Firuddin cəFƏrov hasil fəTƏLİyev

Qida lifləri – spesifik fizioloji xüsusiyyətlərə malik olub, ba-
ğırsağın  fəaliyyətini  stimullaşdırır,  müxtəlif  toksiki  məhsulları 
(radionuklidləri, kanserogen maddələri, tam həzm olunmayan qida 
məhsullarını) adsorbsiya edir, lipid mübadiləsini intensivləşdirir, 
qarşısını, bağırsağın mikroflorasının tərkibinin normallaşmasında 
iştirak edir xolesterinin qana sorulmasının və çürümə prosesinin 
qarşısını alır. 
İnsan orqanizminə qida liflərinin az daxil olması ürək-damar 
və onkoloji xəstəliklərin riskini artırır. Qida liflərinə gündəlik tələ-
bat 20-25 qramdır. Qida liflərinə sellüloza, hemisellüloza, pektin 
maddələri və liqnin aiddir.  
İnsanın mədə-bağırsaq boşluğunun vəzləri sellülozanı parça-
laya bilən ferment hazırlaya bilmir. Bizim bağırsaqlarımızın bəzi 
bakteriyaları sellülozanı qismən parçalaya bilən fermentlər yarat-
maq qabiliyyətinə malikdir. Sellülozanın bağırsaqda parçalanması 
zamanı həll olan birləşmələr əmələ gəlir.  
Sellülozanın rolu ondan ibarətdir ki, o, həzm prosesinin sek-
retor fəaliyyətinə aktiv təsir edərək nazik və yoğun bağırsaqların 
keçiriciliyini gücləndirir. Bunlarla yanaşı sellüloza orqanizmdə öd 
turşularının əmələ gəlməsində və xaric olmasında iştirak edir, xo-
lesterini özünə sorur və onun qana sorulmasının qarşısını alır, fay-
dalı bağırsaq mikroflorasının normallaşmasına şərait yaradır, çü-
rümə mikroorqanizmlərinin aktivliyini aşağı salır. 
Sellülozanın artıqlığı isə qidanın tam həzm olunmaması, qana 
mikroelementlərin  və  yağda  həll  olan  vitaminlərin  sorulmasının 
pozulması,  mədə  xorası  xəstəliyinin  və  enterokolitin  ağırlaşması 
ilə nəticələnir. 
Pektin  maddələrinin  əsas  vacib  xüsusiyyəti  onun  kompleks 
əmələ  gətirmə  qabiliyyətidir.  Pektinin  molekulu  ağır  metalların 
ionları ilə qarşılıqlı təsirdə olub (qurğuşun, kobalt, civə, kadmium, 
xrom və sink) insan orqanizmindən onları çıxarır. Pektinlər orqa-
nizmdən  radioaktiv  stronsiumu  çıxarır.  Belə  hesab  edirlər  ki,  1 

---

41
 
qram pektin 160-420 mq stronsiumla əlaqəyə girib onu kənarlaş-
dıra bilir. Pektin müxtəlif mədə xəstəlikləri üçün faydalıdır. O, ba-
ğırsağın  faydalı  mikroorqanizmlərinin  fəaliyyətini  stimullaşdırır 
və eyni zamanda orqanizmdən zərərli bakteriyaları kənarlaşdırır.  
Liqnin-hüceyrə  qlafının  karbohidratsız  maddəsi  olub,  aro-
matik  spirtlərdən  ibarətdir.  Liqnin  insan  orqanizmində  öd  turşu-
sunu və digər üzvi maddələri özündə birləşdirərək bağırsaqda qida 
liflərinin adsorbsiyasını ləngidir.