Фирузя мяммядли

Фирузя Мяммядли 
"Şahbaz" adlı atlarını oğurlatmağı qərara alır. 
Əsərdə İbrahim xanın intiqam almaq üçün yollar 
araması, tədbir tökməsi və s. müəllifin dili ilə 
təhkiyə olunur. Lakin bu təhkiyənin məhz İbrahim 
xanın daxili düşüncələri olduğu aşağıdakı cümlədə 
işlədilən "girəvə" sözündən başa düşülür: "İndi 
İbrahim xanın əlinə 
girəvə
düşmüşdü."
Müəllif tərəfindən işlədilən bir cümlədə 
"fürsət" sözünün məhəlli lüğət vahidi olan "girəvə" 
ilə əvəzlənməsi məsələnin yuxarıda qeyd etdiyimiz 
kimi, yəni daha qabarıq nəzərə çarpdırılmalı olan 
anlayışın obrazın mənsub olduğu şivə sözü ilə 
əvəzlənməsi kimi anlaşılmasna səbəb olmuşdur.
Beləliklə, məlum olur ki, leksik ekvivalentlər 
dubletlərdə 
qeyd 
olunduğu 
kimi 
"dili 
ağırlaşdırmağa" xidmət etmir. Bu leksik-semantik 
kateqoriya üslubi imkanlardan da məhrum deyildir.
Leksik ekvivalentlər nitqi təkrarlardan azad 
etdiyi kimi, bədii üslubdakı roluna görə də 
əhəmiyyətli bir semantik kateqoriyadır.
Leksik ekvivalentlər ədəbi dilin seçmə və 
əvəzetmə 
əməliyyatında 
prosesin 
gedişatını 
tənzimləyən semantik hadisədir.
2. Söz yaradıcılığı ilə bağlı ekvivalentlik 
Leksik ekvivalentlik bir qism sözlərdə 
morfemlərin köməyi ilə formalaşır. Daha doğrusu, 
köklərə əlavə olunan leksik şəkilçilər yeni söz 
yaratmaqla bərabər, həm də başqa lüğət vahidi ilə 

---

301 
Сечилмиш ясярляри 
lX 
məna eyniliyi qazanır. Məsələn "gen" sözü əşyanın 
eninə sahəsini ifadə edir. "En" sözünə əlavə olunan 
–li
şəkilçisi "enli" sözünü yaradır ki, bu da "gen" 
sözünə ekvivalent məna daşıyır. 
Məsələn; 
əynindəki gen tumanın enli balaqları yer