Firmanin (MÜƏSSİSƏNİN) İQTİsadiyyati fənni üzrə MÜhaziRƏLƏr müəllim: Rəhimova Gülsabah Vahid qızı

Tədarük qiymətləri vasitəsilə firma və ya müəssisə, fermer və əhali tərəfindən 
kənd təsərrüfatı məhsulları reallaşdırılır. Bu, adətən, tərəflərin razılaşması əsasında 
müəyyən olunan müqavilə qiymətidir. Yük və sərnişin nəqliyyatının tarifləri 
nəqliyyat təşkilatlarının yük göndərənlərdən və əhalidən yüklərin və sərnişinlərin 
daşınmasına görə alınan haqqı əks etdirir. Pərakəndəsatış qiymətləri ilə 
məhsullar ticarət şəbəkəsində əhaliyə, müəssisələrə və təşkilatlara satılır. Bu 
qiymət sənayenin topdansatış qiymətilə ticarət təşkilatlarının əlavəsindən ibarət 
olur. Müasir dövrdə əksər məhsulların qiymətləri dövlət təsirlərindən azad, tələb və 
təklifin təsiri nəticəsində sərbəst şəkildə bazarda formalaşır. Tənzimlənən 
qiymətlər də tələb və təklifin təsiri altında formalaşır, lakin bu qiymətlərə dövlətin, 
nizamlanma baxımından, müəyyən təsirləri olur. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində 
əsasən iki növ qiymətlər: sərbəst və tənzimlənən qiymətlər fəaliyyət göstərirlər. 
Ticarətlə bilavasitə əlaqəli qiymətlərin xüsusi növlərinə auksion, birja və müqavilə 
qiymətləri aiddirlər. Auksion (hərrac) qiyməti-hərrac (auksion) vasitəsilə satılan 
məhsulların aldıqları qiymətdir. O, bazar qiymətindən əhəmiyyətli şəkildə fərqlənə 
bilər, çünki bu qiymət məmulatların nadir xassə və əlamətlərini əks etdirir. Birja 
qiymətləri-birjada əmtəələrin alqı-satqısı üzrə topdansatış sövdələşmələrində 
istifadə edilən qiymətlərdir. Bunlar sərbəst qiymətlərdir, cünkü tələb və təklifdən, 
sövdələşmənin həcmindən və şərtlərindən asılı olur. Müqavilə (kontrakt) 
qiyməti-bağlanmış müqavilə əsasında əmtəələrin reallaşdırıldığı qiymətdir. 
Müqavilə qiyməti müqavilənin qüvvədə olma müddəti ərzində sabit qala və 
tərəflərin razılığı ilə vaxtaşarı dəqiqləşdirilə bilər.
3. Firmanın qiymət siyasəti özünün qarşısında duran məqsədlərə nail olmaq 
üçün bazarda onun (firmanın) davranışı haqqında qərarların qəbulu mexanizmidir. 
Firmanın qiymət siyasətinin hazırlanması mərhələləri və reallaşdırılması ardıcıllığı 
aşağıda göstərilmişdir:
Qiymət əmələgəlmənin vəzifələrinin müəyyən edilməsi 
Tələbin müəyyən edilməsi 
Xərclərin qiymətləndirilməsi 
Rəqiblərin qiymət və məhsullarının təhlili 
Qiymətqoymanın metodlarının seçilməsi 
Məhsullara son qiymətlərin müəyyən olunması 

---

Firma özünün qiymət siyasətini hazırlayarkən ilk növbədə konkret 
məhsulların reallaşdırılması ilə hansı məqsədlərə nail olunmasını müəyyən 
etməlidir. Özünün qiymət siyasətinin köməyilə firma və müəssisənin nail olmaq 
istədiyi məqsədlərə aşağıdakıları aid etmək olar. 1. Bazarda firmanın öz stabil