Фирузя мяммядли

Фирузя Мяммядли 
Şagird «indiki zamanda» icra etdiyi özünəməxsus 
«iş»ləri bir günün fonunda təqdim edir. Burada 
məktəblinin gün rejimi verilir. Göründüyü kimi, 
məktəblinin «iş günündə» anasına köməyi, balaca 
bacı və qardaşını əyləndirmək, xırda ev, məişət 
işlərində iştirakı üçün bircə dəqiqə belə vaxt 
ayrılmamışdır. Belə gün rejimi qüsurlu sayılsa da, 
müəllim şagirdin evdə özünü aparması, valideynlə-
rinə köməyi barədə bir neçə cümlə ilə vəziyyəti 
düzəldə bilər. 
Hərəkətin adını bildirən məsdərlər də kiçik 
məktəbyaşlı şagirdlərdə əmək və peşətəsəvvürü 
yaratmaq imkanına malik nümunələrlə zəngindir. 
§ 3. Birinci və ikinci siniflərdə olduğu kimi, 
III sinifdə də «Azərbaycan dili» fənninin 
öyrənilməsi aşağı siniflərdə keçirilənlərin təkrarı ilə 
başlayır. Şagirdlərin cümlə qurmaq vərdişlərini 
inkişaf etdirmək, səs və hərf, söz və onun tərkibi, 
nitq hissələri haqqında keçmiş bilikləri təkrar 
etmək məqsədi ilə kitabın əvvəlində verilən yazılı 
və şifahi çalışmalar ciddi şəkildə təkrarı zəruri olan 
nəzəri materialın mənimsənilməsinə xidmət etmək 
məqsədi daşıyır. Buna görə də belə çalışmaların ha-
mısında əmək tərbiyəsi və peşə təsəvvürü motivi 
axtarmaq mənasızdır. Qeyd etmək yerinə düşər ki, 
Azərbaycan 
dili 
fənninin 
tədrisi 
zamanı, 
ümumiyyətlə doğma dilin qrammatik normalarının 
təlimi prosesində vaxt bölgüsünü əlavə didaktik 
materialla həddən artıq yükləmək olmaz. Xüsusən, 

---

383 
Сечилмиш ясярляри 
lX 
bu məsələ keçilmiş materialın, ötən ilki nəzəri 
biliklərin yenidən təkrarı prosesində. Bu zaman 
imkan vermək lazımdır ki, şagirdin fikri ancaq 
zəruri obyektə yönəldilsin. Bununla belə, «feil» 
bəhsinə kimi ikinci sinifin proqramına daxil 
edilməyən «Say» və «Əvəzlik» mövzularının 
tədrisində bu məsələnin üzərinə qayıtmaq üçün 
yaxşı imkan vardır. 
Məlum olduğu üzrə saylar əşyanı kəmiyyət 
cəhətdən müəyyənləşdirməyə xidmət edir. Bu 
mənada şagirdlərin istehsal proseslərinin, sənaye və 
kənd təsərrüfatı məhsullarının kəmiyyət cəhətdən 
öyrənməsi üçün imkan vardır. 184, 187 nömrəli 
çalışmalar məzmunu etibarı ilə dediyimiz məqsədə 
xidmət edə bilər. Digər tərəfdən verilən 
çalışmaların əmək prosesləri və peşələrə dair 
əlverişli materiala malik olmadıqları halda, müəl-
lim dərsin sonuna yaxın şifahi sorğu vasitəsi ilə 
şagirdləri bu mövzuda müsahibəyə cəlb edə bilər. 
Burada söhbəti əlbəttə, şagirdlərin valideynlərinin 
işi, peşəsi ilə əlaqələndirmək, məktəbin yerləşdiyi 
regionda olan istehsal müəssisələri sferasında söh-
bət aparmaq məqsədə müvafiqdir. Aşağıda belə bir 
söhbətin məzmununu veririk: