Filologiya fakulteti

g‘ayr idin, nimpushti.   

Qo‘shma  s ifatlar:    a )  ikki  tub  so‘zdan  tas hkil  topa di:  sovuqqon, 

xom  semiz,  kamgap;  b)  biri  tub,  ikkinc his i  yasa ma  so‘zda n  ibora t 

bo‘ ladi:  ishyoqmas, erksevar, tilbilmas, o‘zbilarmon. 

 2)  birikma li  s ifa tla r  tarkibi  ikki  va   unda n  ortiq  so‘zda n  iborat 

bo‘ ladi  va  ula r  oras ida gi  munosabatlar  a niq  sez ilib  turga n  bo‘ ladi,  

bunda y s ifatla r ar alash, y o‘q, k o‘p, oliy, oc h, to‘q, to‘la, chala, yarim,  

bir,  ikki  kabi  so‘z la r  is htirokida  hos il  qilinadi:  qum  aralash  (loy),  

tengi  yo‘q,  k o‘p  tarmoqli,   oliy  ma’lumotli,  och  qizil,  qorni  to‘q,  to‘q 

qizil,  to‘la  huquqli,  chala  mulla,    bir  tomonlama,  ikk i  qavatli,  yuqori 

hosilli  (da la ),  uzun  tolali  (pa xta),  yoshi  ulug‘  (inson),  gapga  usta 

(oda m), oqishdan kelgan  (yigit).    

  3)  juft  s ifa tla r  quyida gic ha  yasa ladi:  1)  qara ma-qars hi  ma’ noli 

so‘zla rda n:    katta-  kic hik,  uzun-qis qa,  maza-bemaza,  sezilar-sez ilmas,  

bilinar -bilinmas,  kirdi-c hiqdi;  2)  s inonim  ko‘rinis hda gi  so‘z la rda n: 

erka-arzanda,  boy -badavlat,  sog‘-s alomat,  uz uq-yuluq,  ola-chipor,  

soya-salqin,  mo‘min-qobil,  xor -zor ;    3)  yaqin  ma’ noli  so‘z larda n:  och-

nahor,  s haldir-s huldir,  o‘ydim-chuqur,  och-noc hor,  nozik -nihol,  ola-

quroq, kuydi-pishdi.  

---

 

60

Juft  s ifa tla r  c hiz iqc ha  bila n  yoz iladi,  -u,  -yu  yukla ma lari  bila n 

bog‘ la nsa, c hiz iqc ha qo‘ yilma ydi:  yakka-yu yagona farzand.  

3.  So‘z la rni  takrorlas h  bila n  ha m  sifatlar  yasa ladi:  Bu  us ul 

yorda mida 

sa noqli 

miqdorda gi 

sifatlargina 

yasa ladi: 

y o‘l-y o‘l 

(ko‘ ylak),  manman  (oda m),  shiqshiq  (tugma ),  liplip  (c hiroq),  

chaqchaq (oda m).  

Ona  tili  dars ligining  120- ma vz usi  qo‘shma  s ifa t  ba hs iga  

qaratilga n.  Unga  1ta  tops hiriq,  3ta   mas hq  va   3ta   sa vol  ajratilga n.  

Nazarimiz da  bu  ka m.  Mas hqla r  ra ng-bara ng  va  maz mundor  bo‘ ls a  

o‘quvc hila rning  o‘z lari  iz lab  topis higa  imkon  ko‘proq  bo‘ ladi,   de b 

o‘yla ymiz.  Da rs ni  mus ta hka mlas hda  test  us ulida n  va  qo‘shimc ha  

ma nba larda n  foyda la nis h  maqsa dga  muvofiq bo‘ la di.