * tələbə kollektivindəki sosial-petlaqoji-psixoloji prosesləri idarə etmək: * ali təhsil müəssisəsində, tələbə qrtıplannda sağlam mənəvi-psixoloji mühit yaratmaq; * fərdi-idraki funksiya (yenini öyrətnntk və ya öyrənmək); * emosional funksiya (qiymətləndirmək, təəssüratı bölüşdürmək, münasibət bildirmək) və s. Ali təhsil müəssisəsinin hər bir işçisi pedaqoji ünsiyyətin mahiyyətini, sosial-psixoloji mexanizmini dərindən bilməli və öz fəaliyyətində bunlara istinad etməlidir.
məqsədin, motivlərin düzgün dərk edilməsi, tətbiq olunan vasitələrin səmərəliliyi, tərəf-müqabillərinin müəyyən normtılara əməl etməsi ilə müəyyənləşir. Pedaqoji ünsiyyətin məzmununa müəllimin ünsiyyət formaları.ünsiyyətin təşkili, metod və piyomarı. bir sözlə. İtirdi ünsiyyət üslubu qüvvətli surətdə təsir göstərir. Pedaqoji ünsiyyətin
üslubları var. Əlbəttə, ən səmərəli ünsiyyət üslubu demokratik üslubdur. Pedaqoji ünsiyyətdə bu üslubu əsas götürən müəllimlər tələbəni subyekt kimi qəbul edir, tələbə kollektivi ik) hesablaşır, liderlərin təkliflərini qəbul edir, tələbələrin müstəqilliyini, təşəbbüskarlığını dəstəkləyir, mü.sbət emosional əlaqələrə üstünlük verir, tələbələrin fərdi xüsusiyyətlərini, ştıxsi təcrübələrini, ehtiyac və tələbatlarını nəzərə alırlar. Belə müəllimlərdə heç vaxt neqativ durum olmur və ya onu təzahür etdirmirlər. Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|